|
 Ekoloji
problemlərlə üz-üzə qaldığımız zamanda bizi daha çox
bir məsələ düşündürür: Necə edək ki, ömür payımızı
sağlam yaşayaq. Övladlarımız sağlam və gümrah olsun.
Uşaqlarımızı, yeniyetmələrimizi, gənclərimizi amansız
xəstəliklərdən necə qoruyaq? Qısa bir araşdırma
apardıqdan sonra bizə məlum oldu ki, bütövlükdə
bəşəriyyəti narahat edən bu məsələ ilə bağlı inkişaf
etmiş ayrı-ayrı ölkələrdə müvafiq dövlət proqramları
həyata keçirilir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə
aidiyyəti dövlət strukturları tərəfindən genişmiqyaslı
layihələr reallaşdırılır.
Hər kəs bilir ki, insan xəstələnən zaman həkimə müraciət
etməlidir. Hər kəs onu da yaxşı bilir ki, xəstə insan
həkimin göstərişlərinə ciddi əməl etməlidir. İnsanların
çoxu onu da bilir ki, xəstələnməmək üçün nələr etmək
lazımdır. Amma, gəlin görək bildiklərini tətbiq edən
insanlar da çoxdurmu? Düşünürük ki, bu həyat yüklü
məsələ təkcə bir dövlət strukturunun vəzifəsi olmadığı
üçün hər kəs özü öz sağlamlığına sahib çıxmalıdır.
Gənc nəslin sağlam və təhlükəsiz həyat fəaliyyətinin
təmin olunması yalnız təhsil, səhiyyə, sosial təminat,
yaxud ədliyyə strukturlarının vəzifəsi hesab edilə
bilməz. Qabaqcıl dünya təcrübəsində də insanların sağlam
və təhlükəsiz fəaliyyətini təmin etmək üçün adıçəkilən
dövlət strukturları birgə fəaliyyət göstərirlər.
Təcrübə göstərir ki, gənc nəslin sağlamlığının keşiyində
durmaq üçün yalnız ayrı-ayrı fənlər üzrə təhsil
standartları hazırlayıb onların tədrisini təşkil etmək
yetərli nəticə vermir. "Sağlam həyat tərzi keçir",-deməzdən
əvvəl təhsil zamanı sağlam həyat şəraiti yaratmağın
zəruri olduğu günün gerçəkliyinə çevrilib. Sağlam
yaşamağı tərbiyə edən məktəb bunu necə etməyin yollarını
da öz təhsil mühitində göstərməli, praktik şəraitdə bu
məsələni hər bir gəncin əqidəsinə, inancına çevirməyin
yolları üzərində düşünməlidir. Məhz bu və bu kimi digər
ehtiyaclardan ümumtəhsil məktəblərində "Sağlam təhsil -
sağlam millət" layihəsinin hazırlanmasına və tətbiqinə
ehtiyac yarandı. İlk olaraq ölkənin 6 ümumtəhsil
məktəbinin 15 birinci sinfində "Sağlam təhsil-sağlam
millət " layihəsinin həyata keçirilməsinə başlanılıb.
Sağlam təhsil mühiti yaradılan bu siniflərdə təhsil alan
şagirdlərin fiziki və psixoloji vəziyyəti həkim,
psixoloq nəzarətindədir. İlkin səviyyədə irəliləyişlər
müşahidə edilir. Məktəblərdə tədrisin keyfiyyətinin
yüksəldilməsi üçün şagirdlərin sağlamlığını qorumaq,
onları artıq dərs yükündən azad etmək və psixi
streslərdən uzaqlaşdırmaqla yeni təlim modelləri
üzərində də işlər davam etdirilir. Qeyd edilməlidir ki,
bu model zəngin dünya təcrübəsinə əsaslanan və
unikallığı ilə fərqlənən bir modeldir. Onu da deyək ki,
layihənin ən böyük uğuru onun məqsədlərinin hər kəs
tərəfindən arzuedilən olmasındadır. Hər bir valideyn
sağlam övlad, dövlət isə sağlam vətəndaş arzulayır. Bu
işdə hamımıza birlik arzulayıram.
Afət SÜLEYMANOVA,
Təhsil Nazirliyinin Pilot layihələrlə iş sektorunun
aparıcı məsləhətçisi
Uşaqlarda sağlamlıq və inkişafla bağlı bəzi problemlər
* Oturaq həyat tərzi uşaqların normal inkişaf etməsinə
və sağlam böyüməsinə təsir göstərən ən birinci səbəbdir.
* Oturaq həyat tərzi sürən insanlarda ürək-damar
xəstəliklərinə iki dəfə daha çox rast gəlinir.
* Fiziki fəaliyyətin azalması hipertoniya kimi
xəstəliklərə səbəb olur.
* Oturaq həyat tərzi beyində qan dövranını zəiflədir,
müxtəlif patoloji vəziyyətlərin, o cümlədən baş
ağrıları, yaddaşın zəifləməsi və s. kimi problemlərin
yaranmasına səbəb olur.
* Oturaq həyat tərzi insult kimi ağır xəstəliyin
inkişafına yol açır.
* Uzun müddət oturaq vəziyyət kürək və boyun
əzələlərinin yorulmasına və başın işçi səthə əyilməsinə
səbəb olur ki, bu da görmə problemlərinin yaranması ilə
nəticələnir.
* Oturaq həyat tərzi onurğa sütununda patoloji
dəyişikliklərə səbəb olur ki, bu da skolioz, kifoz,
lordoz kimi xəstəliklərlə nəticələnir.
* Oturaq həyat tərzi artıq çəkinin əsas
səbəblərindəndir.
* 2014-cü ildə keçirilən monitorinqə cəlb edilmiş 2500
şagirdin təxminən 50 faizə qədərində qamət pozuntusu
aşkar olunmuşdur.
* Oturaq vəziyyətdə başın aşağı əyilməsi boyun
damarlarının sıxılmasına səbəb olur ki, bu da baş-beynin
qan təchizatının pozulması ilə nəticələnir.
* Oturaq həyat tərzi orqanizmin oksigenə olan tələbatını
azaldır ki, bu da tənəffüs sisteminin passivləşməsi və
müxtəlif patologiyaların yaranması ilə nəticələnir.
* 2014-cü ildə 2500 şagirdin cəlb edildiyi monitorinqin
nəticələrinə görə, yuxarı sinif şagirdlərinin 45
faizində görmə problemi aşkar edilmişdir.
* 2014-cü ildə 2500 şagird arasında keçirilən monitorinq
göstərir ki, 11-ci sinifdə oğlanların 40 faizi normal
fiziki inkişafdan geri qalır. Qızlarda bu rəqəm 2 dəfə
azdır.
* Dünya təcrübəsinə görə, oğlanların sağlam olması üçün
qızlardan 3-5 dəfə daha çox hərəkətə ehtiyacları var.
* Qızlar oğlanlardan 13 yaşadək 1,5 -2 dəfə tez inkişaf
edir.
* Qızların və oğlanların maraq dairələri fərqlidir.
* Eyni sinifdə təhsil alan qızlar və oğlanlar məlumatı
fərqli şəkildə qəbul edirlər. |
