|
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində çalışan həmyerlimiz
Orxan Həsənoğlu rubrikamızın qonağıdır
Yusif ƏLİYEV,
"Azərbaycan müəllimi", əməkdar jurnalist,
Almaz HƏSRƏT,
Təhsil Problemləri İnstitutunun şöbə müdiri, əməkdar
müəllim
Tərcümeyi-haldan sətirlər
 Orxan
Həsənoğlu 1980-ci ildə Naxçıvanda anadan olub. Saltaq
kənd məktəbini bitirib. Şimali Kiprə getməzdən öncə
Azərbaycanda bir sıra müəssisələrdə işləyib. Azərbaycan
Türk Sənayeçi və İş Adamları Beynəlxalq Cəmiyyətində
(TÜSİAB) İctimai əlaqələr və mətbuat katibi olub, Milli
Aerokosmik Dövlət Agentliyində çalışıb, Fövqəladə Hallar
Nazirliyinin Akademiyasında dərs deyib. Sonuncu iş yeri
isə universitetlərdən birində rektor köməkçisi və
nəşriyyat direktoru olub. Beynəlxalq əlaqələr sahəsində
mütəxəssisdir. Hazırda Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin
Girne Amerikan Universitetində Millətlərarası Yay
İngiliscə Mərkəzinin direktorudur, eyni zamanda İstanbul
Avropa İnstitutunda direktor vəzifəsini icra edir.
Elm
Kiprdə də olsa...
İnternet vasitəsi ilə arayıb tapdığımız Orxan müəllimə
ilk sualımız ənənəvi oldu. "Necə oldu ki, Şimali Kipr
Türk Cümhuriyyətinə getdiniz". Həmsöhbətimiz sualımızı
cavablandırmadan öncə qəzetimizin xaricdə yaşayıb təhsil
müəssisələrində müəllim, elmi-tədqiqat institut və
mərkəzlərində elmi işçi kimi çalışan həmvətənlərimiz
haqqında verdiyi yazılara münasibət bildirdi və
layihəmizi dəstəklədiyini söylədi: "Azərbaycanımızın
təhsil tarixində önəmli bir yerə sahib olan "Azərbaycan
müəllimi" qəzetində mənə də belə bir fürsət verildiyi
üçün başda qəzet rəhbərliyi olmaqla sizlərə təşəkkür
edirəm. Sizin vasitənizlə əziz xalqımızı və
oxucularınızı salamlayıram".
Orxan Həsənoğlu ilk dəfə qardaş Şimali Kiprə
magistratura və doktorantura təhsili almaq üçün gedib və
tale elə gətirib ki, elə getdiyi yerdə də qalaraq
işləməli olub. "Təhsil almağa gəldiyim ilk zamanlardan
elə rektorluq ofisində iş təklif olundu və bunu sevərək
qəbul etdim", - deyən müsahibimizə çox qısa zaman lazım
olub ki, universitetin türk ölkələrində tanınması və
çoxlu sayda tələbələrin bura cəlb olunması ilə bağlı
fəaliyyəti və həyata keçirdiyi layihələrlə tanınsın və
rəhbərliyin hörmətini qazansın. Həm də onun həyata
keçirdiyi layihələr universitet rəhbərliyinin, xüsusən
də rektorun gözündən yayınacaq layihələr olmayıb. Nəticə
isə gözlənilməz olub. Onu elə işlədiyi ilk ilin sonuna
yaxın Türk ölkələri üzrə rektor müşaviri vəzifəsinə
təyin ediblər.
 Girne
Amerikan Universitetində praktikaya üstünlük verilir
Müsahibimizə növbəti suallarımız işlədiyi universitet
haqqındadır. "Orada tədris necə qurulub? Müəllimlərə,
tələbələrə nə kimi tələblər verilir? Qiymətləndirmə,
imtahanlar necə aparılır?".
Onun dediklərindən məlum olur ki, Girne Amerikan
Universiteti nəinki Şimali Kiprdə, hətta Avropada
tanınan ali təhsil müəssisəsidir. Burada tədris Amerika
modelinə uyğun aparılır. Bu, 2005-ci ildə Bolonya
prosesinə qoşulandan sonra Azərbaycan universitetlərində
tətbiq olunan modelə yaxındır. Universitetdə daha çox
praktikaya üstünlük verilir. Gələcəyin kadrları tədris
prosesindən öz sahələrində təcrübəyə başlayırlar. Bu da
onların yaxşı kadr kimi formalaşmalarına və həyat
təcrübəsinə yiyələnmələrinə çox böyük təsir göstərir.
Burada ən çox istifadə edilən metod texnoparklardır.
Texnoparklar yeni ideya və fikirlərin tətbiqinə şərait
yaradan qurumlar kimi gələcək mütəxəssislərin,
sahibkarların yetişməsində böyük rol oynayır.
Girne Amerikan Universitetinin Vaşinqton, İngiltərə,
Honkonq, İstanbul və Kipr kampusları var. Universitetdə
2 min nəfərdən çox professor-müəllim heyəti çalışır.
Burada müəllimlərə verilən əsas tələb öz ixtisasını ən
müasir tələblər səviyyəsində bilməsi, tədrisi yüksək
səviyyədə aparmasıdır. Xaricdə universitetlər arasında
böyük bir rəqabət var. Bu rəqabətdə üstünlüyü öz
ixtisasına ən yaxşı yiyələnmiş mütəxəssis yetişdirə
bilən universitet qazanır.
Qiymətləndirmə tələbənin imtahanlarda göstərmiş olduğu
aktivliyə görə aparılır. Heç bir kənar qüvvə nəticələrə
təsir edə bilmir. İmtahanlar əsasən müəllimlərin öz
üsullarını tətbiq etməsi ilə universitetin
nizamnaməsində nəzərdə tutulan qaydalar çərçivəsində
aparılır. Bütün imtahanlar həmin fənləri tədris edən
professorların öz iştirakı və ya onların köməkçilərinin
nəzarəti altında keçirilir. Orxan müəllimin dediyinə
görə, o əsasən idarəedici orqanda işlədiyindən tədrisin
gedişinə heç bir müdaxiləsi yoxdur. Onun vəzifə
funksiyasına yalnız dünyada tələb olunan ixtisasların
universitetdə açılması, xarici tələbələrin cəlb olunması
və müxtəlif tədris proqramlarının hazırlanması daxildir.
Həmyerlimiz qısamüddətli ixtisasartırma sahəsində də
aktiv fəaliyyət göstərir.
Şimali Kiprdə təhsilə ildə 100 milyard dollar ayrılır
"Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin taleyi bizim ölkənin
taleyinə çox bənzəyir". Yaşadığı ölkə haqqında
verdiyimiz sualı Orxan Həsənoğlu bu sözlərlə
cavablandırmağa başladı. "Bilirsiniz ki, bu balaca ölkə
keçmişdə bir çox müharibələrə meydan olub. Bizim Qanlı
Yanvarımız var. Kiprin Qanlı Nueli. Bizim torpaqlarımız
işğal olunub, bunlarınkı da. Bizdə insanlar doğma
yurd-yuvalarından didərgin düşüb. Eyni hadisələr burada
da baş verib. Dünya xalqları son illərə qədər Kipr
deyiləndə ilk olaraq müharibəni xatırlayıb. Bu gün də
mən tez-tez xaricə gedirəm. Tanıtımlarımızda ən çox
qarşılaşdığım suallar bu müharibələrlə bağlı olur.
Son illərdə Şimali Kipr dünyada ən çox universitetləri
ilə tanınır. Təhsil dövlət büdcəsinin çox böyük bir
hissəsini təşkil edir. Təhsil sahəsinə ildə təxminən
100 milyard dollar vəsait qoyulur. Böyük kampuslar inşa
olunub. Dövlət büdcəsi universitetlərin ödədiyi vergilər
sayəsində idarə olunur. Adada 65 minə yaxın tələbə
təhsil alır. Onların burada olması bütün kiprlilər üçün
bir nemətdir. Girne Amerikan Universiteti davamlı olaraq
təhsil sahəsinə investisiyalar qoyur. Bizim kollecimiz,
texnikumlarımız, kampusumuz bütün beynəlxalq tələblərə
cavab verir. Həm də yerləşdiyimiz Girne şəhəri bizimlə
birlikdə inkişaf edir. Kipr universitetlərinin inkişaf
etməsi üçün də onlara dəstək oluruq. Dövlət özü də bu
sahəyə diqqət göstərir. Tələbələrin başda viza
problemləri olmaqla gündəlik ehtiyacları üçün bütün
dəstəyi verir. Xüsusi qeyd etmək istəyirəm ki, Türkiyə
Cümhuriyyətinin verdiyi təhsil layihələrindəki qrantlar
sayəsində burada universitetlər sürətlə inkişaf edir.
Təbii, əsas hədəflərimizdən biri Kiprdə birinci
olduğumuz kimi dünya universitetləri sırasında da ən ilk
sıralarda yerləşməkdir. Girne Amerikan Universiteti
onlarla beynəlxalq akkreditasiyadan keçib. Burada
verilən diplom bütün dünyada tanınır".
Qardaş türk dövləti haqqında məhəbbətlə danışan
həmvətənimiz qəribə bir fakta da münasibət bildirdi:
"Bizim auditoriyalarda onlarca xarici ölkədən təhsil
almaq üçün gələn tələbələr var. Ancaq onların gəldiyi
dövlətlər Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin varlığını
qəbul etmir və onu dövlət kimi tanımırlar. Bununla
bərabər təhsil bütün baryerləri aşa bilir. Bunun üçün də
təhsil bir barış simvoludur. Artıq dünyada təhsil
turizmi deyilən bir model formalaşıb".
Müsahibimizin dediklərindən o da məlum olur ki, ŞKTC-də
son illər turizm sahəsi də sürətlə inkişaf etdirilir.
Burada həm təhsil, həm də turizm üçün gözəl imkanlar
var.
Beynəlxalq akkreditasiyadan keçə bilmək müəllimlərin
qarşısına qoyulan əsas tələbdir
Orxan müəllimə bir sual da ünvanladıq: "İşlədiyiniz
yerdə və ümumiyyətlə, ölkədə müəllimlərin ixtisasının
artırılması sistemi, onun müəllimin əməkhaqqı ilə
əlaqəsi necədir? Müəllim nə qədər əməkhaqqı alır? Bu
onun dolanışığına bəs edirmi?". O bu sualımızı da
məmnuniyyətlə cavablandıraraq bildirdi ki, ŞKTC-də
müəllimlərin ixtisasının artırılmasına böyük önəm
verilir. "Mən azərbaycanlı müəllimlərin də gəlib burada
ixtisas artırmaları üçün dəfələrlə layihələr
hazırlamışam. Həm onlar Şimali Kiprə gəliblər, həm də
bizim professor-müəllim heyəti Azərbaycana gedib bu
kursları aparıblar".
Beynəlxalq akkreditasiyalardan keçə bilmək Girne
Amerikan Universitetində müəllimlərin qarşısına qoyulan
əsas tələblərdəndir. Burada müəllimlər üçün davamlı
olaraq müasir informasiya-kommunikasiya
avadanlıqlarından istifadə sahəsində də kurslar
keçirilir. Qiymətləndirmədə obyektivlik, ədalət hissi
gözlənilir. Hər bir müəllim öz təcrübəsinə və
keyfiyyətlərinə görə qiymətləndirilir. Qiymətləndirmədə
tələbələrin fikirləri də əsas götürülür. Tələbələr
internet üzərindən və yazılı rəy bildirirlər. Dərslərdə
müəllimin davranışı və imtahanların nəticələri də önəmli
rola malikdir.
Akademik dəyərləndirmə sahəsində tələb olunan əsas
göstəricilərdən biri beynəlxalq jurnallarda məqalələrin
çap olunmasıdır. Universitetlərin beynəlxalq reytinqi
müəyyənləşdirilərkən də bu əsas tələb kimi götürülür.
Bu, demək olar ki, müəllimlərin attestasiyasıdır. Hər il
müəllimlərin akademik aktivliyinə nəzarət olunur.
Semestr sonu imtahanlarda onların hətta qiymətləndirdiyi
imtahan vərəqləri də bəzən yoxlanılır.
Müəllimlərin əməkhaqqı 2000-12000 dollar civarındadır
Girne Amerikan Universiteti bütün dünyadan ən yaxşı
müəllimləri ən yüksək əməkhaqqı ilə dəvət edir. Maaşlara
gəlincə, minimum olaraq bu rəqəm orta hesabla 2000 ABŞ
dollarından başlayır və 10-12 min dollara qədər olur.
İnsanların tələbləri və ehtiyacları fərqlidir. Mən öz
timsalımda deyə bilərəm ki, aldığımız əməkhaqqı
qənaətbəxşdir.
"Boş vaxtlarınızda nə edirsiniz" sualını Orxan müəllim
təbəssümlə qarşıladı. "Düzü, mən heç vaxt boş qalmağa
zaman tapa bilmirəm", - dedi. Bildirdi ki, hər ay bir
neçə dəfə xarici ölkələrə gedir. Universitetin
müəllimləri isə boş vaxtlarında əsasən idmanla məşğul
olurlar.
Girne Amerikan Universitetində də hər hansı nüfuzlu ali
təhsil müəssisəsində olduğu kimi müəllimlərin beynəlxalq
jurnallarda məqalə çıxarması çox önəmli hesab olunur. Bu
sahədə əsl rəqabət hökm sürür. Bunun üçün çox
çalışırlar. Bu müəllimlərin maaşına da təsir edir.
Valideynlərlə əlaqə burada o qədər də önəm kəsb etmir.
Çünki universitetdə təhsil almaqla bağlı müqaviləni
tələbə öz adından bağlayır və bütün cavabdehlik də onun
üstündədir. Universitet tələbəni öz müttəfiqi olaraq
qəbul edir. Çox qeyri-adi bir hal olmadıqca valideynlə
əlaqə saxlanılmır. Ancaq universitetdə valideynlərin
istifadəsi üçün internet səhifəsi var. Onlar tələbənin
razılığı olarsa istədikləri gün bu web səhifəyə daxil
olaraq övladlarının bütün qiymətlərinə və davamiyyətinə
nəzarət edə bilərlər. O səhifədə tələbə haqqında
müəllimlərin rəyi və bütün məlumatlar mövcud olur.
Nəticələr dəyərləndirilərkən tələbələrin dərnəklərdəki
fəallığı nəzərə alınır
Universitetin tələbə həyatı ilə maraqlanırıq. Orxan
müəllimin dediklərinə görə, Girne Amerikan
Universitetində geniş çeşiddə tələbə klubları fəaliyyət
göstərir. İdman, fotoqrafçılıq, psixologiya, tennis,
futbol, ədəbiyyat və s. kimi onlarca klub və dərnək var.
Tələbələr bu sahədə çox fəaldır. Onlar beynəlxalq
yarışlarda davamlı iştirak edir və qalib kimi dönürlər.
Onların imtahan nəticələri dəyərləndirilərkən bunlar da
nəzərə alınır. Universitet bu istiqamətdə tələbələrə
tam dəstək verir. Aktiv tələbələr hətta çox zaman təhsil
haqqından tam azad olunurlar. Tələbə klublarını
müəllimlər yönəldirlər.
Həmyerlimiz həm də Azərbaycan-Kipr Dostluq Cəmiyyətinin
rəhbəridir
Orada ölkəmizin tanıdılması, Azərbaycan həqiqətlərinin
yayılması istiqamətində Orxan müəllimin nə kimi işlər
görməsi ilə maraqlandıqda məlum oldu ki, həmyerlimiz
gəldiyi ilk ildə burada Azərbaycan-Kipr Dostluq
Cəmiyyətini qurub. Hazırda onun sədridir. Demək olar
ki, bütün ilboyu onlarca tədbir keçirilir, ölkəmiz
təbliğ olunur. ŞKTC-nin Prezidenti cəmiyyətə davamlı
dəstək verir. Beynəlxalq səviyyəli tədbirlər keçirilir.
"Azərbaycanın həqiqətlərini bu beynəlxalq atmosferdə
qürurla təbliğ edirik. Bu sahədə tələbələrimiz çox
aktivdirlər. Azərbaycandan millət vəkillərimiz
tədbirlərimizə qatılırlar. Sənətçilərimiz təmənnasız
konsert proqramlarımıza gəlirlər. Bayramlarda bizi
yalnız buraxmırlar. Qəzetiniz vasitəsi ilə onlara
buradan bir daha təşəkkür etmək istərdim. Dünyanın hansı
ölkəsində olmasına baxmayaraq bütün həmvətənlərimizin
qəlbində hər zaman vətən məhəbbəti var", - deyə
müsahibimiz verdiyimiz sual ətrafında düşüncələrini
bizimlə bölüşür və biz sağollaşırıq. |
