Astronomlar Saturnun buzlu peyki Enseladusdan kosmosa çıxan nəhəng su buxarı aşkar ediblər. Onlar bildiriblər ki, bu unikal kosmik hadisə 504 km enində olan məşhur Ay qeyzerlərindən də böyük sahəni əhatə edir. Su axını təxminən 9600 kilometrlik fəzaya yayılıb ki, bu da Böyük Britaniyadan Yaponiyaya olan uçuş məsafəsinə bərabərdir.
BBC telekanalı xəbər verib ki, alimlər Enseladus süni peykinin yeraltı duzlu okeanının su mənbəyi ola biləcəyini bildiriblər. ABŞ-ın Milli Aerokosmik Agentliyinin (NASA) “Kassini” missiyası (2004-2017) müntəzəm olaraq qeyzerlər vasitəsilə və öz alətlərindən istifadə etməklə sudan nümunə götürüb, süxurların kimyəvi tərkibini müəyyən edib, lakin bioloji tərkibə rast gəlməyib. Yeni super şleyf isə “James Webb” kosmik teleskopu tərəfindən kəşf edilib. Əvvəlki müşahidələr yüzlərlə kilometrə qədər uzanan buxar emissiyalarını izləmişdi, lakin aşkar edilən bu qeyzerin miqyası tamamilə fərqlidir.
Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) suyun saniyədə təxminən 300 litr fışqırma sürətini hesablayıb. Agentliyin tədqiqatçıları bildiriblər ki, bu, olimpiya ölçülü hovuzu bir neçə saata doldurmaq üçün kifayətdir. Teleskop son dərəcə həssas Yaxın İnfraqırmızı Spektroqraf (NIRSpec) alətindən istifadə edərək şleyfin xassələrinin xəritəsini çəkə bilib. Alət atılan buxarın nə qədər hissəsinin (təxminən 30 faiz) Saturnun məşhur E halqası ilə birlikdə yerləşən qeyri-səlis su buxarını qidalandırdığını göstərib.
Şotlandiyalı astronom, professor Ketrin Heymans bu kəşfi şərh edərkən deyib: "Enseladusun səthindəki temperatur mənfi 200 dərəcə Selsidir. Bu, dondurucu soyuqdur. Ancaq peykin nüvəsində bu suyu qızdırmaq üçün kifayət qədər isti olduğunu düşünürük və şleyflərin çıxmasına səbəb olan da budur. Biz Yer planetindəki öz okeanımızın dərinliklərindən bilirik ki, bu cür şəraitdə həyat davam edə bilər. Ona görə də Enseladusda bu böyük şleyfləri görməkdən həyəcanlanırıq. Onlar bizə nə baş verdiyini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək və həyatın mövcud ola biləcəyi ehtimalını gücləndirəcək. Amma bu, sizin və mənim düşündüyümüz kimi həyat olmayacaq, dərin dəniz bakteriyalarından ibarət olacaq".
Alimlər təklif ediblər ki, NASA-nın “Enseladus Orbilander” adlı missiyası Saturnun peykində həyatla bağlı açıq qalan suala cavab tapmağa kömək etsin. Adından da göründüyü kimi, bu missiya həm “Kassini” kimi qeyzerlərdən nümunə götürmək üçün daha qabaqcıl texnologiya ilə Saturn planetinin orbitinə çıxacaq, həm də onun peykinin səthindən nümunə götürəcək.
Bu arada, NASA və ESA Yupiterin buzla örtülmüş peyklərinə gedən zondlara sahibdirlər. Bu cisimlər həmçinin dərinlikdə su okeanlarını ehtiva edir və əslində, Yerdən kənar həyat axtarışında daha yaxşı namizəd ola bilər, çünki onların ölçüləri xeyli böyükdür. Məsələn, kiçik Enseladusun bioloji fəaliyyəti dəstəkləmək üçün suyu nə qədər əhəmiyyətli maye vəziyyətində saxladığı məlum deyil. Bərk donmuş vəziyyətdə olduğu halda, burada həyat ehtimalı da azalır. Bunun əksinə olaraq, Yupiterin Avropa (diametri 3,121 kilometr) və Qanymede (5,268 kilometr) kimi daha böyük peykləri, ehtimal ki, daha uzun müddət ərzində suyu maye vəziyyətdə saxlamaq üçün istilik enerjisinə malik olub.
Azərtac