|
 Bakı
Dövlət Universitetinin dosenti Fikrət Şiriyevin
"Azərbaycan dilinin nitq mədəniyyəti və ritorika"
(Bakı-"Nurlar" nəşriyyatı-2014) adlı ali məktəblər üçün
dərs vəsaiti çapdan çıxıb.
Son illər Azərbaycanda nitq mədəniyyəti fənni üzrə
ardıcıl araşdırmalar aparılır. Prezident İlham Əliyevin
23 may 2012-ci ildə imzaladığı sərəncamda və bununla
bağlı qəbul edilmiş Dövlət Proqramında nitq mədəniyyəti
məsələləri xüsusi diqqət mərkəzində saxlanır. Avropanın
əksər ölkələrində orta məktəb proqramlarına daxil edilən
"Nitq mədəniyyəti" fənni nəticədə xalqın səlis və rəvan
danışmasına, hər kəsin öz fikirlərini çətinlik çəkmədən
ifadə etməsinə gətirib çıxarır. Bu qədər zəngin lüğət
tərkibinə və leksik imkanlara malik Azərbaycan dilində
bəzən fikirlərin ifadəsi zamanı rastlaşdığımız
xoşagəlməz hallar, fikir büdrəmələri, yersiz təkrarlar,
lazımsız ifadələr və s. hər bir ziyalını narahat edir.
Digər tərəfdən, bu gün gözəl Azərbaycan dilinin
imkanlarından məharətlə yararlanıb fikirlərini dürüst və
ifadəli çatdıran, cəlbedici nitqi ilə auditoriyanı valeh
edib özünə bağlayan istedadlı natiqlər vardır. Belə
təcrübələrin yayılması, həmin nümunələrin timsalında
daha yaxşı danışıq vərdişlərinin kütləviləşdirilməsi
universitet auditoriyalarından keçir. Ali məktəblərdə,
hətta orta məktəblərdə nitq mədəniyyəti vərdişlərinin
aşılanması, gənclərə düzgün və səviyyəli danışıq
qaydalarının öyrədilməsi günün tələbinə çevrilib.
Klassik ritorikanın banisi hesab edilən Aristotelin
dediyi - "şair və rəssamdan fərqli olaraq natiq
doğulmurlar, bilik, ağıl və təcrübə hər kəsi natiq edə
bilər",- kimi dəyərli fikirləri nəzərə alsaq, onda
fənnin geniş tədrisi mübahisəsizdir. Dosent F.Şiriyevin
hazırladığı 9 fəsildən ibarət dərs vəsaiti bu baxımdan
çox dəyərli və gərəklidir. Burada həm ritorika elminin
3000 illik yolu, klassik yunan və Roma məktəbləri haqda
məlumat verilir, həm də Şərq ritorikasının ilk
nümunələri olan "Kəlilə və Dimnə", "Qabusnamə" kimi
qədim əsərlərdən müqayisəli parçalar, Azərbaycan nitq
mədəniyyəti tarixi barədə məlumat verilir. Kitabda nitq
mədəniyyəti fənninin nəzəri müddəaları əksini tapıb, bu
müddəalar Azərbaycan ədəbiyyatından verilmiş nümunələrlə
əsaslandırılıb.
Dərs vəsaitində həmçinin ümumritorik qanunlar, nitqin
texnikası, şifahi ünsiyyət ustalığı, mübahisə qaydaları,
mədəni və işgüzar nitq, nitq normaları və s. haqda
nəzəri və praktik tövsiyələr əksini tapıb. Dərs
vəsaitində nitq mədəniyyətinə, söz ustalığına aid
maraqlı nümunələr verilib, nitq terminləri lüğəti
təqdim edilib. Dünya şöhrətli akademik Vasim
Məmmədəliyevin və tanınmış professor Sənubər
Abdullayevanın elmi redaktorluğu ilə ərsəyə gələn,
zəngin ədəbiyyatdan istifadə edilməklə və beynəlxalq
təcrübəyə əsaslanaraq hazırlanan, maraqlı nümunələr
verilən bu kitab təkcə ali məktəb tələbələri üçün deyil,
həm də Azərbaycan dilində səlis danışmaq arzusunda olan
bütün insanlar üçün dəyərli mənbə olacaqdır.
Mətbuat və informasiya şöbəsi |
