|
Kembric Universitetinin tələbəsi Murad İsmayılovla
söhbət
Oruc MUSTAFAYEV,
“Azərbaycan müəllimi”
o.mustafayev@muallim.edu.az
 Murad
İsmayılov 1982-ci ildə Sumqayıtda anadan olub.
1998-ci ildə Sumqayıtdakı 11 nömrəli tam orta məktəbi
əla qiymətlərlə başa vurub. 1998-2004-cü illərdə
Bakı Dövlət Universitetində beynəlxalq münasibətlər
ixtisası üzrə əvvəlcə bakalavr və daha sonra magistr
təhsili alıb. Hər iki təhsil pilləsini əla qiymətlərlə
başa vurub. 2007-2009-cu illərdə eyni ixtisas üzrə
Böyük Britaniyanın Kembric Universitetində təhsilini
magistr pilləsində davam etdirib. Eyni zamanda
Rumıniyanın NATO Araşdırmalar Mərkəzi, Siyasi Elmlər və
Dövlət İdarəçilik Milli İnstitut tərəfindən təşkil
olunmuş dörd aylıq NATO Ali İcraçı Proqramının (fevral-may,
2005) məzunudur. 2006-2009-cu illərdə SOROS-un
“Returning Scholar Fellowship” təqaüd proqramı
çərçivəsində Bakı Dövlət Universitetinin beynəlxalq
münasibətlər fakültəsində müəllim, 2008-2014-cü illərdə
“ADA” Universitetində tədqiqat proqramları üzrə
koordinator, direktor və daha sonra elmi işçi qismində
çalışıb. 2008, 2012 və 2015-ci illərdə Birləşmiş
Krallığın Qlazqo Universitetində, ABŞ-ın Miçiqan Dövlət
Universitetində və Finlandiyanın Aleksanteri
İnstitutunda elmi işçi kimi tədqiqat layihələri
üzərində çalışıb. O, bir sıra kitab və məqalələrin (ingilis
və rus dillərində) müəllifidir. Hazırda “2007-2015-ci
illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili
üzrə Dövlət Proqramı” çərçivəsində Böyük Britaniyanın
Kembric Universitetində sosial-siyasi elmlər ixtisası
üzrə doktorantura təhsili alır. Beləliklə də
M.İsmayılovla söhbətimizə orta məktəb illərindən
başladıq.
“Orta məktəbdə fənləri bir-birindən ayırmırdım”
Orta məktəbdə ən çox sevdiyim fənlərdən rus dili və
ədəbiyyat, fizika, riyaziyyat və biologiyanı qeyd edə
bilərəm. Ümumən isə fənləri bir- birindən ayırmırdım və
hamısına eyni dərəcədə diqqət ayırmağa çalışırdım.
Bəlkə ona görə də məktəbi əla qiymətlərlə bitirdim.
İlk təhsilimi yüksək göstəricilərlə bitirməyimdə mənə
uşaqlıqdan oxumaq sahəsində intizamı öyrədən anamın
rolu çox böyük olub. Ümumiyyətlə, məktəb illəri zamanı,
xüsusən də aşağı siniflərdə, uşağın akademik uğurlarında
valideynlərin rolu böyük olur. Eyni zamanda, onu da
qeyd edim ki, məktəbdə müəllimin şagirdə öz fənnini
sevdirməkdə rolunun nə qədər böyük olduğunu öz üzərimdə
hiss etdim. Xoşbəxtlikdən məktəbdə mənə dərs deyən
müəllimlərin əksəriyyəti savadlı və çox gözəl insani
keyfiyyətlərə malik peşəkarlar olub. Xüsusilə də, mənə
ibtidai siniflərdə dərs deyən Valentina Pavlovna, fizika
fənni üzrə dərs deyən Afət Qumbatovna, rus dili və
ədəbiyyat fənləri üzrə dərs deyən Valentina Andreyevna,
sonra Yevdokiya Aleksandrova və daha sonra Olqa
Badalovna və riyaziyyat fənnini mənə tədris etmiş olan
və artıq dünyasını dəyişmiş (Allah rəhmət etsin) Yuri
Petroviçi qeyd etmək istərdim. Bu müəllimlərin hamısı
peşəkar və öz fənnini həddindən artıq çox sevən və
şagirdə sevdirə bilən insanlar idi.
“Maraq göstərdiyim ixtisas çox idi”
İxtisas seçimimə gəldikdə deməliyəm ki, sözün düzü, həm
məktəb illərində, həm də məktəbi bitirəndən sonra maraq
göstərdiyim ixtisas çox idi. Xüsusilə də həkimliyə,
dinə, hüquqa, ədəbiyyat və dilə, yazıçılığa, siyasətə və
qədim dünya tarixinə marağım böyük idi. Sadəcə müasir
təhsil sistemi dünya üzrə elə qurulub ki, insan bir dar
ixtisası seçib həyatını ona həsr etməli olur. Bu cür
situasiya ilə razı olmasam da vəziyyət elə alındı ki,
orta məktəbi bitirdikdə mən məhz sosial və siyasi
elmlər üzrə ixtisaslaşmağa qərar verdim, halbuki anam
həmişə mənim həkim olmağımı istəyirdi.
Azərbaycanda ali təhsilimi bitirdikdən bir az sonra
anladım ki, mən həyatımı elmə həsr etmək istəyirəm və
bu istiqamətdə özümdə müəyyən boşluqlar olduğunu və
onları yeni biliklərlə doldurmağa ehtiyac yarandığını
hiss edirdim. Buna görə də həmişə daxilən narahat
idim. Bu baxımdan, xaricdə təhsil özümdə hiss etdiyim
intellektual və mənəvi potensialı tam olaraq ortaya
çıxarmaq istəyimin gerçəkləşməsi üçün mühüm bir addım
idi.
Bu yola başlayıb davam etməyimdə mənə daxili güc verən
valideynlərimin rolu danılmazdır. Hər zaman mənə dayaq
olan atam bu dəfə də mənim qərarımı dəstəklədi və bu
illər ərzində mənə böyük dəstək oldu. Anamın mənəvi
dəstəyi və daxili dünyamı mükəmməl başa düşməsi də çətin
vəziyyətlərdə seçdiyim yolu davam etməkdə mənim üçün
mühüm stimullaşdırıcı bir faktor idi. Bir neçə dostumun
da bu yolda mənə dəstəyi böyük oldu.
“SABAH qruplarının yaradılmasını çox müsbət
qarşılayıram”
Ölkəmizin təhsil sistemində baş verən yeniliklərdən
danışanda, ilk növbədə, hazırda təhsilimizdə aparılan
islahatları, o cümlədən ali məktəblərimizdə SABAH
qruplarının yaradılmasını çox müsbət qarşılayıram.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanın gəncləri çox yüksək
intellektual potensiala malikdirlər, bir balaca təkanla
böyük nailiyyətlərə imza atmağa qadirdirlər. Bu
baxımdan, dövlətimizin təhsil sahəsində həyata keçirdiyi
“2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici
ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”nın rolu
danılmazdır və proqramın təkmilləşdirilməsi
istiqamətində son iki il ərzində atılan addımlar da
təqdirəlayiqdir.
“Mütaliəyə daim daxili ehtiyac duyuram”
Boş vaxtım çox olmasa da onu aktiv şəkildə keçirməyə
çalışıram. Bu illər ərzində bir neçə tematik qrupa üzv
olmuşam ki, onlar ilə müntəzəm olaraq müəyyən mövzu və
ya mətni müzakirə etmək üçün yığışırıq. Universitet
çərçivəsində də daim müxtəlif mövzularda konfrans və
seminarlar keçirilir, onların arasında mənim üçün xüsusi
maraq kəsb edən tədbirlərə qatılmağa çalışıram. Eyni
zamanda həftənin ən azı bir gününü - adətən cümə axşamı
dostlarımla keçirirəm. İmkan daxilində, asudə vaxtımda
dostlarımla tennis və ya “pinq- ponq” da oynayırıq.
Tələbələrin iştirakı ilə təşkil olunan bir sıra ictimai
tədbirlərdə iştirak edirəm. Mütaliəyə daim daxili
ehtiyac duyuram və bir müddət mütaliəsiz qalanda
darıxıram.
Kembric universitet şəhəridir və oxumaq üçün burada
bütün şərait var. Əcnəbi tələbələrin arasında mən
əsasən keçmiş sovet məkanı (xüsusilə də Orta Asiya) və
Yaxın Şərqdən olan tələbələrlə sıx münasibət saxlayıram,
amma digər millətlərdən (məsələn, italyan və ingilis)
olan insanlarla da yaxın münasibətim var. Kembric tələbə
şəhəri olduğuna görə burada hər bir mədəniyyət və
mənəviyyatın daşıyıcısı var və hər insan öz şəxsiyyətinə
uyğun çərçivəsini qurub formalaşdıra bilir.
Gənclərimizin dünyanın nüfuzlu ali məktəblərində təhsil
almasının onların həyatda əsl peşəkar kimi
yetişməsində mühüm rolu var. İnsanın intellektual və
mədəni tələbatını ödəyən iki əsas faktor mütaliə və
səyahətdir (və səyahətin bir parçası olan yeni
insanlarla ünsiyyət). Buna görə insan hər il ən azı bir
dəfə imkan daxilində çalışmalıdır ki, öz kontekstindən
çıxıb digər ölkəyə (və ya öz ölkəsi daxilində digər
rayona) səyahət etsin ki, öz çevrəsini dəyişib yeni
insanlarla rastlaşıb yeni ideyalarla tanış olsun. Bu
baxımdan, xaricdə təhsil həm oxumaq, həm səyahəti özündə
cəmləşdirərək insanın inkişafının müəyyən mərhələsində
həmin tələbatını çox gözəl ödəmiş olur.
Elmi rəhbərimlə ilk dəfə görüşüb sağollaşandan sonra
onun velosipedə minib getdiyini görəndə nə qədər
təəccüblənməyimi hər dəfə təbəssümlə xatırlayıram:
- Oxuduğum Kembric Universiteti dünyanın ən nüfuzlu,
reytinqli ali təhsil ocaqlarından biridir. Təhsil
aldığım siyasi elmlər, psixoloqiya, sosiologiya və
beynəlxalq münasibətlər fakültəsi kifayət qədər
liberaldır və elmdə, bir çox digər (xüsusilə də ABŞ-da
olan) universitetlərdən fərqli olaraq, kreativlik
(yaradıcılıq) və müstəqil, tənqidi düşüncəni
dəstəkləyir. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, maraq dairəm
geniş olduğundan mən ömürlük elmi səyahətimdə bu
mərhələyə özüm üçün son deyil, başlanğıc kimi baxıram.
Kembric Universitetində hər gün müşahidə etdiyim
müəllim - tələbə münasibətlərinə gəlincə deməliyəm ki,
sözün düzü, bu məsələdə çox şey həm müəllimdən, həm də
tələbədən asılıdır. Adətən tələbənin müəllimlə
qeyri-rəsmi şəraitdə ünsiyyət qurması üçün, xüsusən də
konfrans və seminarlar zamanı xeyli imkanı mövcuddur.
Müəllimlərin əksəriyyəti öz tələbələri ilə qeyri-rəsmi
ünsiyyət qurmaq üçün onlarla nahar süfrəsi arxasında
müntəzəm görüşlər də təşkil edir. Bundan əlavə,
istənilən zaman tələbə hər hansı bir müəllimlə
razılaşdırılmış vaxtda görüşüb məsləhət ala bilir.
Ümumiyyətlə, müəllimlərin əksəriyyəti olduqca sadədir.
Mən, məsələn, elmi rəhbərimlə ilk dəfə görüşüb
sağollaşandan sonra onun velosipedə minib getdiyini
görəndə nə qədər təəccüblənməyimi hər dəfə təbəssümlə
xatırlayıram.
Universitetdə imtahan sessiyası və mühazirələrin
təşkilinə gəlincə, qeyd etməliyəm ki, bu məsələ də
müəllimdən asılı olan məsələdir. Böyük Britaniyada
müəllimlərin imtahan seçimi sərbəstdir. Amma Kembric və
Oksfordun bakalavr təhsilinin bir fərqli cəhəti də ondan
ibarətdir ki, mühazirədən əlavə sinif bir neçə kiçik
(1-4 nəfərdən ibarət) qruplara bölünür ki, həmin qruplar
da ayda bir neçə dəfə xüsusilə onlar üçün təyin olunmus
tyutor ilə görüşüb mühazirədə əhatə olunmuş məsələləri
daha dərindən müzakirə edirlər. Tyutorlar adətən
doktorantura pilləsində oxuyan tələbələrdən təyin olunur.
Həmin sistem də tələbələrin tədris edilən mövzunu
qavramalarında və özlərini sərbəst, çəkinmədən ifadə
etmək bacarıqlarının inkişafında çox mühüm rol
oynayır.
Müsahibimiz elmi tədqiqatlarla yanaşı, Böyük Britaniyada
fəal diaspora fəaliyyətlərində də təmsil olunur:
- Biz Azərbaycana aid mədəni tədbirləri Kembric
Universitetində fəaliyyət göstərən və hazırda sədrlik
etdiyim Azərbaycan Cəmiyyəti çərçivəsində vaxtaşırı
təşkil edirik. Eyni zamanda, 2014-cü ildə Azərbaycanla
bağlı elmi tədbirlər keçirmək, Azərbaycan və regiona
marağı olan araşdırmaçı və alimləri bir araya toplamaq
məqsədilə Azərbaycan Tədqiqat Qrupu yaratmışıq və açılış
mərasimini həmin ilin martında ölkəmizin Böyük
Britaniyadakı səfirliyinin iştirakı ilə uğurla
keçirmişik. Təşkil etdiyimiz digər tədbirlərimizdən
2014-cü ilin oktyabr ayında çox böyük uğurla başa
çatdırılmış, Azərbaycanın müasir ədəbiyyatı və
dövlətimizin İKT strategiyasına həsr olunmuş seminarı
da qeyd etmək olar. Adıçəkilən qrup çərçivəsində
fəaliyyətimizdə biz Böyük Britaniyadakı səfirliyimizdən
əlavə, Kembric Universitetinin Orta Asiya Forumu,
İnkişaf üzrə Tədqiqatlar Mərkəzi, Asiya və Yaxın Şərq
fakültəsi ilə sıx əməkdaşlıq edirik.
Gələcək planlarım vətənimə və bəşəriyyətə xidmət
etməkdir. |
