Naxçıvan şəhərindəki parkda bir ağsaqqalla oturub dərdləşirdik. Əlində radiosu var idi. Söhbət indiki gənc nəsildən düşdü. Mən gənclərdəki ədəb-ərkandan, səmimiyyətdən, mənəvi dəyərlərimizə olan hörmətdən ağızdolusu söhbət açdım. Elə bil ağsaqqalın yaralı yerinə toxunub, dərdini təzələdim: 

- Evdə oturub "Ovqat" verilişinə baxırdım. Bu zaman universitet tələbəsi olan nəvəm gəldi. Xanəndəni görəndə, muğamı eşidəndə elə bil nəvəmin allergiyası qalxdı:

- "İndi belə "geridə qalmış", köhnəlik yağan musiqilərə səndən başqa heç kəs qulaq açmır", - deyib kanalı dəyişdi.

Elə bir tükürpədici musiqiyə qulaq asdı ki, məəttəl qaldım. Ortalıqda bir dəstə yarıçılpaq oğlan, qız musiqinin təsiri altında bədənlərini eybəcər hala salmaqla oynayırdılar. Bizim televizorun səsi bütün məhəllədə eşidilirdi.

- Ay bala, indi şəhərin 90 faizi elə öz televiziyalarımızda olan "Səhər" proqramlarına baxırlar. Biz muğam və mahnılarımızla yaşamış, boy atmış, bu günə gəlib çıxmışıq. Sevincimizi musiqimizlə bölmüş, kədərimizi onlarla unutmuşuq. Bizi "Uzundərə", "Tərəkəmə", "Xan çobanı", "Heyvagülü", "Süleymani" kimi oyun havalarımız oynatmış, muğamlarımız bizi düşündürmüş, cəngilər isə bizi Vətən, torpaq uğrunda döyüşə səsləmişdir. Nəvəmə çox belə ibrətamiz nəsihətlər verdim. Nə dindi, nə televizorun səsini azaltdı, nə də ki mənim sözlərimə məhəl qoydu. Mən də televizordan - o zəhləm gedən musiqidən qaçıb bura gəlmişəm.

Bəşəriyyətin min illər bundan əvvəl yaratdığı ailə mədəniyyəti, zövq, ağsaqqala hörmət kimi mənəvi xüsusiyyətlərinin belə kobud şəkildə gələcəyin diplomlusu tərəfindən pozulması bu gün hamını narahat etməlidir. Belə hallar yüzlərlə ailədə olduğundan və bundan minlərlə insan mənəvi sarsıntı keçirdiyindən, qarşısının alınması vacibdir.

Belə mənəviyyatsız gənclərin hərəkətlərinə görə bilavasitə ailə, xüsusən ata, ana və adını çəkmədiyimiz baba da günahkardır. Ancaq biz müəllimlər də yaxamızı kənara çəkməməliyik.

Əgər orta məktəbdə, sonra isə ali məktəbdə müəllimlər şagird və tələbələrə mənəviyyat - xalqımızın musiqisi, incəsənəti, adət-ənənəsi haqqında söhbətlər etsələr, gənclər belə musiqi qulaq asmazlar. Hər gün dünyada minlərlə insan zövqünü oxşayan musiqilər yaranır. Öz musiqimizi sevməklə yanaşı belə musiqiləri də dinləmək böyük intellekt sahibinə yaraşan işdir. Gənclərə öz sözlərimi yox, böyük rus bəstəkarı Dmitri Şostakoviçin Azərbaycan muğamına, mahnılarına qulaq asdıqdan sonra dediyi "Əla bəstəkarlıq məktəbi" qiymətini xatırladıram.

Hər kəs özü üçün daha əziz, daha şirin olan şəxsi zövqünü gərək başqaları üçün məcburi, yeganə və dəyişməz zövq hesab etməsin. Əgər mən özümü mədəni adam hesab edirəmsə, başqalarının mənəvi aləminə, zövqünə hörmətlə yanaşmalıyam. Bir çoxları, əvvəl qeyd etdiyimiz kimi, başqalarının mənəvi aləminə həqarətlə baxır, bununla da onların könlünə toxunurlar.

Müəllimlər çalışmalıdırlar ki, şagirdlər başqasının düşüncəsinə nifrətlə yanaşıb, onun şəxsiyyətini təhqir etməsinlər.

İncəsənətdə, məişətin təşkilində, geyimdə, əyləncə mədəniyyətində mənəvi zövq məsələləri daha qabarıq şəkildə meydana çıxır. Çox zaman isə gənc nəsil ilə yaşlı nəslin fikirləri üst-üstə düşmür. Məktəb şagirdləri elə ruhda tərbiyə etməlidir ki, gənc nəsil yaşlı nəslə hörmətlə yanaşsın.

Minlərlə azarkeş stadionda, on və yüz minlərlə insan isə televizorun qarşısında 22 kişinin topla necə oynadığına diqqət kəsilir. Adamların çoxu isə belə hesab edirlər ki, bu, cansıxıcı və heç kəsə xeyir verməyən bir əyləncədir. Biri hər hansı futbol klubuna pərəstiş edirsə, digərlərinin başqa klubları izləməsini nifrətlə qarşılamamalıdır.

Ailə üzvlərinin hamısı televizora  baxmaq istəyir. Çox vaxt isə ailənin bir gənc üzvü heç kəsə məhəl qoymadan guya daha yaxşı bir veriliş axtarırmış kimi dəfələrlə kanalları aşağıdan-yuxarı, yuxarıdan-aşağı dəyişir. Nəticədə ailə heç bir verilişə baxa bilmir, hamının - xüsusən məktəbli, tələbə və müəllimlərin qiymətli vaxtı itir. Belə gənclər unudurlar ki, onlara güzəştə gedənlər hardasa öz milli proqramlarına, xəbərlərə, kinolara baxa bilərlər. Axı, onların da bütün günü işlə məşğul olduğu bir vaxtda dincəlməyə, mənəvi aləminə rahatlıq gətirməyə haqqı var. Etiraf edək ki, belə halda güzəştə gedən yaşlı nəsil, günah işlədən isə gənclər olur.

Cəmiyyətimiz inkişaf edir, yeni-yeni musiqi janrlarına qulaq asırıq. Ancaq bu o demək deyil ki, bizim min illərdən bəri gələn, bütün xalqımızın canına, qanına hopmuş, hər dəfə qulaq asanda bizi riqqətə gətirən muğamlarımızdan, tarımız, kamanımız, sazımızdan əl çəkməliyik. Oxucu bilməlidir ki, indi dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində dinlənilən musiqi janrlarının kökündə bizim muğamımız və aşıq musiqimiz dayanır.

Baba öz nəvəsinin dinlədiyi və onun zəhləsini tökən musiqiyə həqarətlə baxmadı. Oğulun, nəvənin borcu odur ki, babanın sevdiyi, elə onun özünün də sevdiyi musiqiyə hörmətlə  yanaşsın. Bu qəbildən olan gənclər bilməlidirlər ki, muğam, mahnı, aşıq musiqisi bizim xalqımızın ürəyindən olan bir incəsənət növüdür.

İnkişaf edən cəmiyyətdə mənəvi tələbat məsələləri - zövqlər, adət-ənənələr, fikirlər arasında fərqlər həmişə qalacaq. Yaşlı və cavan nəsillərin mənəvi məsələlərdə birgə olması, fikir ayrılığı yaranmaması üçün cavan nəsil öz hərəkətlərini 20-30 yaş böyüklərin səviyyəsinə uyğunlaşdırması, yaşlı nəsil isə əksini etməyi bacarmalıdır. Müəllimlər isə bu səviyyəni gözləməyi şagirdlərə aşılamalıdır.

İnsanların hər birinə aid olan fərdi zövqlərlə yanaşı, bir qrup vətəndaşı, bəzən isə bütöv xalqları birləşdirən zövqlər də vardır. Bu isə memarlıq və incəsənət formalarını, geyimi, mətbəxi - bütövlükdə isə mənəvi tələbat məsələlərini əhatə edir. Heç bir Azərbaycan vətəndaşının ixtiyarı yoxdur ki, hamının ürəyindən olan muğamımızı, xalq mahnılarımızı, milli yeməklərimizi, geyim vasitələrimizi təhqir etsin. Bu sahədə müəllimlər, təhsil işçiləri həlledici və aparıcı sima olmalıdır.

Ölkəmizdə yaşayan, ölkəmizə gələn başqa xalqların dilimizə, incəsənətimizə, adət-ənənəmizə böyük hörmətlə yanaşmalarının hər yerdə şahidi oluruq. Öz vətəndaşımızdan milli mənəvi dəyərlərimizə hörmət etməyi gözləmək, onu yaşatmaq və gələcək nəsillərə çatdırmaq hamımızın borcudur. 

Yunis QULİYEV,
Şahbuz rayonundakı
A.Quliyev adına Kükü kənd orta
məktəbinin ali dərəcəli müəllimi