|
Paytaxt məktəblərində araşdırmalarımız nə göstərdi?
Niyazi RƏHİMOV,
"Azərbaycan müəllimi"
n.rahimov@muallim.edu.az
 Araşdırmalarımızdan məlum oldu ki,
sinif rəhbərlərinin əksəriyyəti işlərinin öhdəsindən
gəlsələr də, lakin əsasnamədən bir o qədər də məlumatlı
deyillər. Belə ki, onlarla söhbətimizdə əsasnamədə yer
alan bəzi müddəalar haqqında məlumatsız olduqları aydın
oldu. Bəzilərinin əsasnamənin mövcudluğundan belə
xəbərsiz olduğu aşkarlandı. Halbuki sinif rəhbərlərinin
fəaliyyətini tənzimləyən əsasnamə onların hər birinin
masalarının üstündə olmalı, əsasnamədə öz əksini tapmış
bütün istiqamətlər üzrə iş aparılmalıdır.
Orta ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərin şəxsiyyət
kimi formalaşmasında, tədris və tərbiyəyə cəlb
olunmasında fənn müəllimləri ilə yanaşı, sinif
rəhbərləri də əhəmiyyətli rol oynayır. Bu gün sinif
rəhbərlərinin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası təhsil
nazirinin 2009-cu il tarixli əmri ilə təsdiq edilmiş "Sinif
rəhbəri haqqında Əsasnamə"də öz əksini tapmışdır.
Əsasnaməyə görə, sinif rəhbəri məktəb direktoru
tərəfindən təyin edilir və ya vəzifədən azad olunur.
Sinif rəhbəri bu işi icra etdiyinə görə xüsusi müavinət
alır. Onların fəaliyyətinə rəhbərlik tərbiyə işləri üzrə
direktor müavini tərəfindən həyata keçirilir.
Sinif rəhbərinin əsas vəzifələri təhsil alanları
şəxsiyyət kimi yetişdirmək, onlarda əsl vətəndaş,
mənəviyyat, təşəbbüskarlıq kimi yüksək keyfiyyətlərin və
müstəqil tənqidi təfəkkürünün formalaşmasına kömək
göstərməkdir. Bundan başqa, şagirdlərin xarici
görünüşünə, geyiminə, dərsə davamiyyətinə, hər bir
şagirdin tədris nailiyyətlərinə nəzarət etmək, onların
uğur və səhvlərini qeydə almaqla vaxtında kömək
göstərmək, sinif jurnalının işlənməsi və nəzarəti,
valideynlərlə əlaqə yaratmaq və onlara uşaqların tərbiyə
olunmasında kömək göstərmək də (şəxsən, məktəb psixoloqu
və müəllimlər vasitəsilə) əsas işlərindəndir. Bununla
yanaşı, sinif rəhbəri Azərbaycanın milli bayramları,
əlamətdar tarixi hadisələri ilə bağlı tədbirlər təşkil
etmək, mərasimləri qeyd etmək, sinif saatlarını təşkil
etmək, fənn müəllimləri və məktəbin digər mütəxəssisləri
ilə (uşaq birliyi rəhbəri, psixoloq, kitabxanaçı və s.)
qarşılıqlı fəaliyyət və bu mütəxəssislərin yardıma
ehtiyacı olan uşaqlara köməyinin təşkil və bir çox
məsələləri yerinə yetirməlidir. Bəs görəsən, ümumtəhsil
məktəblərində çalışan sinif rəhbərləri yuxarıda
sadaladığımız işlərin öhdəsindən layiqli gəlirlərmi? Öz
işlərini əsasnamənin tələblərinə uyğun qura bilirlərmi?
Suallarımıza cavab tapmaq məqsədilə paytaxtın bir sıra
orta ümumtəhsil məktəblərində olduq, sinif rəhbərləri
ilə söhbətləşdik.
Elmira Fərzullayeva,
Bakıdakı 55 nömrəli tam orta məktəbin X sinfinin
rəhbəri:
- Artıq 5 ildir ki, sinif rəhbəriyəm. İşimizi
əsasnamənin tələblərinə uyğun aparmağa çalışıram.
Sentyabr ayından başlayaraq dərs ilinin sonuna qədər çox
intensiv şəkildə iş aparıram. Şagirdlərin dərsə
davamiyyəti, tədrisi və s. məsələlərlə ciddi məşğul
oluram. Mütəmadi olaraq fənn müəllimləri ilə əlaqə
saxlayıram. Tədris zamanı zəifləyən şagirdləri xüsusi
nəzarətə götürür, onların valideynləri ilə əlaqə
saxlayıram. Mən deyərdim ki, sinif rəhbəri şagirdlərin
məktəbdəki valideynləridir. İnanın, bəlkə də elə
valideynlər var ki, biz onlardan da çox narahatlıq hissi
keçiririk. Məsələn, mənim sinfimdə bir şagird var idi.
Ailə vəziyyəti ilə əlaqədar psixoloji sarsıntı
keçirmişdi. Evlərinə belə getmirdi. Gecələr məsciddə
yatırdı. Valideynləri bir az səhlənkar idilər. Onun
harda gecələdiyini belə bilmirdilər. Biz onu məsciddən
tapdıq və məktəb psixoloqu ilə birlikdə ona psixoloji
yardım göstərdik. Bir sıra məsləhətlər verdik. Şükürlər
olsun ki, həmin şagirdi düz yola yönəldə bildik. Bu kimi
hallarla tez-tez rastlaşır və öhdəsindən layiqli gəlməyə
çalışırıq. Hər həftənin cümə günü sinif saatı keçirirəm.
Sinif saatı zamanı sinifdə olan problemlərdən, tədrisin
vəziyyətindən söhbət açıram. Əlamətdar və tarixi
hadisələrlə bağlı şagirdlərə məlumatlar verirəm.
Nailə Xıdırova,
Bakıdakı 55 nömrəli tam orta məktəbin VIII sinfinin
rəhbəri:
- Düzünü deyim ki, əsasnamə ilə bir o qədər yaxından
tanış deyiləm. Pedaqoji təcrübəmdən istifadə edərək
sinfi idarə edirəm. Şagirdlərin təlim-tərbiyəsinə xüsusi
diqqət yetirirəm. İşimi günün tələblərinə uyğun olaraq
qurmağa çalışıram. Valideynlərlə sıx əlaqədəyəm. Uşaqlar
dərsə gəlməyəndə valideynlərdən ətraflı məlumat alıram.
Şagirdlərin bilik səviyyələri haqqında fənn
müəllimlərindən mütəmadi məlumat alıram. Vaxt tapan kimi
sinfimdə dərsləri dinləyirəm. Hər həftənin cümə günü
sinif saatımız olur. Sinif saatından maksimum
yararlanırıq. Problemlərimiz və digər məsələlər haqqında
sinifdaxili müzakirələr aparırıq. Çətin tərbiyə olunan
uşaqlarla xüsusi məşğul oluram. Bu yöndə məktəb
psixoloqu ilə apardığımız işlər demək olar ki, müsbət
nəticələnir. Məktəbin tədbirlərində sinfim çox fəal
iştirak edir. Bundan başqa, fənn olimpiadalarında
şagirdlərin fənn seçiminə kömək edir, bu zaman onların
maraqlarını öndə tuturam.
Dölət Abdullayeva,
Bakıdakı 132-134 nömrəli təhsil kompleksinin IX sinfinin
rəhbəri:
- Sinfimdə 31 nəfər şagird təhsil alır. Sentyabr ayından
başlayaraq işimi planlı şəkildə qururam. Belə ki, sinif
nümayəndəsi, sinifdə davamiyyəti qeyd edən şagirdi
seçirik. Həftədə bir dəfə sinif saatı keçirirəm. Sinif
saatlarında həftə ərzində fərqlənən şagirdlərə
stimullaşdırıcı tədbirlər görürəm. Onları "həftənin ən
yaxşı şagirdi", "həftənin ən intizamlı şagirdi" və sair
kimi adlarla stimullaşdırıram. Sinfim buraxılış sinfi
olduğu üçün şagirdlərlə xüsusi test bankı vasitəsilə
hazırlıqlar aparırıq. Bundan başqa, şagirdlərə ali
məktəblərə ixtisas seçimində və digər istiqamətlərdə
tövsiyələr verir, onları potensiallarına uyğun olaraq
düzgün yönləndirməyə çalışırıq. Uşaqlarda ədalətlilik
prinsipinin qorunmasına, bir şəxsiyyət kimi
yetişmələrinə daha çox önəm verirəm. Hər bir şagirdə
fərdi yanaşıram. Onların ailə vəziyyəti və fərdi
xüsusiyyətlərinə, demək olar ki, yaxından bələdəm.
Xüsusi istedada malik olan şagirdlər diqqət
mərkəzimizdədir. Onların potensiallarının inkişaf
etdirilməsi yönündə daim işlər aparırıq. Ümumiyyətlə,
fəaliyyətimi əsasnamənin tələblərinə uyğun qururam.
Sinif kollektivi ilə sinifdənxaric və məktəbdənkənar işi
qururuq. Asudə və tətil vaxtlarının səmərəli təşkil
olunması yönündə işlər aparırıq. Sinif rəhbəri kimi
işimizin məsuliyyətini dərk edir, şagirdlərin vətəndaş
kimi yetişməsi yönündə var gücümüzlə çalışırıq.
Tünzalə Səmədova,
Bakıdakı 132-134 nömrəli təhsil kompleksinin VI sinfinin
rəhbəri:
- Mən bu sinfi qəbul edərkən uşaqlar bir az çılğın,
səs-küylü idilər. İlk öncə şagirdlərin bu vərdişlərini
yavaş-yavaş tərgitməyə başladım. Onlar arasında sorğu
keçirdim. Hər bir şagirdin xüsusi keyfiyyətlərini nəzərə
almaqla müsbətə doğru yol qət etdik. İndi demək olar ki,
sinfin belə bir problemi yoxdur. Düşünürəm ki, müasir
dövrün şagirdləri əvvəlki illərlə müqayisədə daha
həssas, daha intellektlidirlər. Bu baxımdan, onlara
xüsusi həssaslıqla yanaşıram. Sinif saatlarında tam bir
demokratik mühit yaratmışıq. Şagirdlərdə müstəqil
fikirlilik, bir-birlərinə qarşı diqqətli olmağı, vətənə,
dövlətə sevgi aşılayıram. Tənqidi fikirlərini çəkinmədən
bildirmələrini söyləyirəm. Axı biz vətəndaş yetişdiririk.
Hazırda şagirdlərdə yalan danışmaq kimi mənfi
keyfiyyətlərlə daha çox rastlaşıram. Bu mənfi
keyfiyyətin aradan qaldırılması üçün əlimdən gələni
edirəm. Şagirdləri tez-tez ekskursiyalara aparırıq ki,
bu da onlarda yaradıcı təfəkkürün formalaşmasına kömək
edir. Şagirdlərin iştirakı ilə "dəyirmi masa"lar
keçirilir, onlar təqdimatlar hazırlayırlar. Bu,
şagirdlərdə müstəqil fikirliliyin formalaşmasına və
yaradıcılıq qabiliyyətlərinin, liderlik keyfiyyətinin
üzə çıxmasına kömək edir.
Sinif rəhbərlərinin fəaliyyəti ilə bağlı bəzi
valideynlərin də fikrini öyrəndik.
Mehman Orucov,
valideyn:
- Övladımın təhsil aldığı sinfin rəhbərindən, ümumi
desək, razıyam. Tez-tez əlaqə saxlayır, övladımla bağlı
məlumatları bizə verir. Amma bəzi məsələlərdə
narazılıqlarım da var. Belə ki, məni ən çox narahat edən
məsələ sinif rəhbərlərinin şagirdlərlə yaxşı ünsiyyət
qura bilməmələridir. Biz şagirdləri məktəb vaxtlarından
şəxsiyyət kimi yetişdirməliyik. Düşünürəm ki, məktəbdə
şagirdlərə müstəqil fikir yürütmək, hər hansı bir
məsələyə münasibət göstərmək kimi vərdişlər bir o qədər
aşılanmır. Bundan başqa, şagirdlər arasında
münasibətlər düzgün qurulmur, bir çox hallarda şagirdlər
arasında qruplaşmalar yaranır ki, ümumi münasibətlərə
zərər vuran bu kimi hallardan valideynlər xəbərsiz olur.
Xəqani Hüseynov,
valideyn:
- Sinif rəhbəri, mən deyərdim ki, məktəbdə ən aparıcı
şəxslərdəndir. Çünki şagirdlərlə birbaşa məhz sinif
rəhbərləri işləyir. Düşünürəm ki, məsələyə bir çox yöndə
yanaşmaq lazımdır. Mənim iki övladım hazırda məktəbdə
təhsil alır. Onların sinif rəhbərlərinin birindən razı,
digərindən isə narazıyam. Razı olduğum sinif rəhbəri
şagirdlərə bir ana qayğısı ilə yanaşır. Onların hər bir
problemi ilə yaxından maraqlanır. Dərslərdə geriləmə və
irəliləyiş olduğunda məlumatlar verir. Narazı olduğum
sinif rəhbəri isə bir az laqeyddir. Bundan başqa,
şagirdlər arasında ayrı-seçkilik salır, fənn müəllimləri
ilə bir o qədər təmasda olmur və s. Bu baxımdan, məktəb
direktorları sinif rəhbəri seçərkən diqqətli
olmalıdırlar. Çünki sinfin və şagirdlərin
formalaşmasında sinif rəhbərinin çox böyük rolu var.
|
