|
Sevinc QƏHRƏMANOVA,
Bakı şəhəri 6 nömrəli məktəb-liseyin coğrafiya müəllimi
VI SİNİF
COĞRAFİYA FƏNNİ
 Mövzu:
"Küləklər"
Standart:
2.1.3.Yerin hava qatını şərh edir.
Təlim nəticələri:
1. Külək anlayışını və yaranma səbəblərini şərh edir.
2. Küləyin növlərini müəyyənləşdirir.
3. Küləyin səciyyəvi xüsusiyyətlərini açıqlayır, "külək
gülü"nü tərtib edir.
4. Küləyin əhəmiyyətini müəyyənləşdirir.
İnteqrasiya:
Həyat bilgisi, ədəbiyyat
Təlim forması:
Kollektiv iş, qruplarla iş.
Təlim üsulları:
Beyin həmləsi, anlayışın çıxarılması, Venn diaqramı.
Resurslar:
Dərslik, sxem, şəkillər, kompüter, proyektor, iş
vərəqləri.
Vaxt bölgüsü:
Motivasiya - 5 dəq.
 Təqdimatin
aparılması -12 dəq.
Məlumatın mübadiləsi - 7 dəq.
Məlumatın müzakirəsi - 10 dəq.
Nəticələrin çıxarılması - 2 dəq.
Yaradıcı tətbiqetmə - 5 dəq.
Qiymətləndirilmə - 3 dəq.
Dərsin gedişi:
Salamlaşma. Əvvəlki dərsin bir neçə sualla təkrarı.
Motivasiya:
Mövzuya motivasiya yaratmaq üçün yazı taxtasında
aşağıdakı tapmaca - şeir parçası slayd şəklində nümayiş
olunur.
Uçan bir quş kəpənəkdir,
İşi tamam kələkdir.
Dəyirmana can verər,
Xırmana da gərəkdir.
Müəllim:
Bu tapmacada nədən söz açılır, yəni tapmacanın cavabı
nədir?
Cavab:
Külək
Müəllim:
Burada küləyin hansı faydalarından danışırlar?
Cavab:
Dəyirmanı işlətməsindən, xırmanda kəndlilərə kömək
etməsindən.
Müəllim:
Bu dərsdə əsas məqsədimiz elə küləyin faydasını, onun
Yer kürəsində yayılma müxtəlifliyini öyrənməkdir.
Tədqiqat sualı:
Külək necə yaranır?
Küləyin Yer kürəsində yayılma müxtəlifliyi nədən
ibarətdir?
Küləyin təsərrüfat əhəmiyyəti
Tədqiqatın aparılması:
Sinif 4 qrupa bölünür. Qruplar küləklərin növünə uyğun
"Briz", "Fırtına", "Passat" və "Qasırğa" adlandırılır.
Müəllimin şərhi:
Mövzu haqqında qısa məlumat verilir. Qeyd olunur ki,
külək insanların həyatında böyük əhəmiyyət kəsb edən
təbiət hadisəsidir. Əsmə istiqaməti və sürətinə
(şiddətinə) görə küləyin bir neçə növü vardır. Onlardan
dördü sizin qrupların adlarında öz əksini tapıb.
Tədqiqatın aparılması:
Şagirdlərə qruplar üzrə iş vərəqləri paylanır.
"Briz" qrupu üçün tapşırıq:
Külək nədir? Küləyin yaranma səbəblərini açıqlayın.
(Bax: slayd 1)
"Fırtına" qrupu üçün tapşırıq:
Şəklə əsasən küləyin sutkanın vaxtından asılı olaraq
əsmə istiqamətini və səbəblərini araşdırın.
Fəsillərdən asılı olaraq külək necə dəyişir?
Bu fikri sxemlə ifadə edin.
Bəs sizin yaşadığınız zonada hansı küləklər əsir?
(Bax: slayd 2)
"Qasırğa" qrupu üçün tapşırıq
Verilən şeir parçalarından küləyin xüsusiyyətlərini
aşkarlayın.
Hər səhər, hər axşam, hər axşam, hər səhər
Çox zaman sərsəri küləklər bixəbər
Bir yaxın dost kimi qapımı döyərlər,
Küləklər, küləklər, bəstəkar küləklər,
Dünyanı dolaşan bəxtiyar küləklər!
Bəziniz qorxulu, bəziniz qorxusuz,
Bəziniz duyğulu, bəziniz duyğusuz,
Bəziniz uyqulu, bəziniz uyqusuz,
Küləklər, küləklər, ey sərin küləklər,
Sizdə var qoxusu hər yerin, küləklər!
Ey çılğın küləklər, nəşəniz daşarkən,
Bağların şehindən mey sorub coşarkən,
Nalqıran dağları atlayıb aşarkən,
Məni də alınız, uçayım dağlara,
Könlümdə nə varsa, açayım dağlara!
Gurlayın, ilhamım, sənətim gurlasın!
Fırtınam, qasırğam, qüdrətim gurlasın!
Şimşəyim parlasın, zülmətim gurlasın!
Ey məni sərazad bəsləyən küləklər,
Bir dağın başından səsləyən küləklər!
Küləyin istiqamətinin təyin edilmə yollarını araşdırın.
"Passat" qrupu üçün tapşırıq:
Küləyin əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
Bəs sizin yaşadığınız ərazi üçün səciyyəvi olan
küləklərin mənfi və müsbət cəhətlərini sadalayın.
(Bax: slayd 3)
Qruplar müəyyən olunmuş vaxt ərzində tapşırıqlar
üzərində işləyir, verilən suallara cavablar
hazırlayırlar.
Məlumat mübadiləsi:
Bu mərhələdə qruplar əldə edilmiş məlumatları təqdim
edirlər.
Məlumatın müzakirəsi və təşkili:
1. Əldə edilmiş məlumatlar müzakirə olunur.
2. Müxtəlif faktlar əlaqələndirilir və sistemləşdirilir.
3. Müəllim qrupların işinə nəzarət edir.
Ümumiləşdirmə və nəticələrin çıxarılması:
Şagirdlərin diqqəti təqdimat sualına cəlb edilir və onun
araşdırılması gedişində aşağıdakı nəticələrin əldə
olunması diqqətə çatdırılır:
1. Külək atmosfer təzyiqinin müxtəlif paylanması
nəticəsində yaranır.
2. Yer kürəsində küləyin yayılması müxtəlifdir.
3. Küləyin təbiətdə və insan həyatında rolu olduqca
böyükdür.
Yaradıcı tətbiqetmə:
Qruplara yaradıcı tətbiqetmə üçün aşağıdakı tapşırıq
verilir:
Məntiqi ardıcıllığı tapın
Venn diaqramı
(Bax: slayd 4)
Briz və Musson küləklərinin oxşar və fərqli cəhətlərini
qeyd edin.
Qiymətləndirmə:
Qiymətləndirmə aşağıdakı şkala üzrə aparılır.
Ev
tapşırığı:
"Külək olmasa idi yer səthində nələr baş verərdi?"
mövzusunda esse yazmaq. |
