|
Elison Lenqlinin sözlərinə görə, dövlət əksər avropalı
həmyaşıdları ilə müqayisədə, hər bir tələbəyə daha çox
vəsait sərf edir, buna baxmayaraq, keyfiyyət məsələsi
hələ də ciddi narahatlıq doğurur
Birinci kurs tələbəsi Mona Səidi Vyana Universitetinin
əsas girişinin qarşısında pilləkəndə oturur və kənardan
necə qəribə göründüyünə diqqət yetirmədən alman dilində
danışmağa başlayır. Birincisi, o, qadındır və
hal-hazırda Avstriyadadır.
- Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş əksər ölkələrdən fərqli
olaraq.
- Kollecdə oxuyan tələbələr arasında kişilər qadınlara
nisbətən üstünlük təşkil edir.
İkincisi isə Vyanada doğulmuş, lakin İran əsilli olan
xanım Səidi alman dilində səlis danışır.
“Açıq-aydın görünür ki, onlar mənim bir avstriyalı kimi
görünmədiyimin fərqindədirlər, lakin əgər sən aksentsiz
danışa bilirsənsə, o zaman sən qeyri-adi insan kimi
görünürsən”, - deyə o qeyd edir.
Bu, dildən istifadə etmək bacarığıdır - miqrant
valideynlərə sahib olan bir çox tələbənin nəzərindən
yayınan, habelə xanım Səidini avstriyalıların alman
dilində səlis oxuya və danışa bilməyən 21%-dən ayıran
əsas fərqləndirici amildir. Bu, AB-nin bir çox ölkələri
ilə müqayisədə hər bir şagirdə daha çox vəsait ayıran
məktəb sisteminə ziddir. Avstriyanın məktəb və
universitetlərin keyfiyyəti ciddi problemə çevrilmişdir
və sözügedən sistemin təkmilləşdirilməsi üzrə artan
tələblər əsasında indiyə qədər heç bir tədbir
görülməyib.
2013-cü ildə Avstriya ali və orta ixtisas təhsili
sahəsinə 4,5 milyard avro məbləğində vəsait sərf etsə
də, məzunların sayı üzrə ən aşağı göstəricilərdən biri
də məhz burada qeydə alınır. Bundan əlavə, digər
sənayeləşmiş ölkələr ilə müqayisədə, burada savadlılıq
bacarıqları zəifdir.
Sənaye və təhsil sahələri üzrə ekspertlərdən nəyə
ehtiyac duyulduğu barədə soruşduqda onlar çoxsaylı
təkliflərdən ibarət uzun bir siyahı təqdim edirlər.
Həmin təkliflərdən biri də bütün gün davam edən
dərslərdə 14 yaşına qədər bütün təhsilalanlara təhsilə
bərabər çıxış imkanının verilməsidir.
Bəziləri deyir ki, məktəblərə daha çox muxtariyyət
verilməlidir. Siyasət və hətta müəllimlərin işə qəbul
edilməsi üzrə qərarlar federal səviyyədə həyata
keçirilir. Wifo - Avstriyanın İqtisadi Tədqiqatlar
İnstitutunun direktoru Karl Alginger bunu “mərkəzi
planlaşdırma”ya bənzədir. İslahatçılar şagirdlərin dil
bacarıqlarını artırmaq üçün onların formal təhsilə cəlb
olunmazdan əvvəl 2 il bağçada təhsil almasını təmin
etmək məqsədilə Avstriya rəhbərliyi tərəfindən təkliflər
hazırlanmasını tələb edirlər. İbtidai məktəbi bitirənə
qədər bir çox uşaqlar alman dilində oxumaq üçün bu dildə
hələ də kifayət qədər yaxşı danışa bilmirlər.
“Avstriya dünyanın ən seçilən sistemlərindən birinə
malikdir”, - deyə təhsil məsləhətçisi Andreas Salcher
vurğulayıb.
Avstriyanın çoxəsrlik sistemi çərçivəsində təhsilalanlar
10 yaşında üç məktəb növündən birinin tərkibinə daxil
edilirlər ki, bu da ümumilikdə onların gələcəyini
müəyyən edir. Yüksək motivasiyalı, təcrübəli uşaqlar öz
təhsillərini universitetləri təmin edən gimnaziyalarda
davam etdirirlər. Onların əksəriyyəti isə orta məktəbdə
təhsil alır və daha sonra peşə məktəbinə keçirlər.
Sistemin təkmilləşdirilməsi üzrə artan tələblər əsasında
indiyə qədər heç bir tədbir görülməyib
Onların 9%-i isə ali məktəblərdə təhsil alır və burada
onları aşağı ixtisaslı, azmaaşlı peşələrə deyil,
nisbətən yüksək ixtisaslı iş yerlərinə hazırlayırlar.
Ali məktəblərdə təhsil alan tələbələr bir qayda olaraq
mühacirlərin övladlarıdır. “Məktəblər etnik mənsubiyyət
və siniflər üzrə təsnifatlaşdırılır”, - deyə Andreas
Salcher qeyd edib. Onlar alman dilində yaxşı danışa
bilmədikləri və nəzəri cəhətdən hazırlıqlı hesab
olunmadıqları üçün ən aşağı orta ixtisas dərəcəsi almış
məzunlar Avstriyanın çox təriflənən şagirdlik
sistemindən faktiki olaraq xaric edilirlər.
Sözügedən sistem çərçivəsində, ali təhsil almağa marağı
olmayan və ya universitetdə oxumaq hüququ əldə etməyən
təhsilalanlar, adətən 15 yaşlı uşaqlar usta yanında
şagirdlik proqramlarına qoşula və ya peşə hazırlığı keçə
bilərlər. “İkili” sistem tələbələrin təhsil alarkən həm
işləməyə, həm də peşə bacarıqlarını öyrənməyə vaxt
ayırmalarına şərait yaradır.
2013-cü ildə nəşr olunan bir araşdırmada müəyyən
edilmişdir ki, usta yanında şagirdlik (təlim)
proqramlarının tətbiqinə xüsusi diqqət göstərən ölkələr
bu proqramların tətbiqinə yer verməyən digər ölkələr ilə
müqayisədə, gəncləri əmək bazarında daha yaxşı
yerləşdirir və saxlayır. 2013-cü ildə məşğulluğu olmayan,
təhsil və təlim prosesinə cəlb olunmayan 15-29 yaşlı
şəxslərin əhali tərkibində faiz göstəricisi 10% təşkil
etmişdir ki, bu da öz növbəsində İqtisadi Əməkdaşlıq və
İnkişaf Təşkilatının orta göstəricisindən (15%) daha
aşağıdır. Məktəbi Avstriyada bitirən uşaqların yarıdan
çoxu işsizlik dövrü yaşamadan iş tapır.
Lakin mühacir mənşəli bir çox gənclər üçün
işsizlik səviyyəsi təxminən 20%-ə yaxındır. Əvvəllər
tələbələrin praktik peşələrə hazırlanması üçün nəzərdə
tutulan ikili sistem bunun əvəzində cəmiyyətin irəli
addımlamaq baxımından çox az şansı olan zəif təbəqəsi
üçün sanki tullantıların atıldığı yerə çevrilib”, - deyə
Andreas Salcher bildirib.
“Təhsil keyfiyyət baxımından ciddi problem
yaradır”, - deyə “Kapsch Group” rabitə şirkətinin icraçı
direktoru Georq Kapsch bildirib.
Avstriya universitet məzunlarının sayına görə də
digər sənayeləşmiş ölkələrdən geri qalır. Belə ki,
burada universitet məzunlarının sayı 20% təşkil etdiyi
təqdirdə, İƏİT-nin orta göstəricisi 30% təşkil edir.
2 il bundan əvvəl Münhendə yerləşən Ifo
İnstitutunun iqtisadçısı Ludqer Wossmann tərəfindən nəşr
olunan araşdırmada peşə təhsilinin çatışmazlıqlarına da
yer ayrılmışdır. Peşə hazırlığı zamanı əldə olunan erkən
bacarıqlar qısa müddət ərzində köhnəldiyinə görə artıq
50 yaşda əlverişsiz xarakter daşıya bilər. Onun
sözlərinə görə, gənclər arasında işsizlik səviyyəsinin
aşağı olması sonrakı dövrdə yaşlı insanlar arasında
işsizlik səviyyəsinin nisbətən yüksək olacağını ifadə
edə bilər. Hal-hazırda Avstriyada bu fikir özünü
doğruldur. Belə ki, burada yaşı 50-dən yuxarı olan işçi
qüvvəsinin 16,8%-i işsizdir.
Hökumət tərəfindən yaradılmış təhsil islahatı işçi
qrupu noyabr ayının ortalarında hesabat verəcəkdir.
Ciddi dəyişikliklərin olacağına ümid edən çox az sayda
insan var.
“Financial Times”
www.ft.com/reports |
