|
Xankəndi
 Xankəndi
Qarqar çayının sahilində, Qarabağ silsiləsinin şərq
ətəyində, Bakıdan 385 km aralıda yerləşir. İnzibati
cəhətdən Xankəndi şəhər əhatə dairəsinə Xankəndi şəhəri
və Kərkicahan qəsəbəsi daxildir. Sahəsi 8,8 km2-dir.
Əhalisinin sayı 55.3 min nəfərdir (01.01.2013). Xankəndi
şəhəri erməni silahlı qüvvələri tərəfindən 28.12.1991-ci
ildə işğal olunmuşdur.
Xankəndi şəhəri şimaldan Kəlbəcər, Tərtər, Ağdərə,
Ağdam, cənubdan Şuşa, şərqdən Xocavənd, qərbdən Laçın,
mərkəzdən isə Xocalı və Əsgəran rayonları ilə əhatə
olunmuşdur.
Xankəndi digər Azərbaycan şəhərlərinin əksəriyyətindən
nisbətən cavan olması ilə fərqlənir. Arxiv sənədlərinə
görə şəhər XVIII əsrin axırlarında Qarabağ xanlarının
istirahəti üçün yaşayış məskəni kimi salınmışdır.
Xanların fəaliyyətinə maksimum şərait yaradılması üçün
məskən xanlığın paytaxtı Pənahabadın (indiki Şuşanın) 10
kilometrliyində, nisbətən dağ ətəyində salınır. İlk
illər yeni yaşayış məskənində ancaq xan ailəsi və onun
yaxınları yaşadığından el arasında "Xanın kəndi" kimi
tanınır. Qısa bir müddətdən sonra isə Xankəndi adını
alır. Xankəndi Qarabağ xanlarının istirahət mərkəzi kimi
salınsa da, XX əsrdə o, Azərbaycanın yeni sənaye və
mədəniyyət mərkəzi kimi inkişaf etməyə başlayır. Bu
zaman bu işə daima Azərbaycanın ümumi respublika
resurslarından böyük dəstək verilir.
Xankəndində tikilmiş müəssisələr vilayətin sənaye
məhsulunun yarısından çoxunu istehsal edirdi. Xankəndidə
bütün Cənubi Qafqazda tanınan ipək, süd kombinatları,
ayaqqabı, xalça, tikiş fabrikləri və şərab zavodu
fəaliyyət göstərirdi. Elektrotexniki zavodun, mebel
fabrikinin, tikinti materialları kombinatının məhsulları
isə Azərbaycanın daxili bazarında özünə layiqli yer
tutmuşdur.
Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Sovetlərinin
07.07.1923-cü il tarixli Dekretinə əsasən Dağlıq Qarabağ
Muxtar Vilayəti yaradılarkən, həmin Vilayətin mərkəzi
Xankəndi şəhəri olmuşdur. 18.09.1923-cü ildə isə Qarabağ
Vilayət Partiya Komitəsinin qərarı ilə Xankəndi
şəhərinin adı dəyişdirilərək Stepanakert şəhəri
adlandırılmışdır.
 Azərbaycan
SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 15.05.1978-ci il
tarixli, 837-IX nömrəli Fərmanı ilə Stepanakert
rayonunun mərkəzi Stepanakert şəhərindən Əsgəran fəhlə
qəsəbəsinə keçirilmiş və Stepanakert rayonu Əsgəran
rayonu adlandırılmışdır.
Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin
21.04.1990-cı il tarixli, 1783-XI nömrəli Fərmanına
əsasən Stepanakert şəhərinin Kərkicahan yaşayış massivi
şəhər tipli qəsəbələr kateqoriyasına aid edilmiş və
Stepanakert Şəhər Sovetinin tərkibində Kərkicahan Qəsəbə
Soveti yaradılmışdır.
1991-ci ildə şəhərin tarixi adı qaytarılaraq Stepanakert
Xankəndi şəhəri adlandırılmışdır.
www.virtualkarabakh.az |
