|
Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət
Kukla Teatrının baş rejissoru Qurban Məsimovla söhbət
Rüfanə GÜNƏŞ, "Azərbaycan müəllimi"
r.qurbanova@muallim.edu.az
 Kuklalar,
onların arxasında gizlənən böyük adamlar, müxtəlif
heyvanların dilindən deyilən sözlər, uşaqlara, hətta
böyüklərə verilən maraqlı mesajlar. Bütün bunlarla tanış
olmaq istəyənlər Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət
Kukla Teatrına üz tuta bilərlər. Elə onların fəaliyyəti
ilə tanış olmaq üçün biz də teatrın hər kəsə açıq olan
qapısını döyürük. Teatra daxil olanda böyük kuklalarla,
xalq nağıllarını oxuyanda təsəvvürümüzə gətirməyə
çalışdığımız obrazlarla qarşılaşırıq.
Bizi teatrın baş rejissoru Qurban Məsimov qarşılayır.
Qurban müəllim deyir ki, hazırda zalda quruluşçu
rejissor Anar Məmmədovun səhnələşdirdiyi Şarl Perronun
"Çəkməli pişik" əsərinin məşqləri gedir. Zala daxil
oluruq. Səhnədə aktyorlar əllərində kuklalarla məşq
edirlər. Anar müəllim deyir ki, hazır səhnələrimiz də
var və tamaşadan bir neçə səhnəni bizim üçün
göstərirlər.
Yay mövsümündə olan kiçikyaşlı məktəblilərə hansı
tamaşaların nə zaman göstəriləcəyi ilə bağlı ilk
sualımıza Qurban müəllim cavab verir:
- Bunu iyunun 20-dən sonraya nəzərdə tutmuşuq. Adətən
tamaşalar cümə, şənbə və bazar günləri göstərilir.
Valideynlərin də istirahət vaxtı olsun, uşaqları gətirə
bilsinlər deyə. Tamaşaları iş günlərinə salanda tamaşaçı
az gəlir. Bir tamaşaya 10, digərinə 200 tamaşaçı gəldiyi
zamanlar da olur. Hazırda Avropa Oyunları ilə əlaqədar
bəzi tamaşalarda daha çox xarici tamaşaçıları görürük.
 Söhbətimizin
bu yerində teatrın direktoru Rəşad Əhmədzadə gəlir,
salamlaşırıq, məşq prosesi ilə bağlı məsləhətlərini
verir və gedir.
Biz də aktyorlara təşəkkür edirik və Qurban müəllimin
otağına qalxırıq ki, söhbətimizi orada davam etdirək:
- Bir az teatrınızın fəaliyyəti
barədə məlumat verərdiniz:
- Bizim yaradıcı heyətimizdə elə aktyorlarımız var ki,
artıq 40 ildir teatrda çalışırlar. Elə aktrisamız var
ki, teatrı yaradan Molla ağa Bəbirlini görüb.Teatrın ilk
tamaşası 1932-ci ildə "Sirk" tamaşası olub. Ən gənc
aktyorlarımız iki ildir çalışırlar. Aktyorlarımız bura
ilk gələndə "Oyuq" teatrında məşqlərə başlayırlar ki,
kukla texnikasına bələd olsunlar. Əvvəlcə tamaşalarda
kiçik, sonra isə böyük rollar oynayırlar. Yaşlı
aktyorlarımız da öz təcrübələrini gənclərlə bölüşürlər.
Kukla teatrı elə bir yerdir ki, nə qədər yaşlı olursan
ol, içindəki uşağı saxlamağı bacarmalısan.
- Hazırda hansı tamaşalar üzərində
məşqlər gedir?
 -
Bir neçə ay öncə bir tamaşa təhvil vermişəm. "Qoca və
şir", Azərbaycan xalq nağılının motivləri əsasında
"Ağbabanın nağılı" tamaşasını hazırlamışam. Bu tamaşada
ilk dəfə böyük kuklalarla işləmişik. Aktyor özü bu halda
paltarı bütöv geyinir və maskanı başına taxır. Necə
deyərlər, aktyor özü kuklaya çevrilir. Bu paltarın bir
çox çətinlikləri olur. Geyim ağırdır, istidir. Obrazı
yaxşı yaratmaq aktyorun peşəkarlığından asılıdır. Aktyor
Rəhman Rəhmanov Ağbabanı oynayır, eyni zamanda Tamilla
xanım onunla dublyordur. Növbəti tamaşada Ağbabanı
Tamilla Bünyatova oynayır. Bütün tamaşaçılar elə bilir
ki, bu kişidir. Amma sonda maskanı çıxaranda
qarşılarında qadın görən tamaşaçılar çox təəccüblənir.
Bu tamaşanı bir neçə dəfə oynamışıq. Yəqin ki, növbəti
mövsümdən yenidən səhnələşdirəcəyik. Anar Məmmədov Şarl
Perronun "Çəkməli pişik" tamaşası üzərində işləyir.
Özünüz də gördünüz ki, kuklalar yekunlaşıb. Müəyyən
dekor işləri qalıb. Onlar da tamamlanandan sonra tamaşa
göstəriləcək.
- Valideyn və uşaqlar başqa hansı
tamaşalara baxa bilərlər?
- Birinci Avropa Oyunları getdiyi ərəfədə teatrın ən
maraqlı tamaşaları oynanılır. Bu "Karlson",
"Çipbollino", "Pinokkionun sərgüzəştləri", "Qoçaq
Əhməd", "Məlikməmməd", "Tıq-tıq və Taq-Taqın nağılı"dır.
Məşhur "Tıq-Tıq xanımı götürüb, ona yeni obraz Taq-Taqı
əlavə etdik. Uşaqlar bu obrazı çox sevib. "Qoğal"
tamaşası gedir, onu Sankt-Peterburqdan dəvət olunmuş
rejissor qurub. Anar Məmmədov "Sehrli üzük" tamaşasını
işlədi. Çox maraqlıdır ki, teatr olaraq biz bəzən
uşaqların istəyinə uyğunlaşmağa çalışırıq.
 -
Daha çox hansı tamaşalar sevilir?
- Deməzdim ki, biri digərindən çox sevilir. Amma bəzən
fərq də olur. "Göyçək Fatma" uşaqlar tərəfindən çox
sevilir. Biz tamaşa quranda artıq uşaqlarla yanaşı
böyüklərin də istəyini nəzərə alırıq. Tamaşa zalının
yarısı böyüklər olur. Buna görə də səhnədə bütün zövqlər
üçün tamaşalar var. "Ağbabanın nağılı"na 2 yaşdan yuxarı
uşaqlar baxa bilər. Səhnədə elə ab-hava yaratdıq ki,
hər yer yumşaq oyuncaqlarla dolu idi.
- Hansı ölkə nağıllarına üstünlük verilir?
- Paralel götürürük. Həm yerli, həm xarici. Bəzən elə
nağıllar olur ki, bilinmir, Azərbaycandır, ya rus. Ortaq
xüsusiyyətlər çox olur. Müasir tamaşaçıya o nağılları
sevdirmək lazımdır. Elə tamaşalarımız olur ki, müasir
texnologiyalardan istifadə edirik. Bəzən də
texnologiyanın müəyyən zərərlərini vurğulamaq üçün
mesajlar veririk. Küpəgirən qarının mobil telefonu
yoxdur, ona zəng elə. "Xeyr, o canını çox istəyir.
Teatrın gücü də ondadır ki, mesaj vermək olur".
- Bəzən teatrlar tamaşaçı azlığından şikayətlənirlər,
sizin də belə bir probleminiz varmı?
- Necə deyim, teatr var, gəlmək istəyən də gəlir. Yaxşı
tamaşa olanda gəlirlər.
- Zalın həmişə dolu olduğu vaxtlar olur?
- Elə günlər olur ki, valideynlər qapını sındırırlar.
Zala əlavə oturacaqlar qoyulur. Tamaşaçı istəyirsə
şərait yaradırıq. Yay mövsümündə turistlər də
teatrımızın qonağı olur. Amma bəzən çox isti olanda
uşaqlar şəhərə az çıxırlar. Birdən olur ki, bayırda
qar, boran, çovğundur, amma zal doludur.
Bizdə gün ərzində 3 seans Azərbaycan, bir seans (saat
6-da olan) isə rus dilində oynanılır.
- Yay mövsümü nə zamana qədər davam edəcək?
- İyul ayının ortasına qədər, yeni mövsüm sentyabrdan
başlanacaq.
- Bəs uşaqları cəlb eləmək üçün hansısa kampaniyalardan
istifadə edirsinizmi, bu məqsədlə təhsil müəssisələrində
görüşləriniz olur?
- İndi bir layihə üzərində iş gedir. Müəyyən
təşkilatlarla danışıqlar aparırıq. Alınsa, bütün
Azərbaycan boyu səyahət planlaşdırırıq. Bizdə tez-tez
fiziki imkanları məhdud olan, talassemiyadan əziyyət
çəkən uşaqlar üçün "Oyuq" teatrında konsert proqramı
olur.
- Yeni mövsüm üçün hansı fərqli
planlarınız var?
- Kukla teatrı bizdə daha çox uşaq teatrı kimi tanınıb,
yeni mövsümdən böyüklər üçün də tamaşalara quruluş
vermək istəyirik. Tamaşaçı elədir ki, səhnədə 10 saniyə
içərisində nəsə baş verməsə, o dəqiqə darıxacaq. Və
yaxud tamaşaçı interaktivliyi xoşlayır. Kukla tamaşaçı
ilə, xüsusilə uşaqlarla birbaşa ünsiyyətə girirsə, bu
onların xoşuna gəlir. Uşaq özünü tamaşanın bir hissəsi
hesab edir. Tamaşaçı hər dəfə fərqli olur.
- Uşaqların sizin teatra ekskursiya
etdiyi zamanlar olub?
- Ayrıca məktəblər olub ki, müəllim gəlib, şagirdlərini
gətirib. Onları pərdə arxasına aparmışıq. Hər şeyi
göstərmişik.
- Tamaşaçılarınız adətən neçə yaşlı
uşaqlar olur?
- Azərbaycanda bunun fərqi yoxdur. Uşaq dünən doğulub,
amma valideyn səhəri gün onu qucağına götürüb tamaşaya
gələ bilər. Bəzən uşaqların çoxluğu bizim üçün problem
olur. Bəzən səhnə tamamilə qaranlıq olur. Bunu hər bir
uşaq bir cür qəbul edir. Bəziləri çox qorxur. Elə uşaq
var ki, birinci dəfə gəlir, çoxlu uşaq görür,
təəccüblənir. Məktəblilər qaranlıq olanda zarafatyana
qışqırırlar. Çalışırıq ki, qaranlıq olmasın. Başqa
səhnəyə keçidi elə verək ki, qaranlıq tam zülmət
olmasın. Bəzən dekorun necə dəyişdiyini real
göstəririk.
- Siz uşaq psixologiyasını da gözəl
bilməlisiniz...
- Təbii. Onu bilmək məcburiyyətindəyik. Baxın, stolumun
üstündəki kitablara. Bəzən valideynlər gözləyirlər ki,
uşağı teatr tərbiyə etsin. Edirik. Amma uşağın tərbiyəsi
evdən başlayır. Bizim böyük məsuliyyətimiz var. Eyni
zamanda həm gələcək vətəndaşları, həm də gələcəkdə digər
teatrlar üçün tamaşaçılar yetişdiririk. Teatr uşaq
bağçasıdır, həm məktəbəqədər təhsil müəssisəsidir, həm
də uşaqlar üçün əyləncə məkanıdır. Göstərilən tamaşalar
tərbiyəvi əhəmiyyəti ilə də diqqət çəkir. Səhnədə
kuklanın hərəkətinə görə valideyn uşağına tərbiyə verə
bilir: "bax, görürsən, kukla nə edir, sən belə etmə".
- Sonda valideynlərə nə demək
istərdiniz?
- Uşaqların tərbiyəsi ilə ciddi məşğul olsunlar. Onlara
diqqət etsinlər.
Fotalar Rəşad RAMAZANOĞLU |
