Dünyanın ixtisas hazırlığı üzrə ən yaxşı universitetlərinin reytinqi

Qloballaşan dünyanın tələb və çağırışları həyatın astanasında olan gənclər qarşısında  akademik  təhsil həyatlarında düzgün seçim etmək kimi aktual vəzifə qoyur.  Hansı universitet daha keyfiyyətli təhsil verir? Hansı universitetdə yüksəkixtisaslı, peşəkar mütəxəssis kimi yetişmək olar?

 

Böyük Britaniyanın nüfuzlu Quacquarelli Symonds (QS) şirkətinin ixtisas hazırlığı üzrə dünyanın ən yaxşı universitetlərinin sayca 8-ci reytinqi (QS World University Rankings by Subject 2018)  bu suallara cavab tapmağa imkan verir.   Tədqiqat ali məktəb seçimində abituriyentlər üçün  çox qiymətli  resurs rolunu oynayır.  Reytinqin nəticələrindən istifadə etməklə gənclər onları maraqlandıran universitetləri seçə və müqayisə apara bilərlər.

 

QS-in 2018-ci  illik reytinqinə  dünyanın 151 ölkəsindən 4500 ali məktəb cəlb olunub.  Reytinqdə isə onlardan  950-nin  48 fənn  üzrə mövqeyi əks olunub.  Ötən ildən fərqli olaraq  bu il tədqiqata cəlb olunan fənlərin sayı kitabxana və informasiyanın idarəolunması,  klassik və qədim tarix ixtisasları hesabına  48-ə çatdırılıb. Tədris olunan hər bir  fənn  üçün qiymətləndirmə meyarları kimi - akademik cəmiyyətin, işəgötürənlərin rəyləri,  elmi məqalələrdən sitatgətirilmə indeksi, Xirş əmsalı əsas götürülüb. 

 

Builki tədqiqat gedişində 75000 alim və 40000 işəgötürən arasında sorğu aparılıb,  12,3 milyon məqalə və onlardan  71,5 milyon sitatgətirilmə gözdən keçirilib.  Tərtibçilər ali məktəbləri qiymətləndirərkən müəllim və tələbələrin Scopus/Elsevier bibloqrafiya verilənlər bazasından əldə olunmuş məlumatlar əsasında elmi məqalələrindən sitatgətirilmə indeksini əsas götürüblər.

 

Dünyanın ixtisas hazırlığı üzrə ən yaxşı ali məktəblərinin reytinqinə  ABŞ-ın Harvard Universiteti başçılıq edir.  İkinci yerdə Massaçusets Texnologiya İnstitutu qərarlaşıb. Tədqiqata əsasən Harvard Universitetini seçən tələbələr öz qərarlarından razı qala bilərlər.   Harvard tədqiqata cəlb olunmuş ali məktəblər arasında 14 fənn hazırlığı üzrə ən çox birincilik  qazanmış  universitetdir.  Massaçusets Texnologiya İnstitutu 12 fənn üzrə ikincidir. Böyük Britaniyanın Oksford Universiteti  sıralamanın 3-cü pilləsində qərarlaşaraq Avropanın ən yaxşı ixtisas hazırlığını həyata keçirən ali məktəb statusunu  möhkəmləndirib. İlk onluqda həmçinin Kaliforniya Texnologiya İnstitutu,   Böyük Britaniyanın Kembric, London Universitet Kolleci, Çikaqo Universiteti, İsveçrə Federal Texnologiyalar İnstitutu yer alıb. Bir sıra ixtisaslar üzrə sıralamanın geniş təhlili aparılıb və məlum olub ki, ABŞ-ın bir çox ali məktəbləri  reytinqlərdə arxa pillələrdə yer alıblar. Böyük Britaniya universitetlərinin sıralamanın ön pillələrində  yer alması da nəzərəçarpacaq səviyyədə deyil,  buna baxmayaraq Birləşmiş Krallığın ali məktəbləri bu il 10 fənn üzrə  fərqlənə biliblər ki, bu da  ötən ildəkindən 2 fənn artıqdır.  Böyük Britaniyanın ali təhsil  sistemi  universitetlərə ayrılan maliyyə vəsaitlərinin həcminin azalması və ölkənin gələcəkdə Avrozonanı tərk etməsinə baxmayaraq   stabil olaraq  qalır.  Böyük Britaniya  ali məktəbləri 10 ixtisas hazırlığı üzrə birinci yeri tutub, bu isə top-3-lükdə olan yerlərin üçdəbiri deməkdir.  Birləşmiş Krallığın universitetləri ümumilikdə reytinqdə mövqelərinin sayını   artırıblar. Böyük Britaniyanın Kembric Universiteti  müxtəlif  ixtisaslar üzrə top-10-luqlarda 37,  Oksford Universiteti 35,  ABŞ-ın Kaliforniya Berkli Universiteti 34, Harvard Universiteti 34,  Stenford Universiteti 32, Massaçusets Texnologiya İnstitutu  24, Kaliforniya Los-Anceles Universiteti (UCLA)14,  Böyük Britaniyanın London İqtisadiyyat Məktəbi (LSE) 13,  Sinqapur Milli Universiteti 11,  ABŞ-ın Yel Universiteti 11 mövqe əldə ediblər.

 

Bu il QS  reytinqinə  Rusiyanın 24 ali məktəbi daxil olub.  Onların arasında ən yaxşı mövqeni M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti  nümayiş etdirib.  MDU bir sıra fənlər üzrə top-100-lükdə  qərarlaşa bilib.  Universitet ötən illə müqayisədə 13 mövqe  yüksəlib. “Moskva Dövlət Universiteti QS-in predmet reytinqində rekord uğur nümayiş etdirib. Biz genişləndirilmiş predmet sahələrində unikal dinamikanı göstərdik. İlk dəfə Rusiya universiteti təbiət elmləri  sferasında dünyanın ən yaxşı ali məktəblərinin top-20-liyində  təmsil olunub”,-deyə  universitetin rektoru, akademik V.Sadovniçi bildirib. Onun sözlərinə görə, həmçinin ali məktəb humanitar elmlər üzrə dünyada 51-ci,  “Sosial elmlər və idarəetmə” sahəsində 60-cı,  genişləndirilmiş “Lahiyələşdirmə və texnologiyalar” sahəsində 76-cı yeri tutmaqla  “Mühəndislik və kosmik texnologiyalar” predmeti üzrə 51-100-cü sırada yer ala bilib. Builki reytinqdə Moskva Dövlət Universiteti 48 fəndən 6-sı  üzrə  top-50-liyə daxil olub. MDU əvvəlki kimi dünyada linqvistika üzrə top-20-likdə 18-ci yerdədir.   MDU   müasir dillər, fizika və astronomiya, riyaziyyat, mehmanxana işi, informatika və informasiya texnologiyaları  kimi ayrı-ayrı fənlər  üzrə  də ən yüksək göstəricilər əldə edib.  Rusiyanın digər ali məktəblərindən Sankt -Peterburq Dağ-Mədən İnstitutu “Mühəndislik işi”  ixtisası üzrə 15-ci,  “Fizika və astronomiya”  fənni üzrə Moskva Fizika Texnika İnstitutu 42-ci, Novosibirsk Dövlət Universiteti 50-ci yerləri tutublar.

 

Bu ilin reytinqi təsdiq edir ki, Rusiya universitetləri aşağıdakı  fənlərdə -  “Fizika və astronomiya”, “İnformatika”, “Riyaziyyat”  və “Müasir dillər”, “Maşınqayırma” və “Kimya” üzrə xüsusilə güclüdür. Bundan əlavə, Rusiya universitetlərinin məzunlarının işə düzəlməsi üzrə göstəricilərinin də yüksəlməsi müşahidə olunur. Bütün bunlara baxmayaraq Rusiyanın bir sıra universitetlərinin ayrı-ayrı  ixtisas hazırlığı üzrə mövqeyi ötən ildəkinə nisbətən zəifləyib.  Reytinqin tərtibçiləri bunun səbəbini  hər hansı ali məktəbdə təhsilin keyfiyyətinin əsas göstəricisi hesab olunan  akademik nüfuz indikatoru üzrə balların sayının azalması ilə izah edirlər.   QS-in tədqiqatlar  bölməsinin rəhbəri Ben Sauter  tədqiqatın nəticələrini belə şərh edib: “QS World University Rankings-in  nəticələri son bir neçə il ərzində Rusiya ali məktəbləri tərəfindən nail olunmuş tərəqqini göstərir.   Biz universitetlərin davamlı  məqsədli maliyyələşdirməsinin əhəmiyyətini və onların beynəlmiləlləşmə  cəhdlərini müşahidə edirik. Bu ildə biz həmçinin Rusiya universitetlərində tədqiqatların nəticələrinin yaxşılaşmasını görürük.  Rusiya ali məktəbləri  son illərdə göstəricilərin yaxşılaşdırılması üzrə düzgün yoldadır”. Dünyanın ixtisas hazırlığı üzrə ən yaxşı universitetlərinin reytinqində Türkiyənin ali məktəbləri də yer alıblar.  Türkiyənin  Orta Doğu Texnik Universiteti  toplam 13 ixtisas hazırlığı üzrə dünyanın  seçilmiş ali məktəbləri arasında yer ala bilib.  Qardaş ölkədən  Bilkənt, Koç, İstanbul Texnik universitetləri də ayrı-ayrı sahələrdə  reytinqin orta pillələrində təmsil olunublar.  

 

Tədqiqatdan məlum olur ki,  2017-ci illə müqayisədə 48 istiqamət üzrə reytinqlərin ilk 3 pillələrində ABŞ-ın təmsilçilik payı 55,7 faizdən 54,8 faizə düşüb. QS-in tədqiqatlar  bölməsinin rəhbəri Ben Sauterin sözlərinə görə,  ABŞ-ın elm ölkəsi kimi müəyyən vaxta qədər ali təhsildə dominantlıq təşkil etməsi mübahisə mövzusudur. 2018-ci ilin nəticələri göstərir ki,  bütün dünyada rəqabətin güclənməsi hesabına ABŞ-ın rolu zəifləyir.

 

Çin də daxil olmaqla  bir sıra Asiya universitetlərinin göstəricilərinin də   artım tempi, Fransa və Braziliya ali məktəblərində isə tədrisin səviyyəsi aşağı düşüb. 

 

Qeyd edək ki,  dünya universitetlərinin bilik sahələri üzrə  QS World University Rankings by Subject  reytinqi  2011-ci ildən dərc edilir.  Bu reytinq işəgötürənlərə, tələbələrə, valideynlərə və müəllimlərə dünya üzrə hansı universitetin keçilən hər bir fənn üzrə ən yaxşı olmasına dair tam və ən dolğun aktual məlumatlar əldə etmək imkanı verir.

 

Dünyanın ixtisas hazırlığı sahəsində ən yaxşı universitetlərinin reytinq vəziyyəti ilə www.topuniversities.com/subject-rankings/2018 səhifəsindən daha yaxından tanış olmaq olar.

 

 

Tutdu-ğu yer	İxtisaslar	Qalib universitetlər	Ölkələr
1.	Maliyyə və mühasibat  uçotu	Harvard Universiteti	ABŞ
2.	Meşə və kənd təsərrüfatı	Vageningen Universiteti	ABŞ
3.	Anatomiya və fiziologiya	Oksford Universiteti	Böyük Britaniya
4.	Antropologiya	Kembric  Universiteti	ABŞ
5.	Arxeologiya	Oksford Universiteti	Böyük Britaniya
6.	Arxitektura	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
7.	İncəsənət və dizayn	Kral İncəsənət Universiteti	Böyük Britaniya
8.	Biologiya elmləri	Harvard Universiteti	ABŞ
9.	Biznes və idarəetmə tədqiqatları	Harvard Universiteti	ABŞ
10.	Kimya	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
11.	Kommunikasiya və media	Amsterdam Universiteti	Niderland
12.	İnformatika və informasiya sistemləri	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
13.	Stomatologiya	Honkonq Universiteti	Honkonq
14.	Beynəlxalq inkişaf	Susseks Universiteti	Böyük Britaniya
15.	Yerin  və dünya okeanının tədqiqi	Sürix Ali Texnik Məktəbi	İsveçrə
16.	İqtisadiyyat və ekonometrika	Harvard Universiteti	ABŞ
17.	Təhsil	London Universitet Kollecinin Təhsil İnstitutu	Böyük Britaniya
18.	Kimya mühəndisliyi	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
19.	Mülki və struktur  tədqiqatlar mühəndisliyi	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
20.	Elektrik mühəndisliyi	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
21.	Mexanika mühəndisliyi	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
22.	Dağ-mədən sənayesi  mühəndisliyi	Kolorado Dağ -Mədən Məktəbi	ABŞ
23.	İngilis dili və ədəbiyyat	Oksford Universiteti	Böyük Britaniya
24.	Ətraf mühit haqqında elmlər	Berkli Kaliforniya Universiteti	ABŞ
25.	Coğrafiya	Oksford Universiteti	Böyük Britaniya
26.	Tarix	Harvard Universiteti	ABŞ
27.	Qonaqpərvərlik və asudə vaxtın idarə edilməsi	Nevada Universiteti	ABŞ
28.	Hüquq	Harvard Universiteti	ABŞ
29.	Linqvistika	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
30.	Materialşünaslıq	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
31.	Riyaziyyat	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
32.	Tibb	Harvard Universiteti	ABŞ
33.	Müasir dillər	Harvard Universiteti	ABŞ
34.	Tibb bacısı işi	Pensilvaniya Universiteti	ABŞ
35.	İncəsənətin praktik növləri	Culyard Məktəbi	ABŞ
36.	Aptek işi və farmakologiya	Harvard Universiteti	ABŞ
37.	Fəlsəfə	Pittsburq Universiteti	ABŞ
38.	Fizika və astronomiya	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
39.	Siyasət və beynəlxalq tədqiqatlar	Harvard Universiteti	ABŞ
40.	Psixologiya	Harvard Universiteti	ABŞ
41.	Sosial siyasət və administrasiya işi	Harvard Universiteti	ABŞ
42.	Sosiologiya	Harvard Universiteti	ABŞ
43.	İdman yarışlarıyla bağlı fənlər	Lafboro Universiteti	Böyük Britaniya
44.	Statistika və əməliyyatların tədqiqi	Massaçusets Texnologiya İnstitutu	ABŞ
45.	İlahiyyat	Harvard Universiteti	ABŞ
46.	Baytarlıq elmi	Kaliforniya Universiteti, Devis	ABŞ
47.	Kitabxana və informasiyanın idarəolunması	Şeffild Universiteti Çapel-Hill Şimali Karolina Universiteti	Böyük Britaniya ABŞ
48.	Klassik və qədim tarix	Roma La Sapienza Universiteti	İtaliya

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Oruc MUSTAFAYEV