|
 Yusif
MƏMMƏDOV,
ADPU-nun rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü, əməkdar elm
xadimi, professor
Cəmiyyətin tərəqqisi məktəbdən, məktəbin dəyəri
isə keyfiyyətli və səriştəli kadr potensialından, ilk
növbədə, müəllimdən asılıdır. Müəllim gənc nəslin mənəvi
aləminin memarı, cəmiyyətin etibar etdiyi şəxsdir.
Cəmiyyətimiz ən əziz, ən qiymətli sərvətini - uşaqları,
öz ümidini, öz gələcəyini müəllimə etibar edir və onun
qarşısında belə bir vəzifə qoyur: “Azərbaycan dövləti
qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, xalqın milli
ənənələrinə və demokratiya prinsiplərinə, insan
hüquqları və azadlıqlarına hörmət edən, vətənpərvərlik
və azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan, müstəqil və
yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək”. Bu,
Azərbaycan müəllimlərinin həyata keçirməli olduğu
müqəddəs bir vəzifə, ilahi bir missiyadır. Cəmiyyət
tərəqqi, inkişaf, mədəni yüksəliş üçün məhz müəllimlərə
borcludur. Ulu öndər Heydər Əliyev deyirdi:
“Müəllimlik sənəti, peşəsi cəmiyyətdə ən yüksək qiymətə
layiq olan bir peşədir. Müəllim olmaq kimi şərəfli bir
iş yoxdur. Mən müəllimdən yüksək ad tanımıram”.
Müəllimlik peşəsi şərəfli olduğu qədər də məsuliyyətli,
çətin və mürəkkəb bir işdir. Müdriklərdən biri deyib ki,
müəllim o kəs deyil ki, öyrədir, o kəsdir ki, ondan
öyrənirlər. Yaxşı öyrətmək üçün də yaxşı öyrənmək
lazımdır. Bu baxımdan K.D.Uşinskinin fikirləri maraq
doğurur. O yazırdı: “Müəllim nə qədər ki, oxuyur,
öyrənir, o yaşayır, o, oxumağı dayandırdıqda ondakı
müəllimlik ölür”.
Azərbaycanda müəllim kadrları hazırlığının
mükəmməl bir sistemi yaranmışdır. Ümumtəhsil
məktəblərində 150 mindən artıq müəllim böyüyən nəslin
təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olur ki, onların da böyük
əksəriyyəti universitetimizin məzunlarıdır. Biz bununla
qürur duyuruq. Bununla yanaşı, Bakı şəhərində sınaq
qiymətləndirilməsi zamanı müəllimlərin 12,7 faizinin
ixtisas üzrə sualların (maksimum 40 baldan) 50 faizinə
belə düzgün cavab tapa bilməməsi bizi ciddi narahat edir.
Rayon məktəblərində də elmi-metodiki hazırlığı zəif,
məktəbdən, şagirddən ruhən, qəlbən uzaq olan, hər cür
yeniliyi “süngü” ilə qarşılayan, müqəddəs müəllim adına
kölgə salan müəllimlər, vəzifə məsuliyyəti,
təşkilatçılıq qabiliyyəti, kollektivi vahid məqsəd
ətrafında səfərbər etmək baxımından müasir tələbləri
ödəməyən, təhsilin müasir problemlərini, bu sahədəki
islahatların mahiyyətini dərk etməyən, yaradıcılığı və
təşəbbüskarlığı ilə fərqlənməyən məktəb direktorları da
az deyil. Platon deyirdi ki, pinəçinin bir cüt
ayaqqabını pis tikməsi bir nəfər afinalıya ziyan vurduğu
halda, müəllimin pis işi, pis tərbiyəsi bütün
Yunanıstana ziyan gətirir. Məktəbi belə təsadüfi
adamlardan təmizləmək üçün müəllimlərin təhsil-tərbiyə
fəaliyyətinin ciddi, qərəzsiz, ədalətli, obyektiv,
sistemli şəkildə dəyərləndirilməsi, müəllimlərin bilik
və bacarıqlarının, peşəkarlıq səviyyələrinin
qiymətləndirilməsi üçün sertifikatlaşdırma
imtahanlarının keçirilməsi müəllim kadrlarının
seçilməsində, yerləşdirilməsində və təlimin
keyfiyyətinin yüksəldilməsində mühüm amil ola bilər.
Məni həmişə bir məsələ düşündürür: necə olmalıdır
ki, ümumtəhsil məktəblərinə ancaq öz ixtisasını mükəmməl
bilən, müasir təhsil-tərbiyə və
informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından baş
çıxaran, məktəbi və şagirdləri sevən müəllimlər işə
götürülsün? Universitetləri güc-bəla ilə bitirənlər,
təlimdə zəif nəticə göstərənlərin məktəbə gedən yolu
birdəfəlik bağlansın. Təhsil Nazirliyinin son illərdə
müəllimlərin işə götürülməsi ilə bağlı elektron qəbul
qaydalarını tətbiq etməsi bu sahədə xeyli dəyişikliyə
səbəb olmuşdur. Belə ki, 2015-2016-cı tədris ilində
müəllim olmaq üçün sənəd verən 24437 nəfər iddiaçıdan
21795 nəfəri test imtahanında iştirak etmək hüququ
qazanmışdır. Həmin imtahanlarda iştirak edən 18574
nəfərdən 2618 nəfəri müəllim adına layiq görülmüşdür.
Son illərdə müəllim hazırlığının vahid
konsepsiyası, aydın strategiyası və konkret dövlət
proqramı hazırlanmış, 3000-ə yaxın məktəb binası
tikilmiş, yararsız təhsil obyektləri əsaslı təmir
olunmuş, ümumi təhsilin məzmunu yeniləşdirilmiş, yeni
dərslik siyasəti reallaşdırılmış, təhsilalanların
nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsinin yeni modeli
tətbiq edilmiş, təhsil müəssisələrinin böyük əksəriyyəti
informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin
edilmiş, təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması,
xaricdə təhsil və beynəlxalq əlaqələrin
genişləndirilməsi sahəsində uğurlu addımlar atılmışdır.
Məktəblərin infrastrukturunun yeniləşdirilməsində Heydər
Əliyev Fondunun və Fondun prezidenti Mehriban xanım
Əliyevanın müstəsna xidmətləri oldu. Bununla yanaşı,
sürətlə modernləşən respublikamızda təhsilin insan
kapitalının inkişafı çağırışlarına cavab verməsi üçün
yeni, daha səmərəli və təsirli addımların atılmasına
ehtiyac yarandı. Həmin ehtiyacların ödənilməsi, ölkədə
insan kapitalının davamlı inkişafı üçün şəraitin
yaradılması, mövcud infrastrukturun təkmilləşdirilməsi,
müasir düşüncəyə, yeni təhsil - tərbiyə texnologiyasına,
əxlaqi - mənəvi saflığa, yüksək peşə və ixtisas
hazırlığına malik pedaqoji kadr hazırlığının
təkmilləşdirilməsi dövrün tələbinə çevrilmişdir.
Akademik bacarığı, tədris təcrübəsi və peşəkarlıq
səviyyəsi ilə fərqlənən keyfiyyətli müəllim kadrlarının
hazırlanması müəllim peşəsinin nüfuzunun yüksəldilməsini
tələb edir. Pedaqoji fəaliyyət prosesində peşəkarlıqla
yanaşı, müəllim nüfuzunun da böyük rolu vardır. Müəllim
canlı, şüurlu, faktlara və hadisələrə öz fərdi
münasibəti olan insanlarla işləyir. Müəllim şagirdlər,
öz həmkarları və valideynlər arasında yüksək nüfuza
malik olduqda onun pedaqoji fəaliyyətinin səmərəli
olduğunu söyləmək olar. Müəllimin nüfuzu onun mənəvi
statusudur. Nüfuz insanın ictimai proseslərin gedişi
təcrübəsində əldə etdiyi mənəvi ləyaqətə söykənən
digərlərinə təsir etmək qüvvəsidir. Pedaqoji nüfuz
müəllimin mənəvi-etik və psixoloji-pedaqoji
hazırlığından çox asılıdır. Onun səviyyəsi müəllimin
biliyinin dərinliyi, erudisiyası, ustalığı, işə və iş
yoldaşlarına münasibəti, ümumi hazırlığı, ictimai
fəallığı, valideynlərlə işləmək metodu, məişətdə
davranışı və s. ilə müəyyən edilir. Müəllim nüfuzunu
qərarla, əmrlə, göstərişlə qaldırmaq qeyri-mümkündür.
Müəllimlik peşəsinin nüfuzunu hər bir müəllim öz iş və
mənəvi keyfiyyətləri ilə yüksəldə bilər.
Bu sətirləri yazarkən orta məktəbdə oxuduğum illər
və məktəb müəllimlərim yada düşür. Müəllimlərə nəinki
biz şagirdlər, həm də kənd camaatı hörmət və ehtiram
göstərirdi. Valideynlərimiz onları bizə nümunə
göstərərdi. Mən müəllimlərimi elə ilahiləşdirmişdim ki,
hətta onların məişət işləri görmələrinə təəccüb edirdim.
Onların nitqi, ədəb-ərkanı, səliqəli və təmiz geyimləri,
şux yerişləri, gülümsər sifətləri, məhəbbət dolu
ürəkləri məni valeh etmişdi. Ən böyük arzum onlar kimi
müəllim olmaq idi. Bütün fənləri əla qiymətlərlə oxuyub
məktəbi qızıl medalla bitirdim. Riyaziyyat müəllimliyi
peşəsini seçdim, ADU-nun (indiki BDU-nun)
mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirdim, ali məktəb
müəllimi oldum, elmi dərəcə və adlar aldım. Məhz
riyaziyyat ixtisasını seçməyimin səbəbkarı orta məktəbdə
riyaziyyat müəllimim Novruz müəllimin zehnimdə yaratdığı
ideal müəllimlik obrazı oldu. Elmi-pedaqoji sahədə
qazandığım bütün uğurlarda müəllimlərimin payı var.
Bəzən pedaqoji peşənin nüfuzunun yüksəldilməsi
üçün müəllimlərin əməkhaqqının dəfələrlə artırılmasını
təklif edirlər. Fikrimizcə, bu, doğru yol deyil və bütün
müəllimlərin əməkhaqqının birdən-birə eyni məbləğdə
artırılması tədris göstəricilərinin yaxşılaşdırılmasına
səbəb olmayacaq. Əməkhaqqı diferensiallaşdırılmalı,
yalnız əməyi sertifikatlaşdırılan müəllimlərin
əməkhaqqısı artırılmalıdır.
Keyfiyyətli və səriştəli müəllim kadrlarının
hazırlığının ilkin şərti pedaqoji peşəyə seçimin düzgün,
obyektiv və şəffaf aparılmasından asılıdır. Bunun üçün
isə, ilk növbədə, pedaqoji peşəyə sənəd verən
abituriyentlərin peşəyəyararlılıq səviyyəsi
yoxlanılmalıdır. İstəmədən, sevmədən müəllimlik peşəsini
seçənlər çoxdur. Ona görə də ümumtəhsil məktəblərində
peşə məsləhətləri elmi xarakterdə, məqsədli və
düşünülmüş şəkildə aparılmalıdır. Təəssüf ki, ali
məktəblərə mövcud tələbə qəbulu sistemi bu seçimi
reallaşdırmağa imkan vermir. Abituriyentlərin pedaqoji
peşəyə maraq, meyil və qabiliyyətləri, zahiri
görünüşləri, xüsusilə də ibtidai sinif müəllimliyi
ixtisasını seçənlərin yazı və nitq mədəniyyəti
yoxlanılmır. Musiqiçi üçün musiqi duyumu, rəssam üçün
rəng duyumu nə qədər zəruri və vacibdirsə, müəllim üçün
pedaqoji sövqtəbiilik, pedaqoji qabiliyyətlər o qədər
zəruri və vacibdir. Müəllimin xüsusi peşə və ictimai
funksiyaları onun qarşısında mühüm tələblər qoyur.
Müəllim şagirdlər, valideynlər və ümumiyyətlə, cəmiyyət
üçün nümunə, etalon olmalıdır. Digər peşə sahiblərinin
peşəkarlığı, insan və şəxsiyyət kimi formalaşması məhz
müəllimdən asılıdır. Zəruri kompetensiyalara malik
müəllimin olması yaxşı həkim, yaxşı mühəndis, yaxşı
hüquqşünas, yaxşı iqtisadçı, peşəkar hərbiçinin
hazırlanması deməkdir. Bu səbəbdən də son illərdə
təhsillə bağlı qəbul edilən bütün sənədlərdə, xüsusilə
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham
Əliyevin sərəncamları ilə təsdiq edilmiş
“Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf
Konsepsiyası”(2012), “Azərbaycan Respublikasında
təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda (2013)
təhsilalanların öyrənməsi və inkişafı, nailiyyətlərinin
monitorinqi prosesində müəllim həlledici sima hesab
olunur. Müəllimin şəxsi keyfiyyətləri hesab olunan
pedaqoji kompetensiyalar onun uşaqlara məhəbbətində,
onlarla işləməkdən və ünsiyyətdə olmaqdan həzz almaqda
özünü göstərir. İllərlə ağ xalatlı həkim olmaq,
insanların fiziki sağlamlığının keşiyində dayanmaq
arzusu ilə yaşayan, ali məktəbə qəbul zamanı bu istəyini
reallaşdıra bilməyən, təsadüf nəticəsində biologiya
müəllimliyi ixtisasına düşən və yaxud hüquqşünas,
diplomat olmaq istəyən abituriyentlərin tarix,
ədəbiyyat, sinif müəllimliyi ixtisaslarına daxil
olmaları, həmin peşəni istəyərək seçənlərə nisbətən
yüksək bal toplamalarına baxmayaraq, onların gələcəkdə
yaxşı müəllim olacaqlarına dəlalət etmir. Müəllim
fitrətən müəllim, ustad olmalıdır. Müəllimin praktik
fəaliyyəti üçün zəruri olan təşkilatçılıq,
tədqiqatçılıq, təlim (öyrətmə), elmi-idraki
qabiliyyətləri pedaqoji peşəyə maraq və meyli olmayan,
təsadüf nəticəsində bu ixtisasa düşən abituriyentlərdə
yaratmaq olduqca çətindir. Bir müddətdən sonra həmin
tələbələrin özləri də səhvlərini dərk edir, təhsillərini
yarımçıq qoymalı olurlar. Nəticədə müəllimlik peşəsini
sevməyən birisinin onun yerini tutması səbəbindən ali
məktəbə qəbuldan kənarda qalan abituriyent də, düzgün
olmayan seçimin qurbanı olan tələbə də, onun valideyni
də əziyyət çəkir, tələbənin təhsilini maliyyələşdirən
dövlət külli miqdarda vəsait itirir. Elə buna görə də
ali məktəblərə tələbə qəbulunun qaydaları
təkmilləşdirilməli, ixtisaslar, xüsusilə təhsil
ixtisasları digər qruplardan ayrılmalıdır. Keyfiyyətli
müəllim kadrları yetişdirmək məqsədilə pedaqoji
ixtisaslara sənəd verən abituriyentlərin
peşəyəyararlılıq səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi, nitq
və yazı mədəniyyətinin yoxlanılması üçün müsahibələrdən
keçirilməsi, yüksək bal toplayanların pedaqoji peşəyə
istiqamətləndirilməsi zəruri və vacibdir. Azərbaycan
Dövlət Pedaqoji Universitetinin I kursuna qəbul olunmuş
tələbələrlə aparılan
söhbətdən məlum olur ki, bəzən şagirdə
valideynləri, sinif və məktəb yoldaşları, tanışları və
qohumları peşə məsləhətləri verirlər. Əlbəttə, əgər belə
məsləhətlər abituriyentin fərdi marağı, bacarığı və
qabiliyyəti, sağlamlıq vəziyyəti, peşəyararlılığı nəzərə
alınmaqla verilərsə, onda faydası çox olar. Təcrübə
sübut edir ki, daha çox sistemsiz və pərakəndə verilən,
təsadüfi xarakter daşıyan məsləhətlər abituriyentin
fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərinə əsaslanmayıb, həmin
şəxsin onu necə görmək istəməsindən irəli gəlir. Peşə
məsləhətləri təsadüfi şəxslər tərəfindən deyil,
pedaqoqlar, psixoloqlar və həkimlər tərəfindən verilə
bilər.
Ötən əsrin 70-80-ci illəri ilə müqayisədə
abituriyentlərin peşə seçimində valideynlərin rolu
məktəb müəllimlərinə nisbətən xeyli azalmışdır. Belə ki,
ADPU-nun ibtidai sinif müəllimliyi ixtisasına qəbul olan
I kurs tələbələri ilə aparılan sorğunun nəticələrinə
görə, I kursa qəbul olan tələbələrin 49%-i məktəb
müəllimlərinin təsiri, 41%-i digər başqa səbəblərin
təsiri ilə müəllimlik peşəsini seçdikləri halda, 10%-i
valideynlərinin təsiri ilə həmin peşəni seçdiklərini
bildirmişlər.
Pedaqoji kadr hazırlığında mühüm problemlərdən
biri də ötən əsrin ikinci yarısından başlayan, müasir
dövrdə həyəcan doğuracaq bir həddə çatmış məktəblərdə
gedən feminizasiya prosesidir. Feminizasiya effektlərini
təhlil edən professor Əbdül Əlizadə oğlanların
tərbiyəsində qadınların - evdə ananın, məktəbdə isə
çoxluq təşkil edən qadın müəllimlərin daha fəal rol
oynaması faktına diqqəti cəlb edir: günün çox hissəsini
qadınlarla ünsiyyət şəraitində keçirən oğlan uşaqları
çox vaxt onların təkcə düşüncə tərzini götürmür, həm də
məhz qadın meyarlarını mənimsəyir, başqa sözlə, dünyaya
qadın gözü ilə baxmağa başlayır. Əbəs yerə demirlər ki,
xarakteri xarakter formalaşdırır. Ali pedaqoji təhsil
müəssisələrinə qəbul olan tələbələrin böyük
əksəriyyətinin, hətta mühəndis-pedaqoji ixtisasına daxil
olanların 90%-ə qədərinin qızlardan ibarət olması bizi
həyəcan təbili çalmağa sövq edir. Qeyri-adekvat olan bu
vəziyyətin aradan qaldırılması məqsədilə oğlanların
pedaqoji peşəni seçmələri üçün stimullaşdırıcı
tədbirlərin həyata keçirilməsi, onlara xüsusi
təqaüdlərin və imtiyazların verilməsi, fikrimizcə, işin
xeyrinə ola bilər.
Ali təhsilin zamanın tələblərinə uyğun qurulması
onun infrastrukturunun təkmilləşdirilməsini tələb edir.
Yüksək elmi-pedaqoji kadr potensialına, güclü
maddi-texniki bazaya, müasir və yeni kampuslara malik
olmadan təlimin keyfiyyətini Avropa standartları
səviyyəsində təmin etmək real görünmür. Keyfiyyətli və
səriştəli müəllim kadrlarının hazırlanması ali pedaqoji
təhsil müəssisələrinin nəzdində baza məktəblərinin,
təcrübə-istehsalat mərkəzlərinin yaradılmasının
vacibliyini ön plana gətirir. Məktəbəqədər, ümumtəhsil,
ilk peşə-ixtisas, musiqi məktəbləri üçün pedaqoji kadr
hazırlığını həyata keçirən ADPU-nun nəzdində
bağça-məktəb-lisey kompleksinin, musiqi və peşə
məktəbinin yaradılması nəzəriyyə ilə praktikanın
vəhdətini, gələcək müəllimlərin təhsil prosesinə çevik
və dinamik adaptasiya olunmasını təmin etməklə yanaşı,
innovativ təlim metodlarını öz işinə uğurla tətbiq edən,
təhsilin məzmununun səmərəli mənimsənilməsinə nail olan
səriştəli və peşəkar müəllimlərin yetişməsini təmin
edər. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyevin şəxsi nəzarəti ilə ADPU üçün kampusun
tikintisinin planlaşdırılması gənclərdə bu peşəyə maraq
yaratmağa xidmət etməklə yanaşı, yüksək ixtisaslı
müəllim kadrları hazırlığını təmin edəcəkdir. Təhsil
Nazirliyinin universitetimizə Almaniyadan yüksək qiymətə
alınmış kimya, biologiya və fizika laboratoriyalarını
hədiyyə etməsi, yalnız ADPU-ya deyil, ümumiyyətlə,
Azərbaycanda müəllim kadr hazırlığına göstərilən diqqət
və qayğının təzahürü kimi dəyərləndirilməlidir.
Son illərdə müəllimlərin maddi rifah halının
yüksəldilməsi, peşəkarlığın və müəllimlik peşəsinə
marağın artırılması sahəsində aparılan davamlı və
məqsədyönlü islahatlar bu şərəfli peşənin ictimai
nüfuzunu xeyli artırıb. Təhsil Nazirliyi tərəfindən
yüksək rəqabət və şəffaf şəraitdə keçirilən müəllimlərin
işə qəbulu müsabiqəsinin nəticəsi müəllimlik ixtisasına
artan marağın göstəricisidir. Azərbaycan Respublikasının
təhsil naziri cənab Mikayıl Cabbarovun təşəbbüsü ilə ali
məktəblərə qəbul zamanı birinci yerdə məhz müəllimlik
ixtisasını yazan, qəbul imtahanlarında 500-dən artıq bal
toplayan 300 tələbəyə nazirlik tərəfindən 100 manat
həcmində “Gələcəyin müəllimi” təqaüdünün verilməsi
gələcək müəllimlərə əlavə stimul vermişdir. Artıq 600
tələbə bu təqaüdə layiq görülüb.
Təhsil Nazirliyinin tövsiyəsi ilə
universitetimizin professor-müəllim heyətinin Bakı
şəhərinin ayrı-ayrı məktəblərində məzunlarla keçirdiyi
görüşlər, pedaqoji peşə ilə bağlı apardıqları söhbətlər
də səmərəli olmuşdur. Belə ki, bir il bundan əvvəl
ADPU-ya qəbul olan tələbələrdən cəmi 19 nəfəri 500-dən
artıq bal topladığı halda, bu il onların sayı 10 dəfə
(188 nəfər) artmışdır. Dövlət sifarişi ilə təhsil alan
tələbələrin sayında da kəskin artım baş vermişdir. Bu il
universitetə qəbul olan tələbələrin 64,4 faizi dövlət
sifarişli tələbələr olmuşdur. Ötən il bu göstərici 40
faiz olmuşdur. “İbtidai sinif müəllimliyi” ixtisasına
qəbul olunan 265 nəfər tələbədən yalnız 4 nəfəri
ödənişli əsaslarla oxuyacaq. Bunlar çox yüksək
göstəricilərdir.
Pedaqoji kadr hazırlığına yeni metodoloji yanaşma
ulu öndər Heydər Əliyevin və onun siyasi məktəbinin
layiqli davamçısı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
cənab İlham Əliyevin apardığı məqsədyönlü və ardıcıl
təhsil siyasətinin nəticəsində mümkün olmuşdur. İlkin
müəllim hazırlığının təkmilləşdirilməsi məqsədilə
“Azərbaycan Respublikasında ali təhsilin bakalavr
pilləsində ibtidai sinif müəllimlərinin hazırlığı üzrə
çərçivə Kurikulumu” hazırlanmış, 3 pilot ali təhsil
müəssisəsində (ADPU, AMİ, GDU) tətbiq olunmuşdur.
Strategiyada ali təhsil üzrə yeni kurikulumların,
səriştəyə əsaslanan standartların hazırlanması zəruri və
vacib hesab olunur. Azərbaycan Respublikasının təhsil
naziri M.Cabbarov müsahibələrinin birində haqlı olaraq
qeyd etmişdir ki, müəllim hazırlığı üzrə yeni
kurikulumlar tətbiq edilsə də, bütövlükdə ali təhsil
müəssisələrinin kurikulumları əmək bazarının müasir
şərtlərinə uyğun gəlmir. Strategiyada isə göstərilir ki,
ali təhsil pilləsində kurikulumların inkişafı
iqtisadiyyatın inkişaf dinamikasından geri qalır.
Dövlətin ali təhsildən, xüsusilə də ali pedaqoji
təhsildən gözləntiləri böyükdür. Millətin mənəvi
potensialının formalaşması müəllimin dərin və hərtərəfli
biliyə, praktik bacarığa, yüksək mədəniyyətə, məsuliyyət
hissinə və müasir dünyagörüşə hansı səviyyədə malik
olmasından asılıdır. Müasir dövrdə cəmiyyətdə intensiv
olaraq dəyişən sosial-iqtisadi münasibətlər təhsil
sisteminin bu proseslərə çevik və dinamik adaptasiyasını
tələb etdiyindən, ildən-ilə öyrənmə prosesinin
keyfiyyətini yüksəltmək müəllimlərdən təhsil prosesinə
daha səriştəli yanaşma tələb edir. Müasir müəllim
araşdırmalar aparmağı bacarmalı, müasir təhsil, tərbiyə,
inkişaf texnologiyalarından baş çıxarmalı, düzgün
diaqnozlaşdırma, proqnozlaşdırma, layihələşdirmə,
informasiyavermə, təşkiletmə, qiymətləndirmə,
nəzarətetmə və korreksiya funksiyalarını bilməli,
tədqiqatçılıq keyfiyyətinə malik olmalıdır.
Tədqiqatçılıq bacarığı olmayan müəllim bu keyfiyyəti öz
şagirdlərinə aşılaya bilməz. Müasir məktəbin müəllimi
yaradıcı olmalı, dərs dediyi şagirdin inkişafını bütün
mərhələlər üzrə görməyi bacarmalı, onların şəxsiyyət
kimi formalaşmasını düzgün istiqamətləndirməlidir.
Məsuliyyətini dərk edən, demokratiya prinsiplərinə və
xalqın milli ənənələrinə, insan hüquq və azadlıqlarına
hörmət edən, azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan,
müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət
yetişdirmək üçün müəllim şagirdin yaradıcı təfəkkürünə
məxsus bütün psixo-pedaqoji xüsusiyyətləri bilməlidir. |
