|
 Azərbaycan
elminə ağır itki üz vermişdir. Görkəmli dilçi alim,
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
Dövlət Mükafatı laureatı, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü, filologiya
elmləri doktoru, professor Ağamusa Ağası oğlu Axundov
2015-ci il sentyabrın 5-də ömrünün 84-cü ilində vəfat
etmişdir.
Ağamusa Axundov 1932-ci il fevral ayının 2-də Kürdəmir
şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən
sonra o, 1950-1955-ci illərdə Azərbaycan Dövlət
Universitetinin filologiya fakültəsində ali təhsil
almış, 1955-1958-ci illərdə isə universitetin
aspiranturasında oxumuşdur.
Əmək fəaliyyətinə 1958-ci ildən etibarən Azərbaycan
Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində başlayan
Ağamusa Axundov 1990-cı ilədək burada müəllim, baş
müəllim, dosent, professor, kafedra müdiri və dekan
vəzifələrini tutmuşdur. Universitetdə çalışmaqla yanaşı
o, 1959-1965-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Dillər
İnstitutunda ikinci ali təhsil almışdır.
Ağamusa Axundov 1990-cı ildən 2011-ci ilədək Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik
İnstitutunun direktoru və eyni zamanda 2001-2011-ci
illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Humanitar
və İctimai Elmlər Bölməsinin akademik-katibi işləmişdir.
O, 2011-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyasının müşaviri olmuşdur.
Ağamusa Axundov 1958-ci ildə filologiya elmləri üzrə
namizədlik, 1964-cü ildə doktorluq dissertasiyalarını
müdafiə etmiş, 1967-ci ildə professor elmi adını
almışdır. O, 2001-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvü, 2007-ci ildə isə həqiqi üzvü
seçilmişdir.
Akademik Ağamusa Axundov uzun illər zəngin elmi və
pedaqoji fəaliyyəti ilə respublikada elmin və təhsilin
inkişafına sanballı töhfələr vermişdir. Dünya dilçilik
və ədəbiyyatşünaslıq fikrinə dərindən bələd olan, geniş
erudisiyaya malik nüfuzlu alimin Azərbaycan filologiyası
sahəsində tədqiqatların bir çox istiqamətlərinin
müəyyənləşdirilməsi və elmin müasir tələbləri
səviyyəsinə yüksəldilməsində müstəsna xidmətləri vardır.
Dilə xalqın özünüdərkinin atributu kimi yanaşan alim
dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra yeni şəraitdə
ölkədəki milli dil quruculuğu proseslərinin fəal
iştirakçısı idi.
Azərbaycan dilinin fonemlər sisteminə dair ilk mükəmməl
əsərin müəllifi Ağamusa Axundov elm aləmində dilçiliyin
bütün sahələri üzrə fundamental araşdırmaları ilə
tanınırdı. Onun qrammatika, nəzəri dilçilik, tarixi
fonetika, etimologiya, dil tarixi, dialektologiya,
üslubiyyat və nitq mədəniyyəti ilə bağlı ən müxtəlif
aktual problemlərin yüksək nəzəri-metodoloji şərhini və
dolğun həllini tapmış əsərləri elmi ictimaiyyət
tərəfindən daim rəğbətlə qarşılanmışdır. Türk dillərinin
səs quruluşu və təbiətindən irəli gələn bəzi səciyyəvi
qanunauyğunluqların üzə çıxarılması Ağamusa Axundovun
əsas elmi nailiyyətləri sırasındadır. Onun iyirmi ildən
artıq baş redaktor olduğu dövrdə beynəlxalq "Türkologiya"
jurnalı öz nüfuzunu daha da artırmışdır.
Ağamusa Axundovun ədəbiyyatşünaslıq sahəsində çoxsaylı
tədqiqatları müasir ədəbi prosesin nəzəri məsələləri
baxımından aktuallığı ilə səciyyələnir.
Öz elmi yaradıcılığını səmərəli pedaqoji fəaliyyəti ilə
ahəngdar şəkildə uzlaşdırmaqla Ağamusa Axundov uzun bir
dövr ərzində Bakı Dövlət Universitetində yüksəkixtisaslı
kadrların hazırlanması üçün bilik və bacarığını
əsirgəmədən böyük qüvvə sərf etmişdir. Alimin
yetirmələri bu gün ölkənin elmi-mədəni həyatında uğurla
çalışırlar.
Ağamusa Axundovun çoxillik axtarışlarının nəticələri
ölkədə və onun hüdudlarından kənarda 500-dən çox elmi
əsərdə, 30-dan artıq kitabda, monoqrafiya və
dərsliklərdə əksini tapmışdır. Alimin rəhbərliyi ilə
40-dək fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru hazırlanmışdır.
İştirakçısı olduğu mötəbər beynəlxalq simpozium,
konfrans və forumlarda konseptual xarakterli çıxışları
ilə Ağamusa Axundov Azərbaycan elminə şöhrət
qazandırmışdır. O, 1965-1966-cı illərdə Misirə ezam
edilərək Qahirənin Eyn-Şəms Universitetində Azərbaycan
dili və ədəbiyyatından mühazirələr oxumuşdur.
Akademik Ağamusa Axundovun Azərbaycan dilçiliyi
sahəsində mühüm xidmətləri və səmərəli elmi-pedaqoji
fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdir. O, 1986-cı ildə
"Azərbaycan dilinin fonetikası" əsərinə görə Dövlət
Mükafatına layiq görülmüş, 2000-ci ildə müstəqil
Azərbaycan Respublikasının ali mükafatlarından "Şöhrət"
ordeni ilə təltif edilmişdir.
Görkəmli elm xadimi, əsil ziyalı, mahir pedaqoq,
bacarıqlı elm təşkilatçısı və səmimi insan Ağamusa Ağası
oğlu Axundovun əziz xatirəsi onu tanıyanların qəlbində
həmişə yaşayacaqdır.
Allah rəhmət eləsin!
İlham Əliyev, Artur Rasizadə, Oqtay Əsədov, Ramiz
Mehdiyev,
Elçin Əfəndiyev, Kamal Abdullayev, Hacıbala Abutalıbov,
Fatma Abdullazadə,
Akif Əlizadə, Mikayıl Cabbarov, İbrahim Quliyev, İsa
Həbibbəyli, Tofiq Nağıyev,
İsmayıl Hacıyev, Nizami Cəfərov, Abel Məhərrəmov, Vasim
Məmmədəliyev,
Teymur Kərimli, Nailə Vəlixanlı, Rafael Hüseynov |
