Artıq ikinci ildir ki, respublikanın ümumtəhsil müəssisələrinin  buraxılış imtahanları mərkəzləşdirilmiş qaydada həyata keçirilir. Məlumdur ki,  keçirilən hər bir qiymətləndirmə toplanmış məlumat  kimi  monitorinqin obyektinə çevrilir. İki dərs ili ərzində keçirilən  eyni məqsədli qiymətləndirmə monitorinqin   bütün istiqamətlərini əhatə edə bilməsə də,  təhlilə, müşahidəyə  imkan verir. Təbiidir ki, bu cür  monitorinq  hələ ki, inzibati müşahidə kimi  təsviri və qismən də analitik xarakterli olub  monitorinqin vacib üç mərhələsindən yalnız ikisini-məlumatların toplanması və təhlili prosesini ehtiva edir.

2009-2010-cu dərs ilində ilk dəfə olaraq ümumtəhsil  məktəblərinin IX siniflərinin də buraxılış imtahanları mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilib. Bu imtahanlarda  IX siniflərdə təhsil alan  133772 şagirdin 128140 nəfəri, yəni 95,79%-i iştirak etmişdir. Bunlardan 113395 nəfəri, yəni 84,77%-i imtahanlardan müsbət qiymət almışdır. IX siniflərdə keçirilmiş buraxılış imtahanları  birillik təcrübəyə malik olduğundan nəticələrin  müqayisəli təhlili məqsədəuyğun deyil.

XI siniflər üzrə 91968 şagirdin  88852 nəfəri, yəni 96,61%-i imtahanda iştirak etmişdir. Bunlardan 74933-ü, yəni 84,33%-i müsbət qiymət almışdır.

XI sinfin buraxılış imtahanlarının nəticələrinə görə  respublikanın 451 məktəbinin, yəni məktəblərin ümumi sayının 14,65%-nin şagirdləri 100%,  587 məktəbinin, yəni 19,07%-nin şagirdləri  90-100% arasında müvəffəqiyyət qazanmışlar. Bu təhlilin ardını aşağıdakı cədvəldə görmək olar:

Müqayisə üçün 2008-2009-cu dərs  ilinin  nəticələrinə diqqət yetirək:

Buraxılış imtahanlarında yüksək  nəticə göstərən   məktəblər, nazirliyin  tabeliyində olan liseylər, özəl  və ali məktəblərin nəzdində fəaliyyət göstərən məktəblər, eyni zamanda  Sumqayıt, Bakının Xətai, Nərimanov, Nəsimi, Nizami, Səbail  rayonlarının və  Mingəçevir şəhərinin məktəbləridir.

Astara, Gədəbəy,Yardımlı, Masallı və  Cəlilabad rayonlarının ümumtəhsil məktəbləri  buraxılış imtahanlarında aşağı nəticələr göstərmişdir. Eyni zamanda qeyd edək ki, həmin rayonların nəticələri keçən illərlə müqayisədə 7 faiz artmışdır.

Təəssüfləndirici haldır ki, Kəlbəcər rayonunun 70 nömrəli ümumtəhsil məktəbi, Şamaxı rayonunun  Keçmədin  və Nüydü kənd, Gədəbəy rayonunun Günəşli kənd, Göygöl rayonunun  Dozular kənd S.Bayramov adına, Zəngilan rayonunun 31 nömrəli, Yardımlı rayonu Qaraqaya kənd,  Masallı rayonu Rudəkənar kənd A.Qurbanov adına ümumtəhsil məktəbləri "0" faiz nəticə göstərmişdir.

Qeyd edək ki, Kəlbəcər rayonunun 70 nömrəli ümumtəhsil məktəbi istisna olmaqla adıçəkilən məktəblərin müvəffəqiyyət göstəricisi   keçən dərs ilinin nəticələri ilə müqayisədə aşağı düşmüşdür.

Buraxılış  imtahanlarının nəticələrinə görə müvəffəqiyyət göstərməyən  məktəblərin fəaliyyətinin müvafiq təşkilatların  nəzarətində olacağı təqdirdə həmin ümumtəhsil müəssisələrində təhsilin səviyyəsinin yüksəldilməsinə nail olmaq mümkündür.

Qeyd edək ki, keçən dərs ilində də çox aşağı nəticələr göstərən ümumtəhsil məktəblərinin fəaliyyəti və vəziyyəti təhlil edilərkən aydın olmuşdu ki,  onların   maddi-texniki bazası heç də  yaxşı nəticə göstərmiş  məktəblərdən pis  səviyyədə deyil və müəllimlərin  pedaqoji göstəriciləri də qənaətbəxşdir. Deməli, səbəbi məktəbin maddi-texniki durumunda  deyil, onun fəaliyyətində axtarmaq lazımdır. Əməli nəticə əldə etmək  üçün   araşdırmaları bu il daha geniş şəkildə aparmaq  nəzərdə tutulub və bu  məqsədlə ilk addım kimi rayon təhsil şöbələrinə məktəblərin maddi-texniki bazası, rəhbərliyi, siniflərin sayı, siniflərdəki şagirdlərin sayı, müəllim heyəti (onların hazırlıq səviyyəsi, bitirdiyi ali məktəb, son illər ərzində keçdiyi təkmilləşdirmə kursları və s.) haqqında məlumatların hazırlanması barədə göstəriş verilib. Eyni zamanda həmin məktəblərdə nümunəvi "açıq dərs"lərin nümayiş etdirilməsi, təlimlərin keçirilməsi, fənn müəllimlərinin ixtisasartırma kurslarna cəlb olunması  planlaşdırılır.

2009-2010-cu dərs ilinin buraxılış imtahanlarının nəticələrinin nazirliyin tabeliyində olan ümumtəhsil məktəbləri əsasında aparılan təhlili  göstərir ki, ayrı-ayrı fənlərin mənimsənilməsi üzrə nəticələr də müxtəlifdir.

Xüsusi təmayüllü məktəblərin  nəticələri  də ayrı-ayrı fənlər üzrə kəmiyyət və keyfiyyət təhlilinə cəlb edilib. S.Bəhlulzadə adına Xarici dillər təmayüllü gimnaziyanın xarici dil, Fizika-riyaziyyat və informatika təmayüllü liseyin fizika və  riyaziyyat, Kimya-biologiya təmayüllü liseyin kimya və biologiya fənləri üzrə təhlillərin nəticələri göstərir ki, xüsusi tədris edilən fənlərə diqqət daha da artırılmalıdır.

Mərkəzləşdirilmiş qaydada buraxılış imtahanlarının keçirilməsində  dörd-beş illik təcrübəyə malik olan rayonların fənlər üzrə göstəriciləri respublikanın orta göstəriciləri ilə müqayisədə aşağıdakı kimi olmuşdur:

Monitorinqin müxtəlif istiqamətlər və fənlər üzrə  təhlillərə əsaslanan nəticələri   qəzetin "Monitorinq və qiymətləndirmə " rubrikasında  təqdim ediləcək. 

Təranə HACIYEVA,
Təhsil Nazirliyi Monitorinq və qiymətləndirmə
şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru