|
Sübhan NAMAZOV,
Azərbaycan Texniki Universitetinin Metallurgiya və
metalşünaslıq kafedrasının müdiri,
texnika elmləri doktoru, professor
Müasir dövrdə hər bir ölkənin inkişaf səviyyəsi həmin
ölkədə təhsilin səviyyəsi ilə müəyyən olunur. İnkişaf
etmiş ölkələrin hamısında davamlı iqtisadi inkişaf insan
kapitalının məqsədyönlü inkişafı hesabına əldə
edilmişdir. Bütün dövrlərdə cəmiyyətin tərəqqisi
bilavasitə təhsilin inkişafından və ona verilən önəmin
əhəmiyyətindən asılı olmuşdur. Təsadüfi deyil ki, BMT
XXI əsri "Təhsil əsri" elan etmişdir.
"Təhsil sahəsi həyatımızın ən gərəkli, ən mühüm
sahəsidir. O, milli məqsədlər, mənafelər əsasında
qurulmalıdır" - müddəasını strateji vəzifə kimi qarşıya
qoymuş ümummilli lider Heydər Əliyevin bu fikirlərini
"Təhsil Azərbaycanın davamlı inkişaf strategiyasının ən
öncül istiqamətlərindən biridir" fikirləri ilə
tamamlayan, təhsili cəmiyyətin ən prioritet sahəsinə
çevirən möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev Azərbaycanın
davamlı inkişafını bilavasitə təhsilin inkişafında görür.
Bu gün uğurla həyata keçirilən "Təhsil haqqında"
Azərbaycan Respublikasının Qanunu təhsil işçiləri önündə
dövlət qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, öz
xalqının milli ənənələrinə və demokratiya prinsiplərinə,
insan hüquqları və azadlıqlarına hörmət edən,
vətənpərvərlik və azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan,
müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət
yetişdirmək vəzifəsini qoymuşdur.
Yüksək intellektə malik insan kapitalının
formalaşmasında, davamlı inkişafa zəmin yaradan güclü
iqtisadiyyatın qurulmasında ali təhsilin rolu mühüm
əhəmiyyət kəsb edir. İnsan cəmiyyətinin inkişaf tarixinə
nəzər yetirdikdə belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, təbii
sərvətlərin bolluğu heç də həmin cəmiyyətin və dövlətin
inkişafının əsas göstəricisi deyil, başlıcası, bu
sərvətlərin cəmiyyətin hərəkətverici qüvvəsi olan insan
kapitalına çevrilməsini təmin etməkdən ibarətdir. İnsan
kapitalının formalaşdırılmasında və təhsilalanlara
lazımi kompetensiyaların verilməsində ali təhsilin
müstəsna əhəmiyyəti vardır. Ali təhsil cəmiyyətin elə
bir sahəsidir ki, o, elmin inkişafını, elmin inkişafı
elmi-texniki tərəqqinin və iqtisadiyyatın inkişafını,
iqtisadiyyatın inkişafı isə cəmiyyətin sosial
problemlərinin həllini təmin edir. Sosial təminatı
yüksək olan cəmiyyətlər isə yenidən təhsilin inkişafına
şərait yaratmaqla fasiləsiz inkişafa nail olurlar. Bütün
bunlar ali təhsilin cəmiyyətdə nə qədər böyük rola malik
olduğunu göstərir.
Son onillikdə karbohidrogen ehtiyatlarının ixracı
nəticəsində ölkəmizin iqtisadi potensialı sürətlə artsa
da, hazırkı mərhələdə qarşıda duran əsas vəzifə
qeyri-neft sektorunun daha sürətli inkişafına nail
olmaqdan, iqtisadiyyatın səmərəliliyini və rəqabət
qabiliyyətini artırmaqdan və onun innovasiya əsaslı
irəliləyişini təmin etməkdən ibarətdir. Müasir iqtisadi
proseslərin dinamikası tələb edir ki, ənənəvi
iqtisadiyyatdan "bilik iqtisadiyyatına" keçilsin. Bunun
üçün isə insan kapitalının adekvat inkişafı ön plana
çəkilməlidir. Bu vəzifələrin uğurla həyata
keçirilməsində yüksək keyfiyyətli ali təhsilli kadrların
hazırlanması zərurəti meydana çıxır.
Digər mühüm amil isə əqli fəaliyyətin nəticələrinin
təşviqi, innovasiya və yaradıcılığa investisiya qoyuluşu
üçün əlverişli şərait yaradılması və əqli mülkiyyətə
əsaslanan kreativ iqtisadiyyatın davamlı inkişafını
təmin etmək məsələsidir.
Qloballaşan dünyada baş verən prosesləri nəzərə alaraq
son illərdə ölkəmizdə təhsilin inkişafı istiqamətində
mühüm addımlar atılmış, onun normativ-hüquqi bazası
təkmilləşdirilmiş, maddi-texniki təminatı istiqamətində
geniş tədbirlər həyata keçirilmişdir.
Görülmüş işlərlə yanaşı, ali təhsil sahəsində hələ də öz
həllini gözləyən ciddi problemlər mövcuddur.
Respublikada ali təhsilin kütləviliyi sahəsində həm
inkişaf etmiş ölkələrlə, həm də bəzi MDB ölkələri ilə
müqayisədə hələ də gerilik müşahidə olunur. Bu kimi
faktlar ölkəmizdə ali təhsil sisteminin təşkilində
kifayət qədər həllini gözləyən problemlərin olduğunu
göstərir.
29 noyabr 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən təsdiqlənən
"Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf
Konsepsiyasında müasir təhsil sisteminin
formalaşdırılmasının prioritet istiqamətləri müəyyən
edilmişdir. Şəxsə hərtərəfli bilik və bacarıqların
verilməsinə nail olmaq üçün təhsil sisteminin
institusional əsaslarının, infrastrukturunun və insan
resurslarının inkişafı vəzifəsi qarşıya qoyulmuşdur.
İnkişaf Konsepsiyasında 2020-ci ilədək təhsil sahəsinə
ayrılan vəsaitlərin ümumi həcminin ümumi daxili
məhsuldakı payı ilbəil artırılaraq inkişaf etmiş
ölkələrin müvafiq göstəricisi səviyyəsinə çatdırılması,
təhsildə keyfiyyətin yüksəldilməsi üçün stimullaşdırıcı
mexanizmlərin yaradılması, xüsusən, adambaşına
maliyyələşdirmə prinsipinin, həmçinin təhsil sahəsində
tətbiqi tədqiqatların, eləcə də innovativ fəaliyyəti
təşviqləndirən qrant maliyyələşdirməsinin tətbiqinin
genişləndirilməsi nəzərdə tutulur. Həmçinin ali təhsil
müəssisələri üçün universitet şəhərciklərinin (kampuslar)
və müvafiq texnoparkların yaradılması, ali təhsil
müəssisələrinin ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf
tələblərinə uyğun bilik və bacarığa malik mütəxəssis
yetişdirməsinə və onların təhsil-elm-innovasiya
mərkəzlərinə çevrilməsinə dəstək verən standartların
hazırlanıb tətbiq edilməsi, ali təhsil müəssisələrində
aparılan elmi tədqiqat işlərinin müasir standartlar
səviyyəsinə çatdırılması, elmi tədqiqat işlərinin
nəticələrinin tədris prosesində və istehsalatda
tətbiqinin təşkil olunması, elmin informasiya
təminatının gücləndirilməsi, beynəlxalq elmi əlaqələrin
dərinləşdirilməsi sahəsində tədbirlərin mərhələ-mərhələ
həyata keçirilməsi gerçəkləşdiriləcəkdir.
Ölkənin İnkişaf Konsepsiyasında nəzərdə tutulan
müddəaların reallaşdırılmasını təmin etmək üçün
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 oktyabr 2013-cü
il tarixli Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasında
təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası" təsdiq
edilmişdir. Bu strategiyanın həyata keçirilməsi üçün isə
Prezidentin 19 yanvar 2015-ci il tarixli sərəncamı ilə
"Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə
Dövlət Strategiyası"nın həyata keçirilməsi ilə bağlı
Fəaliyyət Planı" təsdiq edilmişdir. Bu sənəddə insan
kapitalının formalaşdırılması və biliklər
iqtisadiyyatına əsaslanan yeni təhsil sisteminin,
mühitinin və mexanizminin yaradılması, təhsilin bütün
pillələri və səviyyələri üzrə həyata keçiriləcək lazımi
fəaliyyət istiqamətləri əksini tapmışdır. Fəaliyyət
Planında təhsilə adekvat həcmdə maliyyə resurslarının
cəlb edilməsi, təhsilin maliyyələşdirilməsi xərclərinin
ümumi daxili məhsula nisbətinin mərhələlərlə 5-6 faizə
çatdırılması, müxtəlif mənbəli maliyyələşdirmə
mexanizmlərinin yaradılması nəzərdə tutulur.
Bu sənəddə əsas diqqət şəxsiyyətyönümlü, nəticəyə
əsaslanan təhsil mühitinin formalaşdırılmasına
yönəlmişdir ki, bu da strateji olaraq doğru addımdır.
Həmin sənəddə qeyd edildiyi kimi, ali təhsil
müəssisələrinin təhsil-tədqiqat-innovasiya mərkəzlərinə
çevrilməsi məqsədilə normativ-hüquqi sənədlərin və
təhsil standartlarının hazırlanması böyük perspektivlər
vəd edir. Bu istiqamətdə hazırda ali təhsil
müəssisələrinin, universitetlərin üzərinə böyük tarixi
missiya düşür.
Çox təqdirəlayiq haldır ki, son illər ölkəmizdə aparılan
siyasət elmin və təhsilin prioritet sahə kimi önə
çəkilməsinə hesablanmışdır. Xüsusilə iqtisadi kapitalın
insan kapitalına çevrilməsi istiqamətində möhtərəm
Prezident İlham Əliyevin apardığı təhsil siyasəti
ölkəmizin gələcək inkişafına və çiçəklənməsinə
hesablanmış strateji siyasət kimi qiymətləndirilir.
İstedadlı Azərbaycan gənclərinin dünyanın aparıcı
universitetlərində təhsil almaq üçün göndərilməsi və
bunun strateji xətt kimi dövlət başçısı tərəfindən daim
diqqətdə saxlanılması, təhsil işçilərinin sosial
problemlərinin həlli istiqamətində verilən fərman və
sərəncamlar dövlətimizin təhsil sahəsinə nə qədər diqqət
verdiyinin əyani sübutudur.
Dövlət büdcəsindən təhsilə ayrılan xərclər ildən-ilə
artırılır və onun əhəmiyyətli hissəsi yeni məktəblərin
tikintisinə, təhsil infrastrukturunun
müasirləşdirilməsinə yönəldilir. Həmçinin ölkədə yeni
məktəblərin tikintisi, köhnələrinin təmiri və
modernləşdirilməsi üçün Heydər Əliyev Fondu və
Azərbaycan Prezidentinin Ehtiyat Fondu xəttilə də hər il
böyük vəsaitlər ayrılır.
Son illərdə ölkəmizdə ali təhsil sisteminin dünya təhsil
sisteminə inteqrasiyası istiqamətində ciddi addımlar
atılmış, Boloniya prosesinə qoşulmaqla kredit sistemi
ilə tədrisin təşkili istiqamətində ciddi irəliləyiş əldə
edilmişdir. Aparılan düzgün ali təhsil siyasəti
nəticəsində ilk müsbət nəticələr görünməkdədir.
Azərbaycan ölkə daxilində ali təhsil standartlarını
təkmilləşdirmək yönündə işlərin görülməsi ilə yanaşı,
dövlətimizin başçısı tərəfindən gənclərin xaricdə
təhsilinə də ciddi diqqət artırılmaqdadır. Neft
kapitalının insan kapitalına çevrilməsi strategiyasına
uyğun olaraq Azərbaycan dövləti tərəfindən gənclərin
dünyanın aparıcı ali təhsil müəssisələrində təhsillərini
davam etdirmələri məqsədilə ayrıca dövlət proqramı qəbul
edilmişdir. Azərbaycan Prezidentinin 2007-ci il 16 aprel
tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "2007-2015-ci
illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili
üzrə Dövlət Proqramı"nın əsas hədəfi 2015-ci ilin
sonunadək 5000 nəfər gəncin xaricdə təhsilini
maliyyələşdirməkdən ibarətdir. Artıq aparıcı xarici ölkə
universitetlərində təhsilini başa vuran magistrant və
doktorantların bir qismi ölkəmizə qayıdaraq ali təhsil
ocaqlarımızda fəaliyyətə başlamışlar.
Lakin əldə edilən ciddi uğurlarla yanaşı, qeyd etmək
lazımdır ki, ölkəmizin ali təhsil müəssisələrinin
məzunlarının potensialı iqtisadiyyatın tələbatları ilə
tam uzlaşmır. Bu, ondan irəli gəlir ki, tədris
prosesində müasir texnologiyalar məhdud miqyasda tətbiq
edilir, bəzi hallarda isə yaradılan sistemlərdən az
istifadə olunur. Ali təhsil müəssisələrinin
kurikulumları əmək bazarında işçi səriştəsinə olan
tələblərlə uyğun gəlmir. Ali təhsil pilləsində
kurikulumların inkişafı iqtisadiyyatın inkişaf
dinamikasından geri qalır.
Azərbaycan təhsil sisteminin Avropa təhsil sisteminə
inteqrasiyası prosesi labüddür. Bununla yanaşı, keçmiş
stereotiplərdən imtina edilməməsi yolverilməzdir.
Ölkəmizdə təhsil islahatları milli mənafelər nəzərə
alınmaqla həyata keçirilməlidir. Təlim məsələlərində
(ayrı-ayrı fənlərin tədrisinin plan və proqramlarında,
yeni metodların yaradılmasında) inkişaf etmiş ölkələrin
əldə etdikləri müsbət təcrübə müəyyən araşdırmalardan
sonra ölkəmizin təhsil sisteminə tətbiq olunmalıdır. Ali
təhsil müəssisələrində milli özünüdərk və dövlətçilik
prinsiplərinin aşılanması ön plana çəkilməlidir.
Təhsil və kadr hazırlığı prosesinə, həmçinin təhsilin
məzmununun təkmilləşdirilməsinə işəgötürənlərin cəlb
olunması çox aşağı səviyyədədir. İşəgötürənlər kadr
hazırlığı prosesində iştirak etmirlər və hazırlanan
kadra dair şərtlər irəli sürmək imkanına malik deyillər.
İqtisadiyyatın modernləşdirilməsi zamanı ən ciddi
problemlərdən biri də əmək bazarının tələblərinə uyğun
yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasının
təkmilləşdirilməsindən ibarətdir. Bu baxımdan son on
illiklərdə ali təhsilin məzmununda ciddi dəyişikliklərə
ehtiyac yaranmış və bu proses bu gün də davam
etməkdədir. Sürətli elmi-texniki inqilabın baş verdiyi
müasir dövrdə texniki sahədə biliklər, vərdişlər və
səriştələr çox mobil şəkildə dəyişir, bu da öz
növbəsində təhsilalanların və təhsilverənlərin yüksək
kompetensiyalara malik olmalarını diktə edir. Bu
baxımdan ali məktəblərin, o cümlədən texniki ali
məktəblərin qarşısında ciddi vəzifələr durur. Xüsusilə,
sənayeləşmənin daha böyük vüsət aldığı bir zamanda,
yüksək texnologiyaların yaradılmasına xüsusi maraq
göstərildiyi bir dövrdə Azərbaycanda bu məsələnin həlli
istiqamətində Texniki Universitetin üzərinə böyük tarixi
missiya düşür.
Ölkə başçısı tərəfindən iqtisadi kapitalın insan
kapitalına çevrilməsi istiqamətində həyata keçirilən
siyasət Azərbaycan Texniki Universitetində mütəxəssis
hazırlığında innovativ texnologiyaların daşıyıcısı olan,
sənaye və istehsalat sahələrinin problemlərini daha tez
mənimsəyən və həlli yollarını müəyyənləşdirməyə qadir
olan mütəxəssislər hazırlanması məsələsini qarşımıza
məqsəd kimi qoyur. Təsadüfi deyil ki, AzTU-da
təmir-bərpa işlərinin aparılması üçün cənab Prezident
tərəfindən imzalanmış sərəncamda AzTU-nun mütəxəssis
hazırlığında rolu ayrıca vurğulanmışdır.
Yüksək ixtisaslı mühəndis kadrların hazırlığında təhsil,
elm və istehsalatın inteqrasiyasının müstəsna əhəmiyyəti
vardır. Bu istiqamətdə istehsalat müəssisələrində baza
kafedralarının yaradılması bu inteqrasiyaya kömək edən
ən optimal yol ola bilər.
Təcrübələrin mütəxəssis hazırlığında mühüm əhəmiyyətə
malik olduğu danılmazdır. Lakin etiraf etməliyik ki, bu
proses zamanı tələbələrin praktik vərdişlər qazanmasında
bir sıra çətinliklər mövcuddur. Hazırda təcrübələrin
keçilməsinin tədris planında sonuncu semestrə
planlaşdırıldığını nəzərə alaraq, bu istiqamətdə işlək
mexanizm yaradılmasına və tələbələrin həmin dövrdə
lazımi praktik vərdişlər qazanması üçün tədbirlər
hazırlanmasına nail olunmalıdır. Lakin əksər hallarda
müəssisələr kütləvi olaraq tələbələrin uzun müddətə
müəssisələrdə təcrübə keçmələrinə maraq göstərmirlər. Bu
istiqamətdə istehsalat müəssisələrinin məsuliyyətini
artırmaq üçün əlaqədar təşkilatlar səviyyəsində lazımi
hüquqi-normativ bazanın yaradılmasına ehtiyac duyulur.
Ali məktəblərdə özünümaliyyələşdirmə mexanizminin
tətbiqinə keçilməsi də günün aktual məsələsi olaraq
qalır. Etiraf etməliyik ki, bu istiqamətdə hələlik
lazımi iş vərdişləri və fəaliyyət mexanizmi zəifdir.
Yalnız bu proses Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Elmin İnkişafı Fondu ilə məhdudlaşır ki, bu da
kifayət etmir. Belə hesab edirik ki, bu istiqamətdə yeni
yanaşmaya ehtiyac vardır. Sənayeləşmənin gücləndiyi bir
dövrdə müxtəlif sənaye, istehsalat və xidmət
sahələrində, məsələn, metallurgiya və dağ-mədən,
elektroenergetika, maşınqayırma, nəqliyyat,
telekommunikasiya sahələrində layihələr elan
etməlidirlər ki, bu da yaxın gələcəkdə elmi işlərin
kommersiyalaşdırılmasına stimul ola bilər.
Dünya miqyasında yüksək səviyyəli ali təhsil ölkələrin
stabil iqtisadi inkişafını təmin edən, rəqabətədavamlı
məhsulların istehsalını şərtləndirən amil hesab edilir
və ölkənin davamlı inkişafının hərəkətverici qüvvəsi
sayılır. Ona görə də ali təhsil müəssisələri, xüsusilə
Azərbaycan Texniki Universiteti yalnız mütəxəssis
hazırlığı ilə kifayətlənməməli, eyni zamanda
elmi-innovativ fəaliyyət göstərən mərkəzlərə çevrilməli,
elm, təhsil, istehsalat və biznes strukturlarının
inteqrasiyasını təmin edən ideya generatorluğunu öz
üzərinə götürməyə qadir olmalıdır. Bu ideyanın
reallaşması və əmək bazarının tələblərinə uyğun
mütəxəssislər hazırlanması üçün istehsalat, xidmət
sahələri ilə sıx əlaqədə olmalı və onların
problemlərinin həllini təmin edə bilməliyik.
Bu istiqamətdə aparılan araşdırmalar göstərmişdir ki,
sənaye və istehsalat sahələri ilə əməkdaşlığın
mərkəzində dövlət-biznes strukturları-elmi
kadrlar-tələbələr sxemi durmalıdır və bu prosesdə
əks-əlaqəli əməkdaşlıq təmin edilməlidir. Belə
qarşılıqlı əlaqə olmadan nə sənayenin, nə də
iqtisadiyyatın digər sahələrində innovativ inkişaf
impulsuna nail olmaq mümkün deyil. Bu məqsədə çatmaq
üçün vacib olan amillərdən biri iqtisadi zonaların
yaradılmasından ibarətdir. Artıq bu məsələ
respublikamızda müxtəlif istiqamətli sənaye sahələrinin
yaradılması yolu ilə həll edilməkdədir. Sumqayıt
Texnologiyalar Parkı, Balaxanı Parkı, Yüksək
Texnologiyalar Parkı, Sumqayıt Kimya Sənayesi Parkı və s.
bu qəbildən olan müəssisələrdir. Növbəti mərhələlərdən
biri də respublikamızda sənaye klasterlərinin
yaradılması ola bilər ki, artıq bu istiqamətdə müəyyən
hazırlıq işləri görülür. Hazırda texniki ali məktəblərdə
hazırlanan mühəndis kadrlar həm sənaye parklarının, həm
də sənaye klasterlərinin idarə olunmasında iştirak edə
bilən mütəxəssislər səviyyəsində olmalıdırlar.
Bu gün ali təhsil sistemində həlli ilk növbədə vacib
olan işlər də çoxdur. Xüsusilə, texniki ali məktəblərin
maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, müstəqil
texnoparkların yaradılması xeyli vəsait tələb
etdiyindən, bu istiqamətdə vahid mənbədən idarə olunan
Dövlət Proqramı hazırlanıb həyata keçirilməlidir. Bu
məsələ bir neçə istiqamətdə həll edilməlidir. Birincisi,
dövlətin dəstəyi ilə, ikincisi, müxtəlif sənaye
sahələrinin həmin istiqamətdə mövcud olan ali təhsil
ocaqlarında maddi-texniki bazanın yaradılması
istiqamətində, üçüncüsü isə ali məktəb mütəxəssislərinin
dünyada və Azərbaycanda olan təşkilatlarla birgə qrant
layihələrinin yerinə yetirilməsi istiqamətində. Bu
istiqamətlərin hər üçü bir mənbədən koordinasiya
olunmaqla yanaşı, vahid siyasət şəklində həyata
keçirilməlidir.
Hesab edirəm ki, aşağıda sadaladığım tədbirlərin həyata
keçirilməsi ali təhsil sahəsində islahatların daha
səmərəli nəticə verməsinə bilavasitə öz müsbət təsirini
göstərə bilər:
- Təhsilin idarə olunmasının rasionallaşdırılması,
maddi-texniki bazalardan səmərəli istifadə olunması
məqsədilə ali məktəblərin tərkibində, xüsusilə texniki
ali məktəblərin nəzdində eyni profilli kolleclərin və
peşə-ixtisas təhsili məktəblərinin yaradılması və
fəaliyyətinin stimullaşdırılması tədbirlərinin həyata
keçirilməsi.
- Azərbaycan sənayesi üçün vacib olan, çətin əmək
şəraitinə malik sahələr üçün mühəndis kadrların
hazırlanması zamanı stimullaşdırıcı və motivasiyaedici
tədbirlərin nəzərə alınması. Bu sahələr kimi, qara və
əlvan metallurgiya, müdafiə sənayesi üçün mütəxəssis
hazırlığını, kənd təsərrüfatı sahələrini misal göstərmək
olar. Bu məqsədlə həmin mütəxəssislərin əsasən dövlət
büdcəsindən maliyyələşməklə hazırlanmasının təmin
olunması.
- Kitabxana fəaliyyətinin modernləşdirilməsi, rəqəmsal
resurslardan istifadə edilməsi məqsədilə müasir elmi
ədəbiyyat və məcmuələrə çıxış üçün scoups və
sciencedirect internet saytlarına daimi çıxışı olan
kitabxana şəbəkəsinin yaradılması istiqamətində lazımi
tədbirlərin görülməsi.
- Təhsilin inkişaf fondunun maliyyə resurslarının
formalaşması məqsədilə istehsalat, xidmət və digər özəl
strukturlarla təhsilin inkişafı fondunun birlikdə
lazımi müsabiqə və layihələr həyata keçirməsi və bu
fonda mütəmadi (və ya illik) maliyyə vəsaitləri köçürmək
üçün qanunvericiliyə lazımi düzəliş edilməsinin təmin
edilməsi.
- Strategiyada ali və orta ixtisas təhsili
müəssisələrinə qəbul və yerləşdirmə mexanizminin
təkmilləşdirilməsi, ödənişli təhsil üzrə qəbul planının
ləğv olunması göstərilir ki, bu bənd üzrə gələcəkdə ali
və orta ixtisas məktəblərində ödənişli təhsilin təşkili
işində yeni tədris mexanizmi yaratmaq tələb olunur.
- Regionlarda ali təhsil müəssisələrinin arasındakı
fərqin olmaması üçün mərkəzi universitetlərdə
formalaşmış mütəxəssislərin, regionlarda işə cəlb
olunması və bunun üçün lazımi stimullaşdırıcı
tədbirlərin həyata keçirilməsi.
- Xüsusi istedadlı təhsilalanların müəyyənləşdirilməsi
üçün mütəmadi axtarış mexanizmlərinin tətbiq edilməsi və
bununla respublikanın dəyərli insan kapitalının
aşkarlanması, inkişafı və qorunmasının təmin olunması.
- İstehsalatla bağlı olan müxtəlif istiqamətlər üzrə
sənayenin inkişaf strategiyasına uyğun elmi-innovativ
konsepsiyaların hazırlanması məqsədilə mütəxəssislər
qrupunun təşkil edilməsi və mühəndis kadrların bu
istiqamətə yönləndirilməsinin təmin edilməsi.
- Təhsil sahəsində dövlət-biznes partnyorluğu sisteminin
hüquqi bazasının yaradılması.
- Kafedralarda və laboratoriyalarda ayrı-ayrı istehsalat
sahələri üçün "Consalting" xidmətlərinin təşkili
imkanlarının araşdırılması və bu işə doktorantların və
magistrantların cəlb olunmasının təmin edilməsi.
- Sənayenin və istehsalatın problemlərinin həllini
özündə əks etdirən elm tutumlu tədqiqat işlərinə daha
çox diqqət göstərilməsi və bunun kadr hazırlığında
nəzərə alınması.
- Elmi-tədqiqat işlərinin kommersiyalaşdırılması
istiqamətində lazımi maarifləndirici və öyrədici
kursların təşkil edilməsi üçün tədbirlər planının
hazırlanıb icra edilməsi.
- Sənaye və istehsalatla daha çox əlaqəli olan ixtisas
kafedralarının innovativ texnologiyaların yaradılması
imkanlarının artırılması üçün universitetin İKT
kafedraları ilə birgə fəaliyyətinin gücləndirilməsi və
bu işə magistrantların cəlb olunmasının daim diqqət
mərkəzində saxlanılması.
- Sənaye müəssisələrinin fəaliyyəti haqqında
materialların (bukletlər, disklər, çap materialları)
tələbə və magistrantlara çatdırılması işinin aktiv
olaraq yerinə yetirilməsi.
- İstehsalatda tətbiq edilən müasir texnologiyaların
tədris prosesində öyrədilməsi məqsədilə işçi tədris
proqramlarında daim yeniliklər edilməsinin təmin
edilməsi.
- Elmi, elmi-texnoloji və innovasiya fəaliyyətinin
normativ-hüquqi bazasının təkmilləşdirilməsi.
- Universitetlərdə "TƏHSİLDƏ VƏ ELMDƏ İNNOVASİYALAR"
üzrə müvafiq strukturun yaradılması imkanlarının
araşdırılması.
Bütün bunlarla yanaşı, ali məktəblərdə dayanıqlı
maliyyələşmə modelinin qurulması ilə bağlı ödənişli
təhsil xidmətlərinin dəstəklənməsi üçün təhsil
müəssisələrində ayrıca işlək mexanizm yaradılmalıdır.
Bununla əlaqədar olaraq ali təhsil ocaqlarında onların
fəaliyyət profillərinə uyğun olaraq çevik tədris və
digər öyrədici strukturlar təşkil edilməlidir. Bu
strukturlar ödənişli əsaslarla Tədris mərkəzləri,
Yenidən hazırlanma kursları, Konsaltinq xidmətləri
istiqamətində, qısamüddətli ixtisas kursları formasında
yaradıla bilərlər. Eyni zamanda, hazırlıqlı bakalavr və
magistrlərin əlavə öyrədici kurslara cəlb olunması
təşkil edilə bilər.
Təhsilin idarə olunmasının rasionallaşdırılması,
maddi-texniki bazalardan səmərəli istifadə olunması
məqsədilə ali məktəblərin tərkibində, xüsusilə texniki
ali məktəblərin nəzdində eyni profilli kolleclərin və
peşə-ixtisas təhsili məktəblərinin yaradılması və
fəaliyyətinin stimullaşdırılması tədbirlərinin həyata
keçirilməsi çox faydalı olardı.
Təqdirəlayiq haldır ki, Təhsil Nazirliyinin
mütəxəssisləri inkişaf etmiş ölkələrin təhsil siyasətini
öyrənir, onu milli mənafelər prizmasından araşdıraraq
ölkəmizin ali texniki məktəblərində tətbiq etməyə
çalışırlar.
Bu gün ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən
aparılan uğurlu təhsil siyasətinin bəhrəsi özünü gələcək
nəsillərin həyat səviyyəsində büruzə verir. Təhsilə
qoyulan investisiyalar uzunmüddətli və strateji
əhəmiyyətlidir. Bu investisiyalar Azərbaycanın davamlı
inkişafı üçün mühüm baza formalaşdıracaq və öz
nəticəsini gələcək onilliklərdə daha bariz formada
göstərməyə başlayacaqdır. |
