226 müəllim Bakının və ölkənin digər şəhər və
rayonlarının ümumtəhsil məktəblərindəki vakant
yerlərə işə qəbul olundu
Ölkəmizdə ilk dəfə olaraq 2010-2011-ci dərs
ilində ümumtəhsil məktəblərindəki vakant yerlərə
müəllimlərin işə qəbulu elektron vasitələr
əsasında iki mərhələli müsabiqə mexanizmi tətbiq
olunmaqla həyata keçirilmişdir. Avqustun 20-dən
bu barədə mətbuatda və Təhsil Nazirliyinin rəsmi
saytında elanın yerləşdirilməsi ilə başlayan və
təxminən bir ay davam edən müsabiqə proseduru
artıq başa çatmış, müsabiqədə qalib gələn
müəllimlər öz yeni iş yerlərində fəaliyyətə
başlamışlar. Bəs müsabiqə necə keçmişdir? Onun
yekunları nə göstərir? Ümumtəhsil
məktəblərindəki vakant yerlərin hamısı
tutulmuşdurmu? Təhsil Nazirliyinin Strateji
təhlil, planlaşdırma və kadrların idarə olunması
şöbəsindən müsabiqənin yekunları haqqında
əməkdaşımıza verilən məlumat əsasında
hazırlanmış aşağıdakı yazıda həmin suallara
cavab tapmaq mümkündür.
İnsan amilinin iştirakını istisna edən proqram
təminatı
Müəllimlərin işə qəbulunda yeni mexanizmin
tətbiqinə ötən ildən başlanıb. Belə ki, hələ
ötən il müəllimlər Təhsil Nazirliyinin rəsmi
saytında işə qəbul üçün açılan səhifədə vakant
yerlərlə tanış olub, oradan öz seçimlərini etmək
və elektron ərizələrini doldurmaqla işə qəbul
müsabiqəsinə qatılmışdılar.
Lakin ötən il elektron ərizə ilə müraciət edən
1044 nəfərlə müsabiqə imtahanları test üsulu ilə
yazılı şəkildə aparılmış, onların yoxlanması da
insan amilinin iştirakı ilə, yəni işə qəbul üzrə
komissiyanın üzvləri tərəfindən həyata
keçirilmişdi.
Bu il həmin mexanizmin təkmilləşdirilməsi
istiqamətində daha bir mühüm addım atılmış,
müəllimlərin işə qəbulu elektron vasitələr
tətbiq olunmaqla aparılmışdır. Belə ki,
Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri cənab
Misir Mərdanovun tapşırığına əsasən
müəllimlərin işə qəbulu prosesində insan
amilinin tamamilə aradan qaldırılması məsələsini
həll etmək üçün nazirliklə "Ultra" şirkəti
arasında əldə olunmuş razılığa əsasən işə
qəbulun proqram təminatının həyata keçirilməsi
planlaşdırılmış və o, 2010-cu ilin iyun-avqust
aylarında reallaşdırılmışdır.
Bu proqram işə qəbul prosesində müəllimlərdən
vakant yerlərə elektron ərizələrinin qəbulu ilə
yanaşı, bir sıra digər imkanlar da yaratmışdır.
Belə ki, reqlamentdə vakant yerlərin seçimi
aparılarkən namizədlərə dörd müxtəlif vakant
yeri seçmək imkanının verilməsi nəzərdə
tutulmuşdur. Eyni zamanda, elektron ərizədə
seçdiyi 4 yerdən birinə düşə bilməyən müəllimə
nazirlik tərəfindən hər hansı boş qalan vakant
yerə təklif imkanı da yaradılmışdır.
Proqramın ən üstün cəhətlərindən biri isə burada
elektron ərizəsini təsdiqdən keçirən hər bir
namizədə "şəxsi kabinet" imkanının verilməsidir.
Hər bir müəllim öz kodu və parolu vasitəsi ilə
"şəxsi kabinet"inə daxil olub imtahanın
keçirilmə vaxtı, yeri, gedişi və nəticələri
barədə, habelə özü haqqında ətraflı məlumatları
əldə edə bilər. Bu isə işə qəbul prosesinə kömək
edən ən müsbət amillərdən biri olmuşdur.
Elektron ərizənin doldurulması prosesini
asanlaşdırmaq üçün vakant yerlərin hər biri həm
də kodlaşdırılmışdır. Dörd seçimi etmək üçün
namizəd bu kodların hər birini qeyd edib, yadda
saxlayır, çap edir və istədiyi ardıcıllıqla
elektron ərizəsinə daxil edir.
Yeni mexanizm müsabiqənin təşkilatçıları ilə
onun iştirakçıları arasında əlaqəni də
təkmilləşdirmişdir. İndi bu əlaqə telefon və
yazışma vasitəsi ilə deyil, İnternetdən istifadə
ilə mümkün olur. Hər bir namizəd öz "şəxsi
kabinet"inə daxil olmaqla bu prosesi həyata
keçirir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, sözügedən
proqram çox qısa müddətdə hazırlanmışdır. Bu
tipdən olan proqramlar adətən uzun müddətə-altı
aya, bir ilə hazırlandığı halda, "Ultra"
şirkətinin Təhsil Nazirliyinin texniki
tapşırıqlarını çevik icra etməsi nəticəsində
həmin proqram cəmi üç aya formalaşmışdır.
288 vakant yerə 3171 nəfər ərizə vermişdir
2010-2011-ci tədris ili üçün ölkənin ümumtəhsil
məktəblərində 198-i Bakı, 90-ı isə 11 şəhər və
rayonda olmaqla 288 vakant müəllim yeri
olmuşdur. Həmin yerlərə müəllim qəbulu üçün
avqustun 20-də "Azərbaycan müəllimi" qəzetində
elan verilmişdir. Vakant yerlərə müəllim qəbulu
ilə bağlı reqlament həm də Təhsil Nazirliyinin
rəsmi İnternet saytında yerləşdirilmişdir.
Namizədlərin vakant yerlərlə tanışlığına və
elektron ərizələrinin doldurulmasına avqustun
20-dən başlanmış və bu proses avqustun 27-dək
davam etmişdir. 8 gün ərzində işə girmək istəyən
müəllimlər həm qəbul prosesinin necə həyata
keçirildiyini əks etdirən reqlamentlə, həm də
seçim etmək üçün vakant yerlərlə tanış olmuş,
elektron ərizələrini doldurmuşlar.
Ümumilikdə 3171 nəfər elektron ərizə vermişdir.
Onlardan 1815 nəfərin ərizəsi təsdiqlənmişdir.
Təkcə elektron ərizə doldurmaq imtahanda iştirak
üçün kifayət etmədiyindən həm də ərizə vermiş
namizədlərdən sənədlərin qəbulu aparılmışdır. Bu
iş avqustun 23-dən 31-dək davam etmiş, sonrakı 3
gün ərzində, yəni sentyabrın 3-dək isə
namizədlərə imtahana buraxılıb-buraxılmaması,
imtahanların vaxt və yeri haqqında məlumatlar
göndərilmişdir.
Təhsil Nazirliyindən qeyd etmişlər ki,
sənədlərin qəbulu namizədlərin elektron ərizədə
yazdıqları məlumatların düzgünlüyünü
müəyyənləşdirmək üçündür. Məlum olduğu kimi,
elektron ərizədə namizəd özü haqqında geniş
məlumatı da əks etdirir. Bu məlumata namizədin
aldığı təhsilin səviyyəsi, İKT bacarıqları,
ayrı-ayrı müsabiqədə və ixtisasartırma
kurslarında iştirakı, fəaliyyəti dövründə
əməyinin qiymətləndirilməsi və digər
göstəricilər daxildir. Həmin göstəricilərin hər
biri üçün müəyyən ballar nəzərdə tutulur.
Müəllim haqqında verilmiş həmin məlumatlar
əsasında işə qəbulun ilkin qiymətləndirilməsi
aparılır. Bu, proqram tərəfindən həyata
keçirilir. Yəni burada da heç bir insan amili
rol oynamır. Göstəricilər daxil edilən kimi
kompüter proqramı balları avtomatik olaraq
toplayır və ilkin qiyməti namizədin qarşısında
qeyd edir. Həmin məlumatların düzgünlüyü isə
namizədlərin Təhsil Nazirliyinin müsabiqə
komissiyasına təqdim etdikləri müvafiq sənədlər
əsasında yoxlanılır. Bu qayda ilə sənədlərini
təqdim etmiş 2000-dən artıq namizəddən 1815
nəfərinin ərizəsi təsdiq olunmuş və onlar 288
vakant yerə qarşı müsabiqəyə qatılmışlar.
Müsabiqə reqlamentə uyğun olaraq iki formada -
müsahibə və test imtahanı formalarında həyata
keçirilmişdir.
Bu gün üçün hələlik test imtahanı aparmaq tez
olan fiziki tərbiyə, gənclərin çağırışaqədərki
hazırlığı, əmək hazırlığı, rəsmxət, təsviri
incəsənət, musiqi və nəğmə fənlərindən
müəllimlərin vakant yerlərə işə qəbulu
nazirliyin müsabiqə komissiyası tərəfindən
müsahibə yolu ilə aparılmışdır. Müsahibə üçün
meyarlar müəyyənləşdirilmiş, onun nəticəsi 10
ballıq sistemlə qiymətləndirilmişdir. Adıçəkilən
fənlər üzrə vakant yerlərə işə qəbul üçün
müsahibələr sentyabrın 7-8-də aparılmış,
müsahibə zamanı namizədlərə onların təhsilini,
təcrübəsini, ixtisası ilə bağlı peşə
bacarıqlarını müəyyənləşdirməyə imkan verən
suallar verilmişdir.
Digər fənlərdən, yəni dil və ədəbiyyat,
riyaziyyat, informatika, fizika, kimya,
biologiya, tarix, coğrafiya, xarici dil
(ingilis, fransız, alman dilləri), həmçinin
ibtidai sinif müəllimi ixtisası üzrə vakant
yerlərə müsabiqə test imtahanı yolu ilə
keçirilmişdir. İmtahanda hər namizədə fərdi
olaraq kompüterdə uyğun ixtisaslar üzrə məktəb
proqramı əsasında tərtib edilmiş 25 test
tapşırığı verilmiş və bunun cavablandırılmasına
40 dəqiqə vaxt ayrılmışdır. Hər bir düzgün cavab
1 balla qiymətləndirilmişdir.
Test imtahanı bu qaydada keçmişdir: Hər bir
namizəd onun üçün müəyyənləşdirilmiş vaxtda bir
saat tez gəlməklə qeydiyyatdan keçmiş və imtahan
otağına daxil olaraq orada müvafiq təlimat
almışdır. Sonra onun üçün müəyyənləşdirilmiş
fərdi kompüterin qarşısında oturaraq şəxsi
kodunu kompüterə daxil edib, zəruri
informasiyaya çıxmış,"imtahanı başla" düyməsini
basmaqla onun üçün ayrılmış 40 dəqiqə ərzində
testləri cavablandırmışdır. Vaxtın tamamında
namizəd "imtahanı başa çatdır" düyməsini
basmaqla həmin anda da neçə suala düzgün cavab
verdiyini görüb imtahan otağını tərk etmişdir.
Test tapşırıqlarının 80 və daha yüksək faizinə
düzgün cavab vermiş namizədlər keçid balını
toplamış hesab olunmuşdur.
Elə həmin gün imtahan başa çatdıqdan sonra
kompüter proqramı keçid balını toplamış
namizədlərin yüksək baldan başlayaraq vakant
yerlərə yerləşdirilməsini həyata keçirmiş və bu
haqda məlumat namizədlərin şəxsi kodlarına
göndərilmişdir.
62 vakant yer qalıb
Qeyd olunan fənlərdən vakant yerlərə qəbul üçün
test imtahanları sentyabrın 13-dən 17-dək Təhsil
Nazirliyinin Təhsilin İnformasiyalaşdırılması
İdarəsinin nəzdində fəaliyyət göstərən Təlim
mərkəzində aparılmışdır. Həmin Təlim mərkəzində
imtahanların təşkili və keçirilməsi üçün bütün
zəruri şərait və texniki təchizat yaradılmışdır.
Beləliklə, aparılmış müsabiqə nəticəsində 288
vakant yerə qarşı 226 nəfər işə qəbul
olunmuşdur. 62 yer vakant qalmışdır. Buna səbəb
həmin yerləri seçənlərin az bal toplaması, eyni
zamanda, vakant yerlərin olduğu məktəblərin
uzaqlığı üzündən onları seçənlərin az olmasıdır.
Həmin vakant yerlərə növbəti mərhələdə işə
qəbulun həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.
İmtahanlar əsasən uğurla keçmiş, müsabiqədə
iştirak edən namizədlərin böyük əksəriyyəti
kompüterdən istifadə bacarıqlarına malik
olduqlarından heç bir çətinlik çəkməmişlər.
Bu işdə imtahanqabağı onlara verilən təlimat da
mühüm rol oynamışdır. Belə ki, imtahandan əvvəl
hər namizədə imtahan zamanı necə hərəkət etməsi,
suallarla necə davranması, sualları
cavablandırarkən kursoru necə hərəkət etdirməsi,
düyməni necə basması, düzgün cavabı necə qeyd
etmək lazım gəlməsi, sualları necə ardıcıl və ya
ixtiyari qaydada seçməsi, cavablandırdığı sualı
təkrarən cavablandırmaq imkanının olması və s.
barədə zəruri informasiyalar verilmişdir. Sözsüz
ki, bu təlimatlar namizədlərə imtahanda vaxtdan
səmərəli istifadə etməyə imkan yaratmışdır.
Əlbəttə, bu təcrübə ölkədə ilk dəfə tətbiq
olunduğundan bəzi kiçik problemlər də özünü
göstərib. Proses zamanı müəllimlərin bir çoxunun
elektron ərizələrini doldurmaqda və onu
qeydiyyatdan keçirməkdə çətinlik çəkdikləri
məlum olub ki, bu da, əsasən, müəllimlərin hələ
İnternet imkanlarından kifayət qədər
istifadəetmə bacarıqlarının olmaması ilə
bağlıdır. Eyni zamanda, ölkədə hələ də hər bir
məkanda İnternetin kifayət qədər sürətlə
işləməməsi nəticəsində bəzi hallarda müəllimlər
elektron ərizələrinin doldurulmasından
şikayətlənmişlər. Lakin bu problemlərin yalnız
özləri ilə bağlı və texniki məsələ olması onlara
izah olunmuşdur. Namizədlərin bəzilərinin
kompüterdən istifadə bacarıqlarına kifayət qədər
yiyələnmədiklərindən imtahanda çətinlik
çəkdiklərini büruzə vermələri təəssüf doğurur.
Əslində imtahanların kompüter vasitəsi ilə
aparılmasının bir məqsədi də işə qəbul olan
müəllimlərin kompüter bacarıqlarının
yoxlanmasıdır. Bu tələb imtahana qatılan
müəllimlərin əvvəldən ən sadə və primitiv də
olsa müəyyən İKT bacarıqlarına yiyələnmələrini
nəzərdə tutur.
İbtidai sinif müəllimi ixtisası, ingilis dili,
dil-ədəbiyyat, riyaziyyat və b. fənlərdən vakant
yerlərə daha yüksək müsabiqə vəziyyəti yaranıb
288 vakant yerə qarşı ərizəsi təsdiqlənmiş 1815
iddiaçı iştirak etdiyindən işə qəbul prosesində
yüksək müsabiqə vəziyyəti qeydə alınıb.
Ümumilikdə orta hesabla bir boş yer uğrunda,
təxminən, 6 iddiaçı mübarizə aparıb. Bəzi fənlər
üzrə isə daha yüksək müsabiqə vəziyyəti yaranıb.
Belə ki, ibtidai sinif müəllimi ixtisası üzrə
10-u Bakının, 10-u isə ölkənin digər şəhər və
rayonlarının ümumtəhsil məktəblərində olmaqla
cəmi 20 vakant yer olduğu halda, 361 nəfər
müsabiqədə iştirak edib. İngilis dilindən 28
vakant yerə qarşı 340 nəfər, dil və ədəbiyyatdan
12 vakant yerə qarşı 266 nəfər, riyaziyyat
fənni üzrə 16 vakant yerə qarşı 201 nəfər
mübarizə aparıb.
Reqlamentdə müəyyənləşdirilmiş qaydaya əsasən,
proqram özü ən yüksək nəticə toplamış və ən
yüksək göstəriciləri olan müəllimdən başlayaraq
vakant yerlər bitənədək yerləşdirməni həyata
keçirib.
Əlbəttə, vakant yerlər tutulduqdan sonra
göstəriciləri yüksək olanlardan kənarda qalanlar
da olub. Belələri əsasən seçimini düzgün
etməyənlərdir. Lakin elə hal da olub ki,
məsələn, yüksək bal toplayan iddiaçı seçdiyi
yerə düşə bilməyib. Buna səbəb həmin yerin daha
yüksək bal toplayanlar tərəfindən tutulmasıdır.
Komissiya tərəfindən belələrinə, yəni yüksək bal
topladığı halda müsabiqədən kənarda qalanlara
dərs ili ərzində vakant yerlər yaranarsa həmin
yerlərə yerləşdiriləcəkləri barədə məlumatlar
verilib. Bununla yanaşı ola bilər ki, bəzi
müəllimlər nisbətən az balla seçdiyi fənn üzrə
vakant yerə qəbul olunub. Bu o deməkdir ki,
ondan çox bal toplayanlar həmin yeri
seçməyiblər.
Sonda bir daha qeyd etməyi lazım bilirik ki,
vakant yerlərə seçim insan amilinin iştirakı
olmadan, müvafiq proqram tərəfindən
imtahanverənlərdən hər birinin topladığı ballara
və etdiyi seçimə uyğun aparılıb. Əgər toplanmış
keçid balı iddiaçının birinci seçib, qeyd etdiyi
yerə düşməyə imkan verirsə, ora, imkan vermirsə,
növbəti, yəni 2-ci seçdiyi yerə, ora da uyğun
gəlmirsə, 3-cü, həmin qayda ilə 4-cü yerə
yerləşdirilib. İxtiyari yerə getməyə razı
olduğunu bildirən və 5-ci icazəni də ərizəsində
qeyd edən iddiaçılar isə tutulmayan hər hansı
vakant yerə yerləşdirilir.
Təhsil Nazirliyindən aldığımız məlumata görə,
ölkənin ümumi təhsil müəssisələrini daha
keyfiyyətli kadrlarla təmin etmək üçün gələcəkdə
tədris ili ərzində 2 dəfə (tədris ilinin
əvvəlində və I yarımilin sonunda) işə qəbulun
aparılması nəzərdə tutulmuşdur.
Yusif ƏLİYEV |