|
İtaliyanın Piza Universitetində magistr təhsili alan
Azərxan Əsədli ilə söhbət
 Azərxan
Asif oğlu Əsədli 1992-ci il martın 10-da Bakı şəhərində
anadan olub. 2009-cu ildə Suraxanı rayonu Cavanşir
Rəhimov adına məktəb-liseyi bitirib. Ali məktəblərə
keçirilən qəbul imtahanlarında 667 bal toplayaraq
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət
İdarəçilik Akademiyasının inzibati idarəetmə
fakültəsinə daxil olub. Prezident təqaüdünə layiq
görülüb və universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Eyni zamanda təhsil aldığı müddətdə "Bank of Baku"
ASC-nin Satış Kanallarının İdarə edilməsi
Departamentində ekspert kimi çalışıb. Hazırda
"2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici
ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində
İtaliyanın Piza Universitetində iqtisadiyyat üzrə
magistr təhsili alır. Azərxan Əsədli ilə söhbətimizə
onun ilk təhsil illərindən başladıq.
- Orta məktəb illərində fəal şagirdlərdən olmuşam. Belə
ki, dəfələrlə şəhər və respublika fənn olimpiadalarında
iştirak edərək nailiyyətlər qazanmışam. Riyaziyyat
fənni üzrə şəhər, ingilis fənni üzrə isə rayon
olimpiadalarında birinci yerə layiq görülmüşəm. Bundan
əlavə, intellektual oyunlara da qatılmış və "LG bilik
akademiyası" verilişinin qalibi olmuşam. İntellektual
nailiyyətlərdən əlavə, idman sahəsində də uğurlarım
olub. Belə ki, X sinifdə oxuyarkən kikboksinq üzrə
rayon birincisi olmuşam. Ümumiyyətlə isə 10 ildir
peşəkar idmanla məşğulam.
İlk müəllimlərim çox gülərüz, səmimi və hər zaman
şagirdlərinə doğma münasibət bəsləyən bir növ "ikinci
ana" rolunu oynayıblar. Ona görə də hər bir müəllimimin
mənim xatirələrimdə silinməz və dərin bir izi var.
- Xaricdə təhsil almağa necə qərar verdiniz?
- Hələ məktəb vaxtlarımdan ən böyük arzum Avropa
mühitində təhsil almaq idi. Bu səbəbdən Avropa təhsil
sistemindən, universitetlərin reytinq sıralamalarından
və mövcud təqaüd imkanlarından çox yaxşı məlumatlı idim.
Lakin valideynlərim bakalavr təhsilimi Avropada almaq
üçün mənim hələ kiçik yaşda olduğumu düşündüklərindən bu
planımı müvəqqəti olaraq təxirə saldım. Məncə, bu düzgün
qərar idi. 4 il ərzində DİA-da öz sahəm üzrə dərin
biliklər əldə etdim və bu mənim fərdi inkişafımda da çox
müsbət rol oynadı. İlk gündən ixtisas seçimimi
dəqiqləşdirmişdim, çünki hər kəsin bir məqsədi
olmalıdır və bütün planlarını, gələcəkdə quracağı
karyeranı bu planlar üzrə görməli, sonda isə məqsədinə
çatmalıdır. Təbii ki, ailəm və dostlarım məni bu işdə
dəstəkləməsəydilər, inanmıram ki, hər hansı bir uğur
qazanardım. Buna görə də onlara öz minnətdarlığımı
bildirirəm.
- Bilik yarışlarının həyatınızda və təhsilinizdə rolunu
necə qiymətləndirirsiniz?
- Olimpiadalar şagirdlərin özünə inamını bir növ
möhkəmləndirir, onların dərslərdə aktiv iştirak
etməsinə, biliklərini bölüşməsinə yardım edir, eyni
zamanda onlarda rəqabət hissini gücləndirir və onlar
həyata daha ambisiyalı baxırlar. Bu cəhətdən belə
düşünürəm ki, məktəb direktorları və müəllimlər öz
şagirdlərini bu cür bilik yarışlarında daim dəstəkləməli
və onları bu istiqamətdə hazırlaşdırmalıdırlar.
Düşünürəm ki, bu cür fəaliyyətlər şagirdlərin gələcəkdə
daha uğurlu və xoşbəxt həyatlarının bünövrəsini təşkil
edir.
- Dövlət Proqramı barədə nə deyə bilərsiniz?
- Təbii ki, Dövlət Proqramı xaricdə təhsil almaq üçün
mühüm əhəmiyyət kəsb edən bir pillədir. Buna görə də bu
pilləni yalnız onun tələblərini ödəyən şəxslər keçir və
bu seçimin tamamilə şəffaf olduğunu düşünürəm. Tələbləri
ödəyə bilməyənlər isə qətiyyən ruhdan düşməyərək gələcək
illərdə zəif nöqtələrini analiz edib yenidən müraciət
edərək uğur qazana bilərlər.
-Təhsilimizdə baş verən dəyişiklikləri izləyə
bilirsinizmi?
-Xaricdən baxdıqda Azərbaycanda baş verən
dəyişiklikləri daha aydın müşahidə etmək olur. Demək
istəyirəm ki, mən və mənim timsalımda xaricdə təhsil
alan tələbələr dövlətimizin Avropa dövlətləri ilə təhsil
sahəsində apardığı yüksək səviyyəli əməkdaşlığın
nümunəsidir. İnanıram ki, açılan yeni məktəblər və
təhsilin səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində gələcəkdə
bizim universitetlərimiz də xarici universitetlər kimi
yüksək reytinqli olacaqlar.
- İtaliya mühitinə adaptasiya çətin olmadı ki...
- Ümumiyyətlə götürsək, İtaliyada adaptasiya mənə çox
çətin gəlmədi. İtaliya mədəniyyəti və insanları mənə bir
növ öz mədəniyyətimizi və insanlarımızı xatırladır.
Onlar da bizim kimi dərin mədəniyyətə və tarixə
mənsubdurlar, zəngin mətbəxləri, incəsənət və musiqiyə
meyilli olmaları bunu bir daha sübut edir. İnsanları isə
eynilə bizdə olduğu kimi, istiqanlı, gülərüz və
mehribandırlar. Bütün bunlar adaptasiya prosesində mənə
çox kömək oldu. Əlbəttə, ilk günlər bir qədər çətinlik
çəkirdim, amma düşünürəm ki, bu mənim gündəlik həyatıma
və dərslərə o qədər də ciddi təsir etmədi. Daha sonra
isə adaptasiya prosesində heç bir çətinlik çəkmədim və
mənim burada çoxlu italyan dostlarım var.
- Asudə vaxtlarda nə ilə məşğulsunuz?
- Bütün xaricdə oxuyan tələbələr kimi mən də boş vaxt
tapan kimi, ilk növbədə, ailəmlə "Skype" vasitəsilə
danışıram. Gündəlik dərslər çox olduğundan uzun-uzadı
danışmağa elə də çox imkanım olmur. Sonra vaxtımı bir
az sosial şəbəkələrdə keçirərək Azərbaycanda və dünyada
baş verən ən son məlumatlardan xəbərdar oluram. Əlbəttə
ki, bununla kifayətlənməyib günümün geridə qalan
hissəsini idman zalında keçirirəm. Düşünürəm ki, idman
sağlamlıq və yorğun zamanlarda zehnin dincəlməsi üçün
əla vasitədir. Xüsusən həftə sonlarında qrup
yoldaşlarımla birgə gənclər üçün təşkil olunan əyləncə
proqramlarında iştirak edirik. Gəzməyi də çox sevirəm,
Roma, Milan, Florensiya kimi qədim və Avropa
mədəniyyətinin beşiyi olan şəhərləri gəzib çoxlu
məlumatlar toplamışam. Məqsədim asudə vaxtımı səmərəli
və yaddaqalan etməkdir.
- Piza Universiteti barədə nə deyə bilərsiniz?
- İtaliyanın Piza Universitetində iqtisadiyyat ixtisası
üzrə təhsil alıram. Bu ixtisası məhz bu universitetdə
seçməyim heç də təsadüfi deyil. 2013-cü ilin reytinq
cədvəlində Piza Universiteti iqtisadiyyat üzrə İtaliyada
birinci yerdə olduğundan bu universiteti seçmək qərarına
gəlmişdim və hazırda seçimimdən peşman deyiləm.
Həqiqətən də məhz mənim ixtisasım üzrə bu universitet
yaxşı ixtisaslaşıb. Keyfiyyətli dərs proqramından əlavə
burada tələbələr üçün İtaliyada və eləcə də Avropanın
müxtəlif ölkələrində yay universitetləri və iş təcrübə
proqramlarında iştirak etmək təklif olunur. Bir sözlə,
tələbənin şəxsi inkişafı üçün lazım olan bütün imkanlar
universitet tərəfindən təşkil olunub.
- Müəllim-tələbə münasibətləri necə qurulub?
- Universitetin müəllim-tələbə münasibətləri dostluq
şəraitində qurulub, sanki müəllim və tələbə yox, iki
dost bir-biri ilə dərsi müzakirə edir.Burada dərslərdə
iştirak tələbənin öz seçiminə buraxılıb, məcburi deyil.
Mühazirədən sonra keçilən materiallar tələbənin elektron
ünvanına göndərilir. Əsas məsələ tələbənin imtahandan
keçməsidir. Bütün illərin imtahanlarına hazırlaşıb bir
ildə vermək və ya təhsil müddətini artırmaq tələbənin öz
əlindədir. Buna baxmayaraq, istənilən vaxt tələbə
müəllimlə görüşə, onu maraqlandıran sualları soruşa
bilər. Bunun üçün hər müəllimin xüsusi qəbul günü var.
Tələbəyə əvvəlcədən qeydiyyatdan keçmək qalır. Təbii ki,
bu da dərsi qavramaqda tələbəyə çox böyük kömək edir.
- Universitetdə imtahan sessiyaları necə təşkil olunur?
- Təbii ki, hər şey tələbənin imtahana hazırlıq
dərəcəsindən asılıdır. İmtahanlara hazırlıq dərəcəsi
yetərli olan tələbələr müvəffəqiyyət qazanır. Lakin
universitet rəhbərliyi müxtəlif bilik səviyyəsində olan
tələbələri hər zaman nəzərə alır. Bunun üçün də tədris
ilinin hər ayında bütün fənlər üzrə təkrar imtahanlar
keçirilir. Bu isə o deməkdir ki, bir imtahanda
müvəffəqiyyət qazana bilməyən tələbə özünü digər ayda
təşkil olunan imtahanda iştirak edərək doğrulda bilər.
Əgər tələbə yazılı imtahandan zəif nəticə göstəribsə və
qiymətinin artırılmasını istəyirsə, o zaman müəllimlərlə
əlaqə saxlayıb şifahi imtahandan keçmək istədiyini
bildirməlidir. Əlavə keçirilən şifahi imtahanlar
tələbənin istəyinə uyğun təşkil olunur və məcburi deyil.
Sadəcə qiymətin qaldırılması üçün tələbəyə verilən bir
şansdır.
- Ümumiyyətlə, İtaliya təhsil sisteminin hansı
üstünlüklərini qeyd edə bilərsiniz?
- Azərbaycanda olduğu kimi, orta təhsil İtaliyada da
icbaridir. Ali təhsil müəssisələri özəl və dövlət
universitetlərinə bölünüb. Çoxluğu dövlət
universitetləri təşkil edir. İtaliya ali məktəbləri
dünyanın ən qədim ali məktəblərindən hesab olunur. Bu da
İtaliya təhsil sisteminin dərin kökləri olduğunun
göstəricisidir. İtaliyada bakalavr təhsili 3 illikdir,
bəzi ixtisaslardan asılı olaraq 4 il də ola bilər. 5
illik ixtisaslar da var, bu artıq eyni ixtisasa əlavə
qəbul olmadan magistr dərəcəsi ilə bitirmək deməkdir.
Ayrılıqda magistr dərəcəsi üçün müddət bizdə olduğu kimi
2 ildir. Bundan başqa, onu da qeyd edim ki, İtaliya da
dünyanın bir çox ölkələrində olduğu kimi, Boloniya
təhsil sistemindən istifadə edir və düşünürəm ki,
günümüzdə bu sistem çox əlverişlidir.
- Gənclərimizin xaricdə təhsil almaq səylərini necə
qiymətləndirirsiniz? Xaricdə təhsil sizin
dünyagörüşünüzə necə təsir etdi?
- Gənclərimizin bu səylərini yüksək qiymətləndirirəm,
xaricdə təhsil almaq insanın özünə inamını və
dünyagörüşünü gücləndirir. Hər zaman yaşadığın,
öyrəşdiyin bir mühitdən kənarda fərqli millətin
nümayəndələri ilə bir arada yaşamaq təbii ki, ilk
vaxtlar asan deyil, amma bu sonradan çox maraqlı və
hətta əyləncəli ola bilir. Artıq hadisələrə, şəraitlərə
daha fərqli bucaqdan baxa, müşahidə edə və qərar verə
bilirsən. Müxtəlif millətlərin nümayəndələri ilə
ünsiyyət qurub, onların düşüncə tərzləri ilə tanış
olursan. Daha vacibi isə tamamilə müstəqil və yalnız
özündən asılı olan bir həyat yaşayırsan. Müstəqil
deyərkən, demək istədiyim gündəlik məişət qayğılarından
tutmuş, maliyyə məsələlərinə kimi bütün proseslərin
cavabdehi yalnız tələbə özüdür. Bu isə gələcəkdə
müstəqil bir fərd kimi yetişməyimizdə məncə, əvəzedilməz
bir rol oynayır.
- Yaşadığınız şəhər və oranın insanları barədə nə deyə
bilərsiniz?
- Bildiyiniz kimi, Piza İtaliyanın ən qədim və tarixi
şəhərlərindən biridir. Belə ki, dünyaca məşhur Piza
qülləsi (Əyri Qüllə) burada yerləşir. Bu səbəbdən şəhər
turistlərin maraq obyektindədir. Həmçinin bu şəhər
İtaliyanın məşhur Toskana vilayətinin ən böyük şəhəri
sayılır. Bu region insanları və mətbəxi ilə bütün
İtaliyada məşhurdur. İtaliyada hazırlanan ən dadlı şərab
və bişirilən ən dadlı çörək məhz Toskana məhsuludur.
İnsanları isə ölkənin şimalında yaşayan insanlardan
istiqanlılığı və danışıq tərzləri ilə seçilir. Belə ki,
cənubda yaşayan insanlar xüsusi ləhcə ilə danışır və bu
onların fəxr etdikləri özünəməxsusluğudur. Ümumiyyətlə,
Piza sakit və çox təmiz şəhərdir. Yuxarıda da qeyd
etdiyim kimi, insanları mehribanlıq və səmimilikdə
Bakını xatırladır.
- Azərbaycan diasporası ilə əlaqələriniz...
- Azərbaycan diasporasının buradakı işini yüksək
qiymətləndirirəm və buradakı azərbaycanlı gənclər ilə
mütəmadi görüşlər keçirilir. Azərbaycanın İtaliyadakı
səfirliyi və bu ölkənin müxtəlif şəhərlərində yaşayan
azərbaycanlılarla daima sıx əlaqədəyik. Azərbaycanın
xüsusi günlərində isə kütləvi olaraq təşkil olunan
tədbirlərdə iştirak edir, həmrəylik göstəririk. Bundan
başqa, Pizada təhsil alan azərbaycanlı tələbələr olaraq
fəaliyyətimizi burada da davam etdiririk. Təhsil
aldığım son bir il ərzində 2 böyük tədbirimiz olub. Bu
tədbirlərdən biri Xocalı soyqırımının ildönümü
ərəfəsində məlumatlandırıcı xarakter daşıyan aksiyadır.
Bu tədbirimizdə 120 nəfər iştirak edib. İştirakçılara
ölkəmiz haqqında italyan dilinə tərcümə olunmuş kitablar
və jurnallar, eyni zamanda "Xocalıya ədalət!"
beynəlxalq təbliğat və məlumatlandırma kampaniyası ilə
bağlı broşürlar paylanıb.
İkinci tədbirimiz isə daha fərqli üslubda keçirilib.
Novruz bayramı ərəfəsində Azərbaycan gecəsi təşkil etdik
və eyni zamanda bayram əhvali-ruhiyyəsi yaratmağa nail
olduq.
- Seçdiyiniz ixtisasın qlobal önəmini nədə görürsünüz?
- Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı danılmazdır və
bunun nəticəsi göz qabağındadır. Biznes mühitinin daha
da təkmilləşdirilməsi, xüsusi iqtisadi zonaların, sənaye
şəhərciklərinin, biznes-inkubatorların yaradılması,
məsləhət, informasiya təminatının, sahibkarlığa dövlət
dəstəyinin gücləndirilməsi və işgüzar əlaqələrin inkişaf
etdirilməsi bunun bir sübutudur. Hazırda ən böyük hədəf
isə dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya etməkdir ki,
düşünürəm bu proses çox uğurla davam edir. Bütün bu
proseslərin həyata keçməsində xaricdə təhsil almış bizim
kimi gənclərin rolu böyük olacaq. Sürətlə davam edən bu
inkişafda mənim də töhfəmin olması bir gənc kimi məni
çox qürurlandırar.
- Gələcək üçün hansı planlarınız var?
- Təhsilimi bitirdikdən sonra, təbii ki, Vətənə geri
dönərək karyera planlarımı həyata keçirəcəyəm. Bu haqda
bəzi düşüncələrim var və bir neçə şirkətlərdən iş
təklifi belə almışam. Hazırda onları dəyərləndirməklə
məşğulam. Düşünürəm ki, seçim etmək üçün hələ zamanım
var. Amma onu dəqiq bilirəm ki, çalışacağım yerdən və
sahədən asılı olmayaraq mənim üçün ön planda daima
dövlətimin maraqlarıdır.
Oruc MUSTAFAYEV,
"Azərbaycan müəllimi" |
