Təhsil Nazirliyinin kollegiya iclasında

Noyabrın 7-də Təhsil Nazirliyində keçirilən kollegiya iclasında "2007-2008-ci tədris ilində XI siniflərdə buraxılış imtahanlarının yekunları və cari dərs ilində qarşıda duran vəzifələr" mövzusunda məsələ müzakirə olundu. Kollegiya üzvləri ilə yanaşı, nazirliyin məsul işçilərinin, müvafiq struktur bölmələri və şöbələrinin, təhsil müəssisələri, imtahan və bina rəhbərlərinin iştirak etdiyi tədbiri açan Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanov giriş sözü ilə çıxış etdi.

Buraxılış imtahanlarının mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılmasının əhəmiyyətindən bəhs edən nazir 1999-2000-ci dərs ilindən etibarən buraxılış imtahanlarının test sualları vasitəsilə aparılmasının irəliyə doğru bir addım olduğunu qeyd etdi. Şagirdlər test sualları vasitəsilə imtahan vermək vərdişləri əldə etdilər ki, bu da məzunların ali məktəblərə qəbul imtahanlarında testlərlə bacarıqla işləmə vərdişlərini formalaşdırdı. Lakin bir neçə il ərzində aparılan təhlillər göstərdi ki, bəzi mütərəqqi  xüsusiyyətləri olsa da, bu formanın tətbiqi ilə obyektiv nəticələrin əldə olunması qeyri-mümkündür.

Məktəbdaxili qiymətləndirmənin ən vacib komponenti olan buraxılış imtahanlarının mərkəzləşdirilmiş formada keçirilməsinin bir sıra üstünlükləri ilə fərqləndiyini söyləyən Misir Mərdanov onlardan bəzilərini tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırdı.

1.Mərkəzləşdirilmiş imtahan testləri beynəlxalq qiymətləndirmədə tətbiq olunan tələblər nəzərə alınmaqla elmi-metodik və psixoloji cəhətdən daha təkmil hazırlanır, onların tərtibində müxtəlif çətinlik dərəcələri və standartlara uyğunluq ciddi şəkildə gözlənilir.

2. Mərkəzləşdirilmiş imtahanlarda subyektivlik halları tam aradan qaldırılır. Belə ki, şagird öz məktəbində, öz müəlliminə deyil, neytral mərkəzlərdə imtahan verir, nəticələr müəllim tərəfindən yox, texniki vasitələrlə yoxlanılır. Bu isə təhsil orqanlarının, məktəb rəhbərlərinin, müəllimlərin, şagird və valideynlərin məsuliyyətini artıran vacib amil kimi meydana çıxır, şagirdlərin və valideynlərin təhsilə münasibətinin dəyişməsinə, cəmiyyətdə məktəbin nüfuzunun yüksəlməsinə səbəb olur, keyfiyyətin idarə olunmasına zəmin yaradır.

3.Əvvəlki sistemdə imtahanlar iki həftə ərzində keçirilirdi. İndi isə bir gündə 3 saat ərzində aparılır və nəticələr qısa müddətdə elan olunur. Bu, şagirdlərdə psixoloji gərginliyin aradan qaldırılmasına, baş verə biləcək neqativ halların qarşısının alınmasına, qiymətləndirmədə obyektivliyin təmin olunmasına real zəmin yaradır.

4.Mərkəzləşdirilmiş imtahanların nəticələrinin təhlili ayrı-ayrı fənlər üzrə dövlət  standartlarının yeniləşdirilməsinə, onların daha da təkmilləşdirilməsinə, müasir tələblərə uyğun səviyyədə formlaşdırılmasına imkan yaradır.

5.Mərkəzləşdirilmiş imtahanlarda tətbiq olunan nailiyyətlərin qiymətləndirilməsi sistemi (düsturun tətbiqi) tədris prosesində cari qiymətləndirmə formalarının da təkmilləşdirilməsini, mövcud mexanizmlərin aradan qaldırılmasını zəruri edir.

6. Buraxılış imtahanlarının yekununda şagirdin nailiyyətinə verilən yekun qiymət bilavasitə məktəbin,  müəllimin fəaliyyətinə, valideynin məsuliyyətinə verilən qiymət kimi qəbul olunur.

Misir Mərdanovun çıxışında daha sonra ötən dərs ilində keçirilən buraxılış imtahanlarından bəhs olundu. Nazir qeyd etdi ki, 2007-2008-ci tədris ilində Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir, Şirvan şəhərləri, İmişli, Abşeron, Ucar, İsmayıllı rayonlarının, bu bölgələrdə yerləşən məcburi köçkün məktəblərinin, eləcə də peşə liseylərinin 52 minədək XI sinif şagirdi əhatə olunmaqla nazirlik tərəfindən mərkəzləşdirilmiş buraxılış imtahanları keçirilmişdir. Respublikanın digər bölgələrində buraxılış imtahanları Təhsil Nazirliyində hazırlanmış materiallar əsasında rayon təhsil şöbələri tərəfindən mərkəzləşdirilmiş qaydada təşkil edilmiş, lakin cavab kartı tətbiq edilməmişdir. Cavab kartı tətbiq edilməklə keçirilmiş mərkəzləşdirilmiş buraxılış imtahanlarında iştirak edən 50 minədək şagirdin 46571 nəfəri, yəni 91, 75 faizi attestat almışdır. Cavab kartı tətbiq edilmədən keçirilmiş imtahanların nəticələrinin təhlili göstərmişdir ki, ayrı-ayrı bölgələrdə imtahan verən şagirdlərin 15-25 faizi attestat ala bilməmişdir.

Nazir iki formada aparılan imtahanların nəticələrinin bir-birindən fərqli olmasının səbəbini mütəşəkkil qaydada keçirilmiş sınaq yoxlama imtahanlarının şagirdlərin və müəllimlərin məsuliyyətini artırması, təlim nəticələrinə müsbət təsir etməsi, eyni zamanda həmin bölgələrin böyük əksəriyyətində mərkəzləşdirilmiş qaydada buraxılış imtahanlarının keçirilməsi sahəsində qazanılmış təcrübə ilə izah etdi. Buraxılış imtahanlarının mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılmasına hər bir təhsil işçisinin böyük məsuliyyətlə yanaşmasının zəruri olduğunu vurğulayan Misir Mərdanov təəssüf hissi ilə bunu heç də hamının yetərincə dərk etmədiyini dedi.

O bildirdi ki, cavab kartı tətbiq edilməklə keçirilən imtahanların nəticələrinə əsasən şagirdlərin yalnız 8 faizinin attestat almamasına baxmayaraq, bir sıra səriştəsiz və aparılan təhsil siyasətinə qarşı çıxan məktəb rəhbərlərinin dırnaqarası səyi nəticəsində müəyyən problemlər yaradılmış, əldə edilən uğurlara kölgə salmaq cəhdləri edilmiş, imtahan prosesində öz işinə səhlənkar, ya da məqsədli şəkildə qeyri-ciddi yanaşan bir sıra nəzarətçilər və bina rəhbərləri tərəfindən ciddi pozuntulara və saxtakarlıq hallarına yol verilmişdir. Təhsil naziri bununla bağlı bəzi faktları tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırdı.

1.Bakı şəhəri 285 nömrəli məktəbdə yerləşən imtahan mərkəzinin 10-cu otağında imtahan verən 104 nömrəli məktəbin şagirdi Məmmədov İsmayıl Qərib oğlu imtahandan bir gün sonra nazirliyə gəlmiş və ona verilən test kitabçasının eynivariantlı digər kitabçalardan fərqləndiyini bildirmişdir. Araşdırmadan sonra məlum olmuşdur ki, həmin otaqda nəzarətçi olan 272 nömrəli məktəbin müəllimi Həqiqət çələbiyeva və 264 nömrəli məktəbin müəllimi Maisə Abdullayevanın gözü qarşısında imtahan başladıqdan sonra otağa bir nəfər kənar şəxs daxil olmuş, şagirdlər üçün nəzərdə tutulmuş və hələ paylanmamış testləri götürərək otaqdan çıxmışdır. 15-20 dəqiqə keçdikdən sonra test kitabçalarını otağa qaytarmış, şagirdlərə payladıqdan sonra hələ onların üzərində işləməmələrini tapşırmışdır.

Testlər geri qaytarıldıqdan sonra 104 nömrəli məktəbin şagirdi İsmayıl Məmmədova test çatmamış, sonradan ona variantına uyğun olan test kitabçası təqdim edilmişdir. Nazirlikdə aparılmış araşdırma göstərmişdir ki, şagirdə buraxılış imtahanı üçün çap olunmuş test kitabçası deyil, birinci sınaq yoxlama imtahanı üçün hazırlanmış test kitabçası verilmiş, nəticədə yaxşı oxuyan şagird imtahan fənlərindən qeyri-müvəffəq qiymətlər almışdır. Əlbəttə, imtahana məsul şəxslərin məsuliyyətsizliyi üzündən yaranmış bu anlaşılmazlıq apelyasiya zamanı aradan qaldırılmışdır. Bu məsələ ilə bağlı 285 nömrəli məktəbin direktoru Rahib Köçərlinin də bina rəhbəri kimi ciddi nöqsanları olmuşdur.

2.Buna bənzər digər bir hal Bakı şəhəri 183 nömrəli məktəbdə baş vermişdir. İmtahan rəhbəri, nazirliyin əməkdaşı Yavər Məmmədov imtahan prosesinə nəzarət edərkən bağlı kimi təqdim edilmiş otaqda imtahanla əlaqəsi olmayan bir qrup müəllimin imtahan testləri üzərində işlədiyinin şahidi olmuşdur. İmtahan rəhbərinin operativ müdaxiləsindən sonra müəllimlər dərhal binadan kənarlaşdırılmışdır. Bu məsələ ilə bağlı bina rəhbəri, 183 nömrəli məktəbin direktoru Büllurə Ələkbərova ciddi cəzalandırılmalıdır.

3.Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, vəzifəsindən və səlahiyyətlərindən sui-istifadə edənlər sırasında imtahan rəhbərləri də olmuşdur. Bakı şəhəri 202 nömrəli məktəbdə yerləşən mərkəzə imtahan rəhbəri təyin edilmiş Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma və Yenidənhazırlanma İnstitutunun əməkdaşı Aidə Səfərova cavabların hazırlanıb şagirdlərə ötürülməsi məqsədilə imtahanın başlanmasına bir saat qalmış, yəni saat 9.00-da hər variantdan olan test kitabçalarının xüsusi adamlar və nəqliyyat vasitəsi cəlb etməklə binadan çıxarılmasını təşkil etmişdir. Lakin nazirliyin Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin əməkdaşlarının vaxtında müdaxiləsi sayəsində test kitabçaları geri qaytarılmış və imtahan rəhbəri dəyişdirilmişdir. Aidə Səfərova isə işdən azad edilmişdir. Narahatlıq doğuran haldır ki, bina rəhbəri, 202 nömrəli məktəbin direktoru Qasım Qasımov bu prosesdə seyrçi mövqe tutmuşdur.

4.Bununla yanaşı, imtahan prosesinə xələl gətirən nöqsanlara yol vermiş məktəb rəhbərləri də olmuşdur. Bakı şəhəri 8, 28, 36, 62, 73, 101, 146, 165, 304, 257 nömrəli, Mingəçevir şəhər 4, 11, 12 nömrəli, Gəncə şəhər 2, 6 nömrəli məktəblərin direktorları imtahanlara dair məlumatları həm şagirdlərə, həm də Təhsil Nazirliyinə dəqiq çatdırmamışlar.

5. İmtahan rəhbərlərinin hesabatlarından aydın olmuşdur ki, bəzi nəzarətçilər imtahan prosesində təlimati tələblərə riayət etməmişlər. Belə ki, Bakı şəhəri 39 nömrəli məktəbin müəllimi Qumru Orucova, 201 nömrəli məktəbin müəllimləri Şəkər Məmmədova, Rəhilə Məmmədova, 248 nömrəli məktəbin müəllimi Vasil İsmayılov, 61 nömrəli məktəbin müəllimi Səfurə İsakova, 25 nömrəli məktəbin müəllimləri Sevinc Əkbərova, Aynur Məmmədova, Fidan Bərxudarova, 216 nömrəli məktəbin müəllimi Gülgəz Tanrıverdiyeva, 282 nömrəli məktəbin müəllimi (hazırda 318 nömrəli məktəbdə işləyir) Milyana Nağıyeva, 241 nömrəli məktəbin müəllimi Səidə Cəfərova, 177 nömrəli məktəbin müəllimləri Gülnarə Əsgərova və Bilqeyis Mustafayeva, 275 nömrəli məktəbin müəllimi Ayişə Məmmədova, 205 nömrəli məktəbin müəllimi ülkər Kərimova, 151 nömrəli məktəbin müəllimləri Hicran Sadıqova, Flora Süleymanova, 217 nömrəli məktəbin müəllimi Vüsalə Mustafayeva imtahan prosesində nöqsanlara yol vermişlər. Belə hallar digər rayon məktəblərində də müşahidə olunmuşdur. Şirvan şəhər 10 nömrəli məktəbdə 40 nəzarətçidən 24-nün fəaliyyəti qeyri-qənaətbəxş olmuşdur.

Buraxılış imtahanlarının gedişində ciddi nöqsanlara yol vermiş, vəzifə funksiyalarını yerinə yetirməmiş bina rəhbərləri və nəzarətçilər, eləcə də məktəb direktorları barədə ciddi intizam tənbehi görülməsinin vacib olduğunu bildirən təhsil naziri Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinə bu barədə tezliklə təkliflərini təqdim etmələri haqqında göstəriş verdi.

Bununla yanaşı, əksər imtahan və bina rəhbərlərinin, nəzarətçilərin işlərinə məsuliyyətlə yanaşması, vəzifələrinin öhdəsindən layiqincə gəlmələri qeyd olundu. Belə ki, Bakı şəhəri Beynəlxalq Təhsil Kompleksinin, 220, 276, 88, 115, 211  nömrəli  məktəblərin direktorları Sara Xanlarova, Almaz Əsgərova, Bəhram Şiriyev, Həcər Rəhimova, Tanrıverdi Orucov, Vaqif Babayev, Sumqayıt şəhər 11, Gəncə şəhəri 17 və 28, Abşeron rayonu 9, İsmayıllı rayonu 3, Ucar rayonu 5, Şirvan şəhər 11 nömrəli məktəblərin direktorları bina rəhbəri kimi öz vəzifələrini yüksək səviyyədə yerinə yetirmişlər. Bakı şəhəri 129 nömrəli məktəbin direktoru Əlibala Paşayev, Bakı şəhəri 32, 47, 52, 57, 70, Mingəçevir şəhər 14 nömrəli məktəblərin müəllimləri İndira Kərimova, Xalidə Aslanova, Aydan Məmmədova, Sahibə Musayeva, Mehriban Əliyeva və Mirvarı Yusifova nəzarətçi kimi öz vəzifə funksiyalarına daha məsuliyyətlə yanaşmışlar. Təhsil naziri adları çəkilən bina rəhbərləri və nəzarətçilərə kollegiyanın qərarı ilə təşəkkür elan olunmasını təklif etdi.

çıxışının sonunda ölkə rəhbərliyinin razılığı ilə cari dərs ilindən respublikanın bütün məktəblərinin XI siniflərində mərkəzləşdirilmiş imtahanların keçiriləcəyini və təxminən 120 min şagirdi əhatə edəcək imtahanlara hazırlıq məqsədilə mart-aprel ayları ərzində müəyyənləşdirilmiş vaxtlarda bölgələr üzrə bir dəfə sınaq yoxlama imtahanları aparılacağını deyən Misir Mərdanov bütün təhsil işçilərinin, şagird və valideynlərin bu işə böyük məsuliyyətlə yanaşmasını tövsiyə etdi. Təhsil nazirinin giriş sözündən sonra Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin müdir əvəzi Təranə Hacıyeva müzakirə olunan məsələ ilə bağlı "2007-2008-ci tədris ilində XI siniflərdə buraxılış imtahanlarının yekunları və cari dərs ilində qarşıda duran vəzifələr" mövzusunda məruzə-təqdimatla çıxış etdi.

Ekranda slaydların nümayişi vasitəsilə təqdim olunan məruzədə ötən tədris ilində keçirilmiş buraxılış imtahanlarının nəticələri müxtəlif parametrlərdən təhlil olundu, II və III yoxlama imtahanları ilə müqayisələr aparıldı, ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı reytinq cədvəlləri nümayiş etdirildi, eləcə də cari dərs ilində buraxılış imtahanlarının yüksək səviyyədə təşkili və keçirilməsi istiqamətində qarşıda duran vəzifələr diqqətə çatdırıldı.

Təranə Hacıyeva qeyd etdi ki, 6.VI.2008-ci il tarixində mərkəzləşdirilmiş qaydada 133 mərkəzdə keçirilən buraxılış imtahanlarına 50761 şagird cəlb edilmişdir. Həmçinin ötən tədris ilində müəyyən fənlərdən biliyi qeyri-kafi qiymətləndirilərək attestat almayan 1400-ə yaxın şagird imtahanlara cəlb edilmiş, bu şagirdlər 2007-2008-ci dərs ilinin məzunları ilə bir yerdə deyil, onlar üçün yaradılmış 4 mərkəzdə imtahan vermişlər.

Şöbədə iki istiqamətdə proqram təminatı hazırlanmış, ikinci il imtahanda iştirak edən şagirdlərin cavab kartlarını oxumaq və qiymətləndirmək üçün fərqli proqram təminatından istifadə edilmişdir.

Sonra tədbir iştirakçılarına II, III yoxlama və buraxılış imtahanlarının göstəricilərini əks etdirən rayonlar üzrə reytinq cədvəli təqdim olundu.

Cədvəldə göstərildiyinə görə,  Bakı şəhərinin rayonları arasında ən yaxşı nəticə Nəsimi rayonuna aiddir: 95,03 faiz. Əzizbəyov rayonu isə 67,09 faizlə ən aşağı pillədə yer tutub. Nazirlik tabeliyindəki təhsil müəssisələrinin müvəffəqiyyət göstəricisi ümumilikdə 91,61 faiz kimi qeydə alınıb.

Reytinq cədvəlindən aydın oldu ki, Bakı şəhərinin 11 rayonu müəyyən faizlə bir-birindən fərqlənsə də, burada bir qanunauyğunluq gözlənilir. Yəni yoxlama imtahanları ilə buraxılış imtahanının nəticələri arasında bir neçə pillə fərq nəzərə çarpır. Suraxanı rayonu isə istisna təşkil edir. II yoxlamada bu rayon 51 faiz, III yoxlamada 38 faiz nəticə ilə yalnız Qaradağ, Sabunçu və Əzizbəyov rayonlarından yüksək pillələrdə yer alıb. Buraxılış imtahanında isə 85 faizlə əvvəllər yüksək pillələrdə olan Yasamal rayonunu da  ötüb.

Rayonların göstəriciləri dəyişən xətt üzrə getsə də, bu qanunauyğunluq müəyyən mənada gözlənilmir. Sonra 2007-2008-ci tədris ilində mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilmiş buraxılış imtahanlarının nəticələrinə görə attestat alan şagirdlər haqqında məlumatın əks olunduğu slayd nümayiş etdirildi. Buraxılış imtahanlarının nəticələri ilə buradakı faiz fərqini şərh edən T.Hacıyeva qeyd etdi ki, müxtəlif parametrlərdən ibarət düstur tətbiq olunduqdan sonra qeyri-müvəffəq qiymət almış 8 min şagirddən 4 mini attestat almaq hüququ qazandı. Təkrar imtahanda isə yalnız mindən çox şagird attestat ala bildi. Şans verilsə də, biliyi zəif olanların öz arzusuna çatmaması isə təbii sonluqdur. Bu fikrin sübutu kimi növbəti 2 slayd - Bakının Nizami rayonu və İmişli rayonunda 2007-2008-ci dərs ilində mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilən test imtahanından "2" qiymət almış şagirdlər haqqında məlumat diqqətə çatdırıldı. Attestat almayan şagirdlərin V sinifdən təhsili başa vuranadək aldığı qiymətlərin reytinq cədvəlindən aydın oldu ki, onlar əksər hallarda "3", aşağı siniflərdə isə bəzən "4" qiymətlə oxumuşlar.

Bu qanunauyğunluq olimpiada qaliblərinin II və III yoxlama imtahanında göstərdikləri nəticələrin verildiyi cədvəldə də bir daha öz təsdiqini tapdı. Biologiya fənni üzrə olimpiada qalibi olan T.İsmayılov adına "İntellekt" məktəb-liseyin şagirdi Müjgan Onk Ahu II yoxlama imtahanında bütün fənlərdən "5" almışdır. Riyaziyyat üzrə olimpiadanın qalibi, Fizika-riyaziyyat və informatika təmayüllü liseyin şagirdi Araz Yaqubov II yoxlama imtahanında biologiyadan "4", qalan fənlərdən "5" almışdır. Ana dili fənni üzrə olimpiada qalibi olan Binəqədi rayonundakı 83 nömrəli məktəb-liseyin şagirdi Fidan Qasımlı II yoxlamada bütün fənlərdən "5", yalnız kimyadan "3" qiymət almışdır. Kimya fənni üzrə olimpiadanın qalibi, 160 nömrəli klassik gimnaziyanın şagirdi Sadiq Ağazadə isə II yoxlamada kimyadan "5", ana dilindən "3" almışdır. Bunun üzərində xüsusi dayanan məruzəçi qeyd etdi ki, dəqiq elmlərə meyili olan şagirdlər bəzən qrammatikada çətinlik çəkirlər.

ümummilli lider Heydər Əliyevin 85 illik yubileyinə həsr olunmuş inşa müsabiqəsinin qalibləri haqqında məlumatın əks olunduğu cədvəldə də eyni vəziyyət müşahidə olundu. Müqayisələr vasitəsilə fikrini əsaslandıran T.Hacıyeva bunun imtahanda alınan qiymətlərin şagirdlərin nailiyyətlərini düzgün əks etdirdiyinin sübutu olduğunu vurğuladı.

Daha sonra təqdimatda fənlər üzrə statistik hesablamalar diqqətə çatdırıldı. Fənlər üzrə reytinq cədvəlindən göründüyü kimi, ən yaxşı nəticələr ana dili və  Azərbaycan tarixi fənlərinə aiddir. Reytinq cədvəlinə əsasən, ən aşağı nəticə fizika fənni üzrə qeydə alınıb. Onbirincilərin 6,3 faizi bu fəndən "2" qiymət alıb. Azərbaycan tarixi fənni üzrə isə bu göstərici cəmi 2 faizdir.

Bu faktın obyektiv səbəblərini izah elən Təranə Hacıyeva qeyd etdi ki, şagirdlər xronoloji ardıcıllığa, hafizəyə əsaslanan suallara asanlıqla cavab verirlər. Azərbaycan tarixi fənni üzrə göstəricinin yüksək olması da bununla bağlıdır. Lakin elə həmin fəndən düşündürücü, tətbiqi suallara cavab verməyə isə çətinlik çəkirlər.

Bu vəziyyət fizikaya aid növbəti slaydda da müşahidə olundu. "Elektrik cərəyanının işi hansı cihazla ölçülür" sualının cavabını hər bir evdar qadın bilsə də, buna şagirdlərin 41, 38 faizi səhv cavab verib. Səbəbi sualın tətbiqi olmasıdır.

Bundan daha çətin olan "Cismin kütləsi ilə onun sürəti hasilinə bərabər olan vektarial kəmiyyətə nə deyilir" sualına şagirdlərin 74,07 faizi düz cavab verib. Səbəb dərslikdə qırmızı hərflərlə verilmiş bu nəzəri tərifi müəllimin kütləvi şəkildə əksər şagirdlərdən soruşması və bunun nəticəsində mexaniki olaraq əzbərlənməsidir.

Bəs şagirdlərin tətbiqi suallara cavab verməkdə çətinlik çəkməsinin səbəbi nədir? İşçi-ekspert qrupunun apardığı araşdırmalardan sonra məlum olub ki, məktəbdə fizika fənni üzrə X-XI siniflərdə həftədə bir saat dərs keçilir və orada laborator-praktik məşğələlərə yer ayrılmır. Ona görə də şagirdlər praktik suallara cavab verməkdə çətinlik çəkirlər. Belə hal digər təbiət elmlərinə də aiddir. Deməli, tədris planlarına yenidən baxılmalıdır.

Kollegiya iştirakçılarının diqqətinə çatdırılan bu faktları təhlil edən məruzəçi vurğuladı ki, buraxılış imtahanlarının aparılmasında məqsəd çoxlarının yanlış düşündüyü kimi, şagirdlərə attestatın verilib-verilməməsi deyil, bu işin həyata keçirilməsi təhsildəki problemlər haqqında düzgün məlumat əldə etməklə onların aradan qaldırılması yollarını müəyyən etmək üçün zəruridir.

Bu baxımdan hazırda təhsildə aparılan islahatların çox düzgün və vaxtında baş verən bir proses olduğunu deyən Təranə Hacıyeva qeyd etdi ki, bunlardan biri olan Milli Kurrikulum çərçivə sənədinin əsas ideyası məhz hafizəyə əsaslanan təhsilalmadan məntiqi təfəkkürə əsaslanan təhsilalmaya keçilməsidir.

Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin bu istiqamətdə nə kimi tədbirlər həyata keçirməsi haqqında kollegiya iştirakçılarına ətraflı məlumat verən məruzəçi bildirdi ki, beynəlxalq qiymətləndirmə sahəsində də müəyyən işlər görülür.

Daha sonra məruzə - təqdimatda 2006-cı ildə keçirilmiş beynəlxalq qiymətləndirmədə iştirak etmiş şagirdlərin buraxılış imtahanlarında göstərdikləri nəticələrə aid cədvəl nümayiş etdirildi və 2 təhsil müəssisəsi - Beynəlxalq Təhsil Kompleksi  və Xarici dillər təmayüllü gimnaziyanın nümunəsində bu nəticələr təhlil olundu.

Kollegiya iştirakçılarının diqqətinə çatdırıldı ki, beynəlxalq qiymətləndirmədə təbiət elmləri adlı bloka daxil olan 4 fənn  - fizika, coğrafiya, kimya və biologiya üzrə suallara cavab vermiş şagirdlərin heç biri buraxılış imtahanında qeyri-müvəffəq qiymət almayıb. Xüsusən fizika fənni üzrə nəticələr daha yüksəkdir. Cədvələ əsasən müvafiq təhlillər aparan T.Hacıyeva şagirdlərin həm humanitar, həm də təbiət fənləri üzrə göstəricilərinin eyni səviyyədə olduğunu bildirdi. Deməli, beynəlxalq qiymətləndirmə tətbiqi və düşündürücü sualların cavablandırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. 15 yaşlı şagird fikirləşir ki, IX, X, XI siniflərdə hansı  suallara cavab verməli olacaq. Başqa  sözlə, belə sualların mövcud olması haqqında məlumatlı olur.

Daha sonra Təhsil Nazirliyinə tabe olan məktəblərin qəbul imtahanlarında göstərdikləri nəticələrə aid  slayd nümayiş etdirildi. Reytinq cədvəlindən aydın oldu ki, Bakı Avropa Liseyi və T.İsmayılov adına "İntellekt" məktəb-lisey 100 faiz nəticə göstərmişdir. Ən aşağı göstərici isə Makarenko adına respublika humanitar fənlər təmayüllü gimnaziyaya aiddir.

Monitorinq və qiymətləndirmə şöbəsinin müdir əvəzi Təranə Hacıyeva növbəti slaydda buraxılış imtahanlarının yüksək səviyyədə  təşkili və aparılması ilə bağlı qarşıda duran vəzifələri kollegiya iştirakçılarının diqqətinə  çatdırdı.

1.Mart-aprel aylarında sınaq məqsədilə yoxlama imtahanlarının keçirilməsi.

2.Mərkəzləşdirilmiş qaydada bu il birinci dəfə imtahan verəcək bölgələrdəki məktəblərlə, şagirdlərlə, valideynlərlə mütəmadi təlimati iclasların aparılması.

3. Ayrı-ayrı fənlər üzrə yaradılmış işçi ekspert qruplarının genişləndirilməsi.

4.Test bankının genişləndirilməsi, təkmilləşdirilərək respublikanın bütün orta məktəblərinə çatdırılması.

5.İmtahan suallarının sayının mövcud tədris planına uyğunlaşdırılması.

6.Qiymətləndirmə vasitələrinin çoxvariantlılığının təmin edilməsi.

7.İmtahanda iştirak edəcək nəzarətçi müəllimlərin siyahısının yaradılması.

8. Respublikanın bütün ümumtəhsil məktəblərində oxuyan XI sinif şagirdlərinin məlumatlar bazasının yerlərə göndərilərək dəqiqləşdirilməsi.

9. İmtahan mərkəzlərinin müəyyənləşdirilməsi.

10. Növbəti tədris illərində dərsliklərin hazırlanmasında beynəlxalq qiymətləndirmənin testlərindən istifadə edilməsini təmin etmək.

Sonra məruzə-təqdimat ətrafında çıxışlar başlandı. çıxışlarda müzakirə olunan məsələ ilə bağlı müxtəlif fikirlər səsləndi, iradlar diqqətə çatdırıldı və qarşıya çıxan problemlərin aradan qaldırılması məqsədilə təkliflər verildi.

Təhsil naziri Misir Mərdanov kollegiya iclasında deyilənlərin bölgələrə çatdırılmasının, problemlərlə bağlı səslənən iradların, əhəmiyyətli təkliflərin nəzərə alınmasının zəruriliyini vurğuladı və bununla bağlı səriştəli adamlardan ibarət işçi qrupu yaradılmasının vacib olduğunu bildirdi. Bununla da kollegiya öz işini başa çatdırdı.

Kollegiya iclasında Nazirlər Kabineti şöbə müdirinin müavini Qurban Əmirov iştirak edirdi.

Hicran ƏKBƏROVA

İki ölkənin ali təhsil sahəsindəki əməkdaşlığı daha da inkişaf edəcək

Noyabrın 13-də təhsil naziri Misir Mərdanov ölkəmizdə  səfərdə olan Türkiyə Respublikasının ali təhsil naziri, professor, doktor Yusuf Ziya özcanın başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb.

 Məlumat üçün bildirək ki, ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra Türkiyə Respublikasının ali təhsil nazirinin Azərbaycana bu, ilk rəsmi səfəridir. Yüksək öyrətim Kurulu (Ali Təhsil  Nazirliyi) Türkiyədə ali təhsilə cavabdeh olan və ali məktəblərin işini koordinasiya edən bir dövlət qurumudur. Qurum Türkiyə Respublikası Prezidenti tərəfindən təsdiq edilən başqan (sədr), onun müavini və bir neçə daimi üzvdən ibarətdir. Qurumun iclaslarında ali məktəb rektorlarının iştirakı ilə ali təhsilin mühüm məsələlərinə aid müzakirələr aparılır. YöK (Yüksək öyrətim Kurulu-Ali Təhsil Şurası) dövlət xətti ilə türkiyəli tələbələrin xarici ölkələrdə, digər ölkə vətəndaşlarının isə Türkiyə Respublikasında təhsil almalarını, eləcə də öyrənci Seçmə Yerləşdirmə Mərkəzi (öYSM) ilə birgə Türkiyənin ali məktəblərinə mərkəzləşdirilmiş qəbul imtahanlarının keçirilməsini koordinasiya edir. Eyni zamanda adıçəkilən qurum xarici ölkələrdə alınan ali təhsil haqqında sənədlərin ölkə daxilində tanınmasını həyata keçirir.

Görüşdən əvvəl qonaqlar Fəxri xiyabana gələrək ümummilli lider Heydər Əliyevin xatirəsini ehtiramla yad etdilər, məzarı önünə əklil qoydular. Nümayəndə heyəti görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın da məzarını ziyarət etdi. Qonaqlar Şəhidlər xiyabanına gedərək Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olanların xatirəsini andılar, məzarları üzərinə qərənfillər düzdülər, daha sonra türk şəhidlərinin  əziz xatirəsinə ucaldılmış abidənin qarşısına gələrək üzərinə əklil qoydular.

Təhsil Nazirliyində keçirilən görüşü nazir Misir Mərdanov açaraq Türkiyənin ali təhsil naziri, professor, doktor Yusuf Ziya özcanı və onun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətini Azərbaycanda görməkdən məmnunluq hissi duyduğunu söylədi. Nazir qonaqlara iki ölkə arasında mövcud əlaqələrin genişləndirilməsi istiqamətində görülən işlər haqqında ətraflı məlumat verdi. ölkələrimizin təhsil sahəsindəki əməkdaşlığını yüksək qiymətləndirən təhsil naziri əldə olunan nailiyyətlərdən danışdı. Nazir onu da xüsusi vurğuladı ki, hər iki ölkənin dövlət başçılarının mehriban münasibətləri, dostluğu xalqlarımızı bir-birinə doğmalaşdırıb və bu, artıq qardaşlığa çevrilib. Türkiyənin Azərbaycanı hər zaman dəstəklədiyini deyən nazir Misir Mərdanov bunu yüksək dəyərləndirdi. Onu da qeyd etdi ki, Azərbaycanla Türkiyənin təhsil əlaqələri müsbət istiqamətdə inkişaf edir. Xarici ölkələrin nüfuzlu ali məktəblərinə təhsil almağa gedən tələbələrimizin sayı gündən-günə  artmaqdadır. Digər xarici ölkələrin universitetləri ilə müqayisədə Türkiyədə ali təhsil alan tələbələrimizin sayı daha çoxdur. Respublikamızın müxtəlif ali məktəblərində təhsil alan türkiyəli tələbələrin də sayı ilbəil artmaqdadır.   

Nazir ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən təhsilə göstərilən diqqət və qayğıdan danışaraq, son illər respublikamızın təhsil sahəsində əldə etdiyi uğurlara ətraflı toxundu. Bu gün kifayət qədər gəncimizin dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin ən nüfuzlu universitetlərində təhsil aldığını və ya təhsilini davam etdirdiyini qeyd edən  nazir dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən təsdiq olunmuş "2007-2015-ci  illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" haqqında da qonaqlara məlumat verdi. Həmin proqramın bir çox istedadlı, yüksək biliyə malik olan gənclərimizin xaricdə təhsil almalarına geniş imkan və şərait yaratdığını bildirdi.

Təhsil naziri ölkəmizdə "çağ" öyrətim İşlətmələri Şirkətinin Azərbaycan Türk özəl liseylərinin, Qafqaz Universitetinin uğurlu fəaliyyətindən söz açaraq onların nümunəvi təhsil ocaqları kimi tanındığını söylədi. Bu təhsil ocaqlarının Azərbaycanla Türkiyə arasında körpü olduğunu dedi.

Hər iki ölkənin müvafiq nazirlikləri, həmçinin Yüksək öyrətim Kurulu (Ali Təhsil Nazirliyi) arasında səmimi dostluq münasibətlərinin mövcudluğunu qeyd edən nazir Misir Mərdanov bunun gələcəkdə də davam etdirilməsinin zəruriliyini vurğuladı.

Sonra təhsil naziri ölkələrimiz  arasında ali təhsil sahəsində olan əməkdaşlığın inkişafına dair bir sıra məsələləri  Türkiyənin ali təhsil naziri Yusuf Ziya özcanın diqqətinə çatdırdı. Türkiyədə təhsil alan tələbələrimizin digər ixtisaslarla yanaşı, universitetlərdə  tibb ixtisası üzrə təhsil almağa maraq göstərdiyini deyən təhsil naziri bu gün onların yüksək ixtisaslı həkim kimi Vətənə dönərək, klinikalarımızda uğurla fəaliyyət göstərmələrini yüksək qiymətləndirdi. Nazir ali təhsil sahəsində mövcud olan bir sıra problemlərə də toxunaraq onun həlli yolları barədə də müəyyən təkliflərlə çıxış etdi.

Türkiyənin ali təhsil naziri, professor, doktor Yusuf Ziya özcan belə səmimi  qarşılanmaya və qonaqpərvərliyə görə özünün və rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətinin adından təhsil naziri Misir Mərdanova təşəkkürünü bildirdi. Azərbaycanın inkişafının göz qabağında olduğunu deyən qonaq bundan qürur duyduğunu söylədi. ölkələrimizin mehriban dostluq və qardaşlıq əlaqələrindən söz açan Yusuf Ziya özcan ali təhsil sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsinin vacibliyini vurğuladı. Qonaq görüşdə müzakirə olunan məsələlərin, bir sıra problemlərin uğurla həll olunacağına və bu birgə fəaliyyətin hər iki ölkənin təhsilinin inkişafına öz müsbət töhfəsini verəcəyinə ümidvar olduğunu söylədi.

Qarşılıqlı anlaşma şəraitində keçən görüşdə həmçinin universitetlərarası əlaqələr, birgə elmi işlərin aparılması, beynəlxalq konfrans və seminarların keçirilməsi, tələbə mübadiləsinin daha da artırılması  və ali təhsillə bağlı digər məsələlər ətrafında da fikir mübadiləsi aparıldı.

Sonda təhsil naziri Misir Mərdanov və Türkiyənin ali təhsil naziri Yusuf Ziya özcan görüşdə iştirak edən KİV nümayəndələrinin çoxsaylı suallarını cavablandırdılar.

Samirə KƏRİMOVA,

foto Fazil İDRİSOĞLUNUNDUR