Dünyanın ixtisas hazırlığı üzrə ən effektiv universitetləri
Qlobal dünyanın trendləri universitetlər qarşısında əmək bazarının sərt tələblərinə uyğun rəqabətqabiliyyətli, yüksək hazırlıqlı mütəxəssislərin hazırlanması kimi mühüm vəzifələr qoyur. Gəncləri artıq konkret ali təhsil müəssisəsinin diplomu deyil, daha çox keyfiyyətli təhsil maraqlandırır. Elə qlobal əmək bazarında öz korrektələrini edən işəgötürənlər də bunu tələb edir. Beləliklə, hansı universitet daha keyfiyyətli təhsil verir? Hansı universitetdə yüksəkixtisaslı, peşəkar mütəxəssis kimi yetişmək olar?
Böyük Britaniyanın nüfuzlu Quacquarelli Symonds (QS) şirkətinin ixtisas hazırlığı üzrə dünyanın ən yaxşı universitetlərinin sayca 10-cu reytinqi (QS World University Rankings by Subject 2020) bu suallara cavab tapmağa imkan verir. Tədqiqat ali məktəb seçimində abituriyentlər üçün çox qiymətli resurs rolunu oynayır. Reytinqin nəticələrindən istifadə etməklə gənclər onları maraqlandıran universitetləri seçə və müqayisə apara bilərlər.
QS-in 2020-ci ilin reytinqinə dünyanın 83 ölkəsindən 1368 ali məktəb cəlb olunub. Tədqiqatda ali məktəblərin 5 istiqamətdə 48 fənn üzrə mövqeyi əks olunub. Tədqiqat gedişində bütün dünya üzrə 95 min alimin bir milyondan artıq rəyi nəzərə alınıb. 22 milyon elmi məqalə və onlardan 150 milyon sitatgətirilmə təhlil olunub. Bundan əlavə, ali məktəblərlə bağlı 45 min işəgötürən arasında sorğu keçirilib. Tədris olunan hər bir fənn üçün qiymətləndirmə meyarları kimi - akademik cəmiyyətin, işəgötürənlərin rəyləri, elmi məqalələrdən sitatgətirilmə indeksi, Xirş əmsalı əsas götürülüb.
İşəgötürənlərdən məzunların işə qəbulu üçün əla hesab etdikləri 10-a qədər yerli və 30 əcnəbi ali məktəbin müəyyənləşdirilməsi xahiş olunub. Onlardan həm də işə götürməyə üstünlük verdikləri fənlərin müəyyənləşdirmələri istənilib.
Tərtibçilər ali məktəbləri qiymətləndirərkən müəllim və tələbələrin Scopus/Elsevier biblioqrafiya verilənlər bazasından əldə olunmuş məlumatlar əsasında elmi məqalələrindən sitatgətirilmə indeksini əsas götürüblər.
Reytinq universitetin təhsil sahəsində güclü tərəflərini və akademik birliyin, işəgötürənlərin sorğularına və araşdırmaların təsirinin qiymətləndirilməsinə əsaslanan elmi araşdırmaları əks etdirir.
Massaçusets Texnologiya İnstitutu hər hansı digər ali təhsil müəssisəsindən daha çox- 12 fənn üzrə dünya lideridir. Harvard Universiteti 11, Oksford Universiteti isə 8 fənn üzrə birincidir. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti beş fənn sahəsindən dördü, 13 ayrı-ayrı fənn istiqaməti üzrə dünyanın top-100 ən güclü ali məktəbi arasına daxil olaraq, tarix boyu ən yaxşı göstəriciyə nail olub.
Reytinqin əsas nəticələri:
- * ABŞ-ın ali təhsil sistemi geriləmə vəziyyətindədir. Amerika universitetləri tərəfindən təklif olunan ixtisas istiqamətlərinə görə ilk top-50-likdə yer alan proqramların sayı 2018-ci ildəki 806-dan 2020-ci ildə 769-a düşüb;
- * Amerika ali təhsil müəssisələri tərəfindən təklif olunan top-10, top-100 və top-200-lükdə yer alan proqramların sayında da azalmalar var;
- * Birləşmiş Krallığın universitet proqramları illik yaxşılaşma səviyyəsini (238-dən 306-ya) artırıb;
- * İlk dəfə olaraq Çinin ən yaxşı 50 proqramı top-100-lükdə yer alıb, baxmayaraq ki, universitetlərin inkişaf tempi zəifləyir;
- * Sinqapur Milli Universitetinin 8 proqramı top-10-luğa düşüb;
- * Hindistan universitetləri orta inkişaf səviyyəsini qeyd etməyə başlayıb, 53 proqram yaxşılaşıb və cəmi 29 proqram azalıb. Eyni zamanda top-50 və top-100-lükdə yer alan Hindistan universitetlərinin sayında da artım var;
- * Rusiyanın ali təhsil sistemi təkmilləşməkdə davam edir, top-50 və top-100 -lükdə yer alan proqramların sayı artır;
- * Latın Amerikasının ən yaxşı işləyən ali təhsil sistemi Kolumbiyadır, qitənin qabaqcıl ali məktəbləri Universidad Nacional Autonoma de Mexico (top-50-likdə 12 ən yaxşı proqram) və Braziliyanın Universidade de Sao PauloUniversitetidir (top-50 -likdə 11 ən yaxşı proqram).
|
Ən effektiv universitetlər |
|||
|
Tutduğu yer |
Ali məktəblər |
Ölkələr |
Top 10-luq |
|
1. |
1. Kembric Universiteti |
Böyük Britaniya |
38 |
|
2. |
2.Harvard Universiteti |
ABŞ |
35 |
|
3. |
3.Oksford Universiteti |
Böyük Britaniya |
34 |
|
4. |
4.Kaliforniya Berkli Universiteti |
ABŞ |
32 |
|
5. |
5.Stanford Universiteti |
ABŞ |
30 |
|
6. |
6.Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
21 |
|
7. |
7.Sürix Texnologiya İnstitutu |
İsveçrə |
13 |
|
8. |
8.London İqtisadiyyat və Siyasi Elmlər Məktəbi |
Böyük Britaniya |
13 |
|
9. |
9. Los-Anceles Kaliforniya Universiteti |
ABŞ |
11 |
|
10. |
10.Yel Universiteti |
ABŞ |
11 |
|
Tutduğu yer |
İxtisas istiqaməti |
Ali məktəb |
Ölkə |
|
1. |
Maliyyə və mühasibat |
||
|
2. |
Kənd və meşə təsərrüfatı |
||
|
3. |
Anatomiya və fiziologiya |
||
|
4. |
Antropologiya |
Birləşmiş Krallıq |
|
|
5. |
Arxeologiya |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
6. |
Memarlıq |
ABŞ |
|
|
7. |
İncəsənət və dizayn |
London Kral İncəsənət Kolleci |
Birləşmiş Krallıq |
|
8. |
Biologiya elmləri |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
9. |
Biznes və menecment tədqiqatları |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
10. |
Kimya maşınqayırması |
ABŞ |
|
|
11. |
Kimya |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
12. |
Mülki və tikinti maşınqayırması |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
13. |
Klassik və qədim tarix |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
14. |
Kommunikasiya və media |
Hollandiya |
|
|
15. |
Kompüter elmləri və informasiya sistemləri |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
16. |
Stomatologiya |
London Kral Kolleci |
Birləşmiş Krallıq |
|
17. |
Beynəlxalq inkişaf tədqiqatları |
Birləşmiş Krallıq |
|
|
18. |
Yerin və dünya okeanının tədqiqi |
Sürix Ali Texnik Məktəbi |
|
|
19. |
İqtisadiyyat və ekonometrika |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
20. |
Təhsil |
London Universitet Kolleci |
Birləşmiş Krallıq |
|
21. |
Elektrik və elektron mühəndisliyi |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
22. |
İngilis dili və ədəbiyyatı |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
23. |
Ekoloji tədqiqatlar |
ABŞ |
|
|
24. |
Coğrafiya |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
25. |
Tarix |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
26. |
Otel biznesi və idarəetmə |
Lozanna Otel İdarəetmə Məktəbi |
|
|
27. |
Hüquq |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
28. |
Kitabxana və informasiya |
Britaniya Kolumbiyası Universiteti |
|
|
29. |
Dilçilik |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
30. |
Materialşünaslıq |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
31. |
Riyaziyyat |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
32. |
Mexanika, aviasiya və sənaye mühəndisliyi |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
33. |
Tibb |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
34. |
Dağ-mədən sənayesi mühəndisliyi |
Kolorado ştat Universiteti |
ABŞ |
|
35. |
Müasir dillər |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
36. |
Tibb bacısı işi |
Pensilvaniya Universiteti |
ABŞ |
|
37. |
İncəsənətin praktik növləri |
ABŞ |
|
|
38. |
Əczaçılıq və farmakologiya |
Oksford Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
39. |
Fəlsəfə |
Nyu-York Universiteti |
ABŞ |
|
40. |
Fizika və astronomiya |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
41. |
Siyasət və beynəlxalq tədqiqatlar |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
42. |
Psixologiya |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
43. |
Sosial siyasət və inzibatçılığı |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
44. |
Sosiologiya |
Harvard Universiteti |
ABŞ |
|
45. |
İdman |
Lafoboro Universiteti |
Birləşmiş Krallıq |
|
46. |
Statistika və əməliyyat tədqiqatları |
Massaçusets Texnologiya İnstitutu |
ABŞ |
|
47. |
İlahiyyat və dinşünaslıq |
Notrdam Universiteti |
ABŞ |
|
48. |
Baytarlıq |
Kaliforniya Devis Universiteti |
ABŞ |
Oruc MUSTAFAYEV
