|
OECD yeni hesabatla çıxış edib
İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD)
dünya ölkələrində yeni dərs ilinin başlanması
münasibəti ilə hazırladığı (“Tələbələr, kompüter və
tədris” - “Students, Computers and Learning”) adlı son
hesabatına əsasən, təhsil müəssisələrinin yüksək
texnoloji avadanlıqlarla təchizatı heç də şagirdlərin
bilik səviyyəsinin inkişafı üçün təminat vermir.
Tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, kompüterlərdən
tədris prosesində istifadə olunması onun keyfiyyətini və
uşaqların bilik səviyyəsini yaxşılaşdırmayıb.
Alimlər dünyanın 70-dən artıq ölkəsində informasiya
texnologiyalarının uşaqların təhsil uğurlarına təsirinin
öyrənilməsi məqsədilə irimiqyaslı tədqiqatlar
aparıblar. Hesabata əsasən, hər il bütün dünya üzrə
məktəblərin texniki təchizatına 17,5 milyard
funt-sterlinq vəsait ayrılır. Bununla belə, günlərinin
çox hissəsini məktəbdə kompüter arxasında keçirən
şagirdlərin əksəriyyəti texniki vasitələrdən az istifadə
edənlərə nisbətən pis oxuyurlar. Üstəlik, kompüterdən
həddindən artıq istifadə şagirdləri materialın normal
mənimsənilməsi prosesindən ayıra bilər. Kompüterlər və
digər texniki qurğular şagirdlərin akademik biliklərini
yaxşılaşdırmır. İnternetdən daha çox istifadə olunduğu
7 ölkədən 3-də - Avstraliya, Yeni Zelandiya, İsveçdə
şagirdlər oxu üzrə çox aşağı nəticələr göstəriblər.
Daha 3 ölkədə - İspaniya, Danimarka, Norveçdə isə
məktəblilərin uğur səviyyəsi “durğunluq”
həddindədir. Təhlillər göstərir ki, reallıqda məktəblər
texnologiyaların yaratdığı bütün imkanlardan xeyli
geridə qalırlar. 2012-ci ildə OECD ölkələrinin 15
yaşlı şagirdlərinin 96%-i bildirib ki, onların
evlərində kompüter var. 72% -i bildirib ki, onlar
məktəbdə stolüstü kompüter, noutbuk və planşetdən
istifadə edir. Lakin şagirdlər sinifdə kompüterlərdən
istifadə etsələr belə, İKT vasitələrinin uşaqların
təlim nəticələrinə təsiri ən yaxşı halda birmənalı
deyil. Bildirilir ki, məktəbdə kompüter və ya
planşetdən orta səviyyədə istifadə edən şagirdlər
onlardan az-az istifadə edən şagirdlərdən daha yaxşı
nəticələr göstərirlər. Lakin kompüterlərdən daha çox
istifadə edən şagirdlər çox vaxt pis nəticə nümayiş
etdirirlər.
OECD-nin təhlilinə görə, Cənubi Koreya
məktəblərində şagirdlərin yalnız 42%-i, Şanxayda isə
38%-i kompüterlərdən istifadə edirlər. Lakin şagird
nailiyyətlərinin beynəlxalq (PISA) qiymətləndirməsinin
2012-ci il üzrə nəticələrinə əsasən məhz adıçəkilən
ölkələrin şagirdləri oxu və riyaziyyat fənlərindən
ən yaxşı nəticələr (Şanxay -613 bal, Cənubi Koreya 554
bal) göstəriblər. Qeyd olunur ki, Cənubi Koreya və
Şanxayın yüksək keyfiyyətli məktəb təhsili sistemi daha
az səviyyədə kompüterlərdən istifadəyə üstünlük verir.
Digər ölkələrin şagirdlərindən fərqli olaraq texniki
qurğulardan az istifadə edən sinqapurlu şagirdlər daha
yaxşı “rəqəmsal” vərdişlərə malikdir. Əksinə,
məktəblərdə internetin daha çox istifadə olunduğu bir
çox ölkələrdə şagirdlərin test nəticələri çox aşağıdır.
Məsələn, Norveçdə şagirdlərin 92 faizi məktəblərdə
internetdən istifadə edir, lakin onların test nəticələri
yalnız 489 baldır. Avstraliyada məktəblərdə şagirdlərin
94 faizi internetdən istifadə edir, lakin
təhsilalanların oxu və riyaziyyat üzrə test nəticələri
cəmi 504 baldır. Asiyanın inkişaf etmiş ölkələrində
kompüter və planşetlərin insanların həyatının ayrılmaz
hissəsinə çevrilməsinə baxmayaraq şagirdlər dərslərdə
texnoloji avadanlıqlardan minimum istifadə edirlər.
Bununla belə, şagirdlər ən yüksək akademik biliklər
nümayiş etdirirlər. Məsələn, Cənubi Koreyada
məktəblilər siniflərdə kompüterlərdən orta hesabla 9
dəqiqə, Honkonqda 11 dəqiqə istifadə edirlər. Müqayisə
üçün Avstraliyada bu göstərici 58, Yunanıstanda 42,
İsveçdə isə 39 dəqiqə təşkil edir.
Tədqiqat müəllifləri dünya ölkələrini və təhsil
müəssisələrini texnologiyalara aludə olmamağa çağırır.
“Şərqi Asiya ölkələrinin məktəblərində uşaqlar
texnologiyalardan istifadədə çox ehtiyatlıdırlar.
Onların test nəticələri kompüterdən müntəzəm istifadə
edən şagirdlərin nəticələrindən yüksəkdir”, - deyə
OECD-nin təhsil proqramları direktoru Andreas Şleyxer
bildirib. Onun sözlərinə görə, “ən müasir tədris
metodlarını əldə etmək üçün yeni texnologiyalardan və
ən əyani vəsaitlərdən istifadə olunması, eləcə də
insani ünsiyyət tədrisin səviyyəsini xeyli artıra
bilər”. O qeyd edib ki, müəllimlərin çoxu informasiya
texnologiyalarına elə aludə olublar ki, onlara olan
ümidlər bir çoxlarını aldadıb. “Hesabatda bizi daha çox
məyus edən məqam odur ki, texnologiyalar sayəsində
şagirdlər arasındakı sosial-iqtisadi fərq azalmır,
əksinə daha da artır”, - deyə Andreas Şleyxer bildirib.
Onun fikrincə, bu fərqin azaldılmasına bütün
şagirdlərin riyaziyyatı yaxşı başa düşmələri daha çox
təsir göstərir.
Tədqiqat müəllifləri tədris prosesində
kompüterlərdən imtina etməyə çağırmır, ancaq hesab
edirlər ki, onların daha səmərəli tətbiq sahəsini
axtarmaq lazımdır. Qeyd olunmalıdır ki, müxtəlif
tədqiqatlara əsasən, şagird nailiyyətlərinin azalmasına
müxtəlif faktorlar, eləcə də sms-xəbərlərə və sosial
şəbəkələrə aludəçilik təsir göstərir. Alimlər akademik
uğurların yaxşılaşdırılması üsulları arasında dərs
məşğələlərinin daha gec saatlara keçirilməsini və hətta
ayaqüstü tədrisin aparılmasını da tövsiyə edirlər.
OECD hesab edir ki, məktəblər, müəllimlər
şagirdlərin istəyini stimullaşdırmaq üçün tədris
prosesində müasir texnologiyalardan məhz necə istifadə
etmək barədə düşünməlidirlər. Alimlər müəyyən ediblər
ki, texnologiyaların tətbiqi şagirdlərin davamiyyətinin
və onların yeni biliklərin əldə olunmasında maraqlı
olması səviyyəsini artırmır. Bir sıra hallarda
kompüterlər faydadan çox ziyan vurur. Bundan əlavə,
texnoloji avadanlıqlar uşaqlarda bütün məlumatların
internetdə əlçatan olması illüziyası yaratmaqla onları
zəiflədə bilər.
Alimlər məktəb rəhbərlərini yeni texnologiyalardan
ağıllı istifadə etməklə tədrisin klassik sistemini
dəstəkləməyə çağırıb. Məktəblərdə həyata keçirilən
istənilən yenilik əsaslandırılmalı və təhsilin
keyfiyyətinin yaxşılaşmasına xidmət etməlidir.
www.oecd.org |
