|
75 illik tarixi olan "Azərbaycan müəllimi"nin
son 5 ilə qədərki saylarında həmişə, məqsədyönlü
və sistemli şəkildə dərc olunan mövzulardan biri
qabaqcıl müəllim və məktəb təcrübəsi olub.
Respublikanın şəhər və kənd məktəblərinin, yaxud
da həmin təhsil müəssisələrində çalışan müxtəlif
fənn müəllimlərinin tədris sistemindən bəhs edən
jurnalist, metodist və ya alim yazıları, yaxud
həmin müəllimlərin ayrı-ayrı bəhs və ya mövzunun
öyrədilməsi sistemi barədə qələm məhsulları
pedaqoji kollektiv əməyindən, həyatını maarif
çırağının şöləsinə çevirən müəllim
axtarışlarından soraq verir.
Pedaqogika, psixologiya və ayrı-ayrı fənlər üzrə
metodika sahəsində aparılmış tədqiqatlarda,
dissertasiyalarda məktəb və müəllim təcrübəsi
faktlarının təhlil və təqdir olunması təsdiq
edir:
a) qabaqcıl pedaqoji təcrübə maarif, təhsil
sahəsində uğurları təmin edən güclü faktordur;
b) təhsilin daha da inkişafı yollarını
araşdıran, səmərəli forma və vasitələr axtaran
alim fərziyyələrinin reallaşdırılmasında
qabaqcıl pedaqoji təcrübə çox dəyərli mənbədir.
Təkcə təhsildə deyil, istehsalın ayrı-ayrı
sahələrində toplanmış, ümumiləşdirilib
elmi-nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış qabaqcıl
təcrübədən istifadə təsdiq edir: qabaqcıl
təcrübə inkişafın başlıca faktorlarındandır;
qabaqcıl təcrübə sosial-mənəvi sərvətdir;
qabaqcıl təcrübə elm və texnikanın istinad
nöqtəsidir; qabaqcıl təcrübə nəzəriyyə ilə
praktikanın vəhdətinin həyati-əməli
təsdiqidir...
Elm, sənaye və ya başqa sahələrdə çalışan
yaradıcı, əməksevər, axtarışa meyilli insanları
səciyyələndirən qabaqcıl sözü, biliyi, nəzəri
hazırlığı ilə yanaşı, praktik bacarıq və
vərdişləri ilə özgələrdən seçilən vətənpərvər,
milli təəssübkeşliyi ilə fərqlənən şəxslərin
mənəvi-fərdi sərvəti olan təcrübə ifadəsi ilə
birinci növ təyini söz birləşməsi yaradanda
fəlsəfi-sosial mahiyyət kəsb edir.
Dünya təhsilinə inteqrasiyanın korrelyativ və
sistemli, geniş parametrli bir prosesə
çevrildiyi bir zamanda qabaqcıl pedaqoji təcrübə
qazanmaq, həqiqi mənada, milli fədakarlıq, bu
təcrübəni öyrənib, ümumiləşdirib yaymaq əsl
vətəndaşlıqdır, soydaş-həmkarların çoxillik
əməyinin nəticəsi olaraq formalaşmış qabaqcıl
pedaqoji təcrübədən bəhrələnərək tədris
prosesinin səmərəliliyini artırmaq əsl
vətənpərvərlikdir.
***
Vaxtilə qəzetdə (ötən əsrin 80-ci illərinin
ortalarında) qabaqcıl pedaqoji təcrübə ilə bağlı
müzakirə açılmışdı.
Görkəmli pedaqoq və metodist alimlərin, əməkdar
müəllimlərin və kənd müəllimlərinin mülahizə və
fikirlərini ifadə edən müzakirə xeyli çəkdi. Bu
faktla bağlı əməkdaş müşahidələri belə oldu ki,
məktəblərdə müəllimlər məsələyə isti münasibət
bəsləmişdilər, pedaqoji şura iclaslarında
müzakirə təqdir edilmişdi; qabaqcıl müəllimlərin
təcrübəsini öyrənmək sahəsində canlanma
yaranmışdı.
***
Məktəblərdə və ayrı-ayrı müəllimlərin
fəaliyyətində özünü göstərən, məzun
nailiyyətləri (ali məktəbə qəbulda) və şagird
göstəricilərində (olimpiada və yoxlama testlər
aparılmasında, yarımillik və gündəlik
qiymətləndirmədə) əks olunan innovativ fəaliyyət
motivləri artıq ikinci ildir ki, dövlət başçısı
cənab İlham Əliyevin imzaladığı sərəncam
çərçivəsində "Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi", "Ən
yaxşı müəllim" müsabiqələri vasitəsilə üzə
çıxarılır. Respublikada təhsil ocaqlarının yeni
binalara köçürüldüyü, informasiya və
kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi
miqyasının genişləndiyi, İnternet və İntranet
şəbəkələrinin tətbiq olunduğu bir zamanda
qabaqcıl təcrübəni (məktəb və müəllim fəaliyyəti
kontekstində) ildə bir dəfə öyrənmək az deyilmi?
Şəhər və rayon təhsil şöbələri metodkabinetləri
əməkdaşlarının, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu
və onun 11 filialında çalışan alimlərin
(müxtəlif ixtisaslar üzrə), Təhsil Problemləri
İnstitutu işçilərinin qüvvəsi ilə, koordinasiya
edilməklə, sistemli, məqsədyönlü, ardıcıl,
fasiləsiz iş görmək mümkündür və bu indi daha
vacibdir.
Ədəbiyyatlardan birində belə qeyd olunub:
Qabaqcıl pedaqoji təcrübə - eyni əmək, maddi və
mənəvi maraq şəraitində pedaqoji fəaliyyət
göstərən, şagirdlərin təlimi, təhsili və həyata
hazırlanması üçün ən yaxşı son nəticə əldə edən
müəllim qabaqcıl, onun göstərdiyi pedaqoji
fəaliyyətin məzmunu isə qabaqcıl pedaqoji
təcrübə sayılır. Qabaqcıl pedaqoji təcrübə 5
bölmədən ibarət planlaşdırılır: 1.Təcrübəsi
öyrəniləcək müəllimin işinin qısa təhlili.
2.Hazırlıq işləri, müəllimə kömək. 3. Təcrübənin
öyrənilməsi. 4. Materialın tərtibi. 5.
Təcrübənin yayılması.
Qabaqcıl təcrübə aşağıdakı yollarla öyrənilir:
1.Təcrübəsi öyrənilən müəllimin iş planı ilə
tanış olmaq. 2.Müsahibə və rəy sorğusu keçirmək.
3. Dərsləri dinləyib təhlil etmək. 4.
Şagirdlərin bilik və bacarıq səviyyəsini
öyrənmək. 5. Onların məruzə və çıxışlarını
təşkil etmək. 6.Mətbuatda çıxışlarını hazırlamaq
və s.
***
Qazanılmış pedaqoji təcrübəni təbliğ etmək üçün
ayrı-ayrı fənlər üzrə metodik məqalələr
məcmüələrinin (kimya, biologiya, tarix,
coğrafiya, fizika və riyaziyyat, ibtidai məktəb
və məktəbəqədər tərbiyə, Azərbaycan dili və
ədəbiyyat) nəşrinin sayı və tirajını artırmaq,
bunların çapını (bir qismini) dövlət büdcəsindən
maliyyələşdirmək barədə düşünmək və iş görmək
milli təhsilə ən böyük qayğı olardı.
Çoxillik salnaməsi olan "Azərbaycan müəllimi"
qəzeti səhifələrində yenidən qabaqcıl təcrübə
guşəsi açmaq, bu guşənin materiallarını
hazırlamaq üçün tanınmış alim və metodistlərdən
ibarət mütəxəssislər qrupu yaratmaq, bu yolla
həyatını milli təhsilə həsr etmiş əsl
müəllimlərin əməyini dəyərləndirmək, qabaqcıl iş
təcrübəsini ümumxalq malına çevirmək mümkün
olar.
Və yeri gəlmişkən bir məsələni də qeyd etmək
yerinə düşərdi. Azərbaycanda dövlət və özəl ali
məktəblər var. Kimsənin səviyyə və pedaqoji
fəaliyyətinə xələl gətirmək niyyətimiz yoxdur.
Ali məktəb auditoriyalarında əsl müəllim, əsl
natiq, əsl vətəndaş enerjisi, həvəsi və bacarığı
ilə dərs deyən professor və dosentlərin bu
baxımdan tədris sistemini öyrənib, ümumiləşdirib
dəyərləndirmək olmazmı?
Sətirləri ulu Nizami Gəncəvinin misraları ilə
bitirirəm:
Əzəldən belədir insan xilqəti,
Axtarıb tapmaqdır onun xisləti.
Kimisi axtarar sonsuz dənizlər,
Kimisi dənizin dibində gövhər.
İlahinin yaratdığı insanlar naminə axtarışlar
aparanlar hörmət və məhəbbətə layiqdirlər...
Ş.MƏMMƏDOV |
