|
Adətən valideynlər uşaqları üçün məktəb müəyyən edərkən,
ilk növbədə, müəllimlərin elmi-metodiki hazırlığı ilə
maraqlanırlar. Çünki müəllim, sözün əsl mənasında,
şagirdin beynini işıqlandırmalıdır. Müəllim şagirdə
biliyin verilməsinin ən səmərəli yolunu öyrətməlidir.
Müəllim şagird üçün ikinci valideyn olmağı
bacarmalıdır.
"Mən yer üzündə müəllimdən yüksək ad tanımıram" deyən
ulu öndərimiz Heydər Əliyev həmişə müəllimlik peşəsini,
müəllimi yüksək qiymətləndirmiş, ömrünü bu peşəyə həsr
edənləri ən şərəfli insanlar adlandırmışdır.
Bəli, əsl müəllimlər öz şagirdlərini, tələbələrini
zəruri bilik, bacarıq və vərdişlərlə silahlandırmaqla
yanaşı, həm də onların sevimlisinə çevrilirlər.
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin "Riyaziyyat
və onun ibtidai kursunun tədrisi metodikası"
kafedrasının dosenti, riyaziyyatın tədrisi metodikası
üzrə fəlsəfə doktoru Bəyməmməd Saday oğlu Cəbrayılov
məhz belə müəllimlərdəndir. Hələ məktəb illərində
riyaziyyata, müəllimlik peşəsinə həvəsi və marağı onu
indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin fizika
- riyaziyyat fakültəsinə gətirib və 1977-ci ildə həmin
fakültəni bitirdikdən sonra orta məktəbdə riyaziyyat
müəllimi işləyib.
1977-ci ildən 1989-cu ilə qədər Azərbaycan Dəmiryolu
Tədris Müəssisələri şöbəsinin Ələt-körpü 25 nömrəli
dəmiryol orta məktəbində çalışıb. "Mən belə bir nəticəyə
gəlmişdim ki, şagirdi öyrətmək üçün ilk növbədə onun
öyrənməyə marağı olmalıdır. Şagirdə heç nəyi hazır
şəkildə vermək lazım deyil. Situasiyanı elə yaratmaq
lazımdır ki, proqramda nəzərdə tutulan nəticəyə
şagirdlərin özləri gələ bilsinlər". Bu sözləri mənə o
zaman yanıma məsləhətə gəlmiş, indi haqqında yazmağa
qərar verdiyim Bəyməmməd müəllim "Nə üçün dissertasiya
işinin mövzusunu "Riyaziyyatın tədrisi prosesində məsələ
həlli vasitəsi ilə şagirdlərin evristik fəaliyyətinin
formalaşdırılması" seçməsini soruşduğum zaman demişdi. "Orta
məktəbdə işlədiyim dövrdə eksperiment kimi, 1979-cu ildə
I sinifdən nəzarətə götürdüyüm sinfə IV - X siniflərdə
riyaziyyat dərslərini demiş və həmin 26 şagirddən 20
nəfəri ali məktəblərin I ixtisas qrupuna, 3 nəfəri
texnikuma qəbul olmuş, 3 nəfər isə ailə həyatı qurmağa
qərar verdiyindən ali məktəbə sənəd verməmişdi". Bu
cümlələr onun dissertasiya işinin giriş hissəsində də öz
əksini tapmışdır.
Orta məktəbdə dərs deyərkən B.Cəbrayılov belə nəticəyə
gəlir ki, tək ənənəvi metodlarla təlimdə yüksək
nəticələr əldə etmək olmaz. O, sinfi dibçəkdə əkilmiş
bəzək ağacı ilə iki hissəyə ayırmışdı. Bir hissəsində
kitab şkafı və 4 nəfərin eyni zamanda otura biləcəyi iki
parta qoyulmuş, digər böyük hissəsində isə dərs keçmək
üçün lazım olan partalar, stol, stul, lövhə
yerləşdirilmişdir. Şagirdlər dərsdən kənar vaxtlarda
riyaziyyatdan məşğul olmaq üçün sinif otağının ayrılmış
hissəsindən və şkafdakı kitablardan istifadə edə
bilərdilər.
Dərslər elə qurulurdu ki, şagirdlər qoyulmuş məsələni
həll etməklə aldığı nəticələr (tədqiqat sualına cavab)
proqramla nəzərdə tutulmuş material olur. Beləliklə,
elmə məlum, lakin şagirdlərə məlum olmayan faktları
şagirdlər dərs prosesində kəşf edirlər. Məsələnin həlli
(tədqiqatın nəticəsi) əsasən bu cümlələrlə yekunlaşır.
"Beləliklə biz aşağıdakı teoremi isbat etdik" və s.
B.Cəbrayılov 1990-1997-ci illər ərzində Bakı Yerli
Sənaye Texnoloji Texnikumunda, ADPU-nun Şamaxı
filialında müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. 1997-ci ildə
ADPU-nun Riyaziyyat və onun ibtidai kursunun tədrisi
metodikası kafedrasına baş müəllim vəzifəsinə köçürülüb.
2000-ci ildən kafedranın dosentidir.
Bəyməmməd müəllimin elmi-metodiki hazırlığı və müəllimə
xas olan mənəvi keyfiyyətlərə malik olması onu tələbə
kollektivinə sevdirmişdir. Müəllimin tələbəyə qayğısı -
həm onun rəftarında, həm də bilikləri öyrətmə
metodikasında özünü göstərir. O, mühazirələrinin mətnini
disklərə yazmaqla yanaşı, əlavə materialların da
üzlərini çıxarıb tələbələrə paylayır, onlara internetdən
istifadə yollarını göstərir.
Bəyməmməd müəllimin ali məktəb fəaliyyətinin uğurlu
olmasında onun universiteti bitirdikdən sonra orta
məktəbdə müəllim işləməsinin böyük rolu vardır.
Bəyməmməd müəllimin elmi-metodik fəaliyyəti hələ
tələbəlik illərində başlasa da, öz inkişafını ali məktəb
fəaliyyətində daha qabarıq göstərmişdir.
O, pedaqoji mətbuatda müntəzəm çıxış etməklə yanaşı
tələbələr üçün zəruri olan dərslik, dərs vəsaiti və
metodik vəsaitlərin hazırlanıb çap olunmasında da xeyli
iş görüb. Belə ki, kafedrada işlədiyi vaxtlarda (1997-ci
ildən bəri) "Riyaziyyatın ibtidai kursunun nəzəri
əsasları" fənni ilə əlaqədar buraxılmış dərslik və dərs
vəsaitlərinin ya müəllifi, ya rəyçisi, ya da
redaktorudur. O, üçü ali məktəblərin pedaqoji fakültə
tələbələri üçün dərs vəsaiti, biri orta məktəb
müəllimləri üçün metodik tövsiyə olmaqla dörd kitabın və
40-a yaxın elmi-metodik məqalənin, tədris proqramlarının
müəllifidir.
B.Cəbrayılov ADPU-nun elmi şurasının qərarı ilə
2007-2008-ci tədris ilində tədrisin keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması, tələbələrin tədris prosesinə cəlb
edilməsi, dərslik və dərs vəsaitləri ilə təminatı, yeni
təlim texnologiyalarının tətbiqi sahəsində qazandığı
nailiyyətlərinə görə "İlin müəllimi" müsabiqəsinin
qalibi olub. Ona elmi-pedaqoji və təhsil quruculuğu
işlərində uğurlu fəaliyyətə görə universitet tərəfindən
təşəkkür elan edilmişdir (2010). Təhsil Nazirliyinin
kollegiyasının 2012-ci il 26 aprel tarixli T-418
nömrəli qərarı ilə yüksək ixtisaslı kadrların
hazırlanması sahəsində səmərəli pedaqoji fəaliyyətinə
görə Fəxri fərmanla təltif olunub.
Bir gün kabinetimdən dəhlizə çıxarkən mühazirə deyən
müəllimin səsi, həvəslə izahat verməsi və auditoriyanın
tam səssizliyi məni cəlb etdi. Özümdən asılı olmayaraq
auditoriyanın açıq qapısı ağzında dayanmışdım. Müəllim
dərsə o qədər aludə olmuşdu ki, məni görmürdü. Məni isə
xəyalım gənclik illərinə aparmışdı. Sanki özüm dərs
deyirdim. Eyni həvəslə, eyni enerji ilə. Qəflətən zəngin
səsi məni xəyallardan ayırdı. Mühazirə deyən Bəyməmməd
müəllim idi. Tələbələrin gözlərində sanki bir işıq
yanırdı.
Bəyməmməd Cəbrayılov novator müəllim və alimdir. O,
elmi-tədris fəaliyyətində həmişə axtarışdadır. Aldığı
nəticələri, rast gəldiyi yenilikləri müəllim yoldaşları
ilə müzakirə etməyi xoşlayır. Hər hansı formalaşmış
fikir və ya təklif haqqında həmişə öz məxsusi rəyini
irəli sürür, obyektiv tənqidi müsbət qarşılayır.
ADPU-nun Riyaziyyat və onun ibtidai kursunun tədrisi
metodikası kafedrası əməkdaşları Bəyməmməd Saday oğlu
Cəbrayılovu 60 illiyi münasibətilə təbrik edir, ona
pedaqoji fəaliyyətində və şəxsi həyatında cansağlığı və
yeni-yeni uğurlar arzulayırlar.
Seyidağa HƏMİDOV,
ADPU-nun Riyaziyyat və onun ibtidai kursunun tədrisi
metodikası kafedrasının müdiri,
professor |
