Təəssüf ki, təhsili ictimai müzakirələrin
mövsuzuna çeviriblər və hər kəsin bir resepti
var...
- Əlbəttə ki, hamının siyasətdən, futboldan və
uşaqların tərbiyəsindən başı çıxır.
- Lakin bir çox hallarda faktlara
əsaslanmayanların səsi daha çox eşidilir. Mən
isə fakt və rəqəmlər əsasında danışmağa üstünlük
verirəm. Bəli, bizim problemlərimiz yetərincədir,
biz onları cəmiyyətdən gizlətməyə deyil, həll
etməyə çalışırıq. Sözün həqiqi mənasında bu
problemləri qabardırıq. Bu islahatların əsas
şərtlərindəndir. Çünki məsələni düzgün
müəyyənləşdirməsək, onu həll edə bilmərik. Biz
tez-tez təhsilin bizdə pis olması və heç yerdə
belə vəziyyət olmaması kimi ittihamlarla
qarşılaşırıq. Şagirdləri orta məktəbi bitirə
bilməyən ölkələrin siyahısına baxın:
İƏİT - İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf
Təşkilatının saytından götürülmüş bu məlumatlara
biz təsir edə bilmirik.
Tez-tez problemlərdən danışmağı sevənlər iki
fənn üzrə əla qiymət alanların sayının
qeyri-kafi qiymət alanlardan çox olmasını qeyd
etmirlər. Bu obyektiv statistikadır. Yaxşı xəbər
o qədər maraqlı olmadığından, bu barədə heç kim
yazmağa tələsmir. Baxın, artıq qəbul imtahanları
bitib. Əvvəl ötən illərdə tələbə ola bilməyən
abituriyentlər üçün qəbul imtahanları keçirildi.
Və dərhal KİV-də əvvəlki illərin məzunlarının
pis nəticə göstərmələri barədə "xəbər" verildi.
Mən sual verirəm: onlar məgər yüksək nəticə
göstərməli idilər? Əgər yüksək nəticə göstərə
bilsəydilər, onlar çoxdan tələbə adını qazanmış
olardılar.. Məncə, onların ikinci və ya üçüncü
dəfədən olsa belə, qəbul ola bilməsinə
təəccüblənmək lazım idi. Axı illər ötdükcə
məktəb proqramı üzrə baza biliyimiz zəifləyir.
Demək istəyirəm ki, cəmiyyətdən kənarda
problemləri həll etmək mümkün deyil. Deyə
bilmərik ki: " Bizə vaxt verin, 5 ildən sonra
biz sizə yaxşı nəticə göstərəcəyik".
-
Tənqid sizə kömək edir?
-
Problemin həllinə yönəlmiş sağlam tənqid, sözsüz
ki, kömək edir. Faktlara, təhlillərə əsaslanan
tənqid dəyərli bir işdir. Qərəzli tənqid isə
başqa bir məsələdir. Amma bunu da anlamaq olar.
Gizlətmədiyimiz və həll etməyə çalışdığımız
problemlərlə yanaşı, demək istəyirəm ki,
təhsilalanlarımız beynəlxalq müsabiqələrdə qalib
gəlirlər, Yel, Berkli və Oksford kimi ali təhsil
ocaqlarına qəbul olunurlar.
-
Proqram məsələsinə gəldikdə isə mənə görə,
birinci sinfə gələn uşağa eyni zamanda 3 dil,
məsələn, Azərbaycan, rus və ingilis dillərini
öyrətmək çox çətin məsələdir. O
vaxt biz oxuyanda Azərbaycan dilini (təhsil rus
dilində olan məktəblərdə) ikinci sinifdən,
ingilis dilini isə dördüncü sinifdən keçməyə
başlayırdıq. Amma indi hamısı eyni zamanda olur.
Bu nə qədər məqsədəuyğundur?
-
Çox yaxşı sualdır. Burada söhbət təhsilin
standartlarından gedir. Biz dilemma
qarşısındayıq: bir tərəfdən, biz hər şeyi bilən,
bilməli olan fövqəlinsan yetişdirmək istəyirik.
Lakin, burada təhsil sisteminin vəziyyəti və
sosial-iqtisadi şərait qətiyyən nəzərə alınmır.
Standart minimum, yoxsa maksimum biliyi ifadə
edir? Mən sizinlə getdikcə təcrübədə özünü
təsdiq edən intuitiv nəticəmi bölüşəcəyəm. Və
hələ heç kim bunu təkzib edə bilməyib. Son 20
ildə standartın minimal deyil, ideal bilik
səviyyəsi sayılması böyük səhv olmuşdur. Sözsüz
ki, iki və ya beş dil öyrətmək mümkün olan
uşaqlar var, lakin digərləri üçün bu elə də asan
deyildir.
Biz də bu barədə düşünmüşük. Bilirsiz, nədən
başladıq? O suala cavab axtarmağa başladıq ki,
nəyə görə bəzi məktəblərə uşaqlar həvəslə, digər
məktəblərə isə güclə gedirlər? İş orasındadır ki,
harada bilik maraqlı və anlaşıqlı öyrədilir,
orada uşaqlar həvəsli olurlar. Digər halda isə
uşaq nəsə başa düşməyən kimi özünə qapanır...
Təlim materillarının qavranılmasının əlçatan
olması və müəllimin peşəkar hazırlığının
artırılması ilə yanaşı, tətbiq etdiyimiz yerdən
asılı olaraq biz məktəb proqramını da nəzərdən
keçirməliyik. Mənə görə, kənd məktəbləri üçün
fənlərin seçimi şəhər məktəbləri üçün fənlərin
seçimindən fərqlənməlidir. Çünki məktəb bizə
müstəqil yaşamaq üçün bacarıqlar aşılayır. Və
insanın seçdiyi sahədən asılı olaraq bu
bacarıqlar fərqlənməlidir. Əgər insan zehni
əməklə məşğul olmaq istəyirsə, onun üçün bir,
kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmaq istəyirsə,
başqa bacarığı olmalıdır. Məzmundan asılı
olmadan orta bilik səviyyəli insan yetişdirməyə
çalışmaq düzgün deyil.
Proqrama gəldikdə isə, o cümlədən 3 xarici dil
ilə bağlı burada dəyişikliklərin aparılacağı
mexanizminə baxmaq lazımdır. Birdən-birə
proqramdan bir fənni kənarlaşdırmaq da asan
məsələ deyil. Nəzərə almaq lazımdır ki, kimsə üç
dil öyrənmək istəyir... Mənə görə, bir insanın
bir dili əla bilməsi, üç dili yarımçıq
bilməsindən yaxşıdır. Kurikulum misalında biz
görürük ki, yeni metodikanın və yanaşmaların
tətbiqi heç də problemsiz ötüşmür.
-
Gəlin keçmiş və müasir sistemləri müqayisə edək... Mənə
görə, müasir sistem, hətta hamının öyrəşdiyi
testlər belə yenilikdir.
-
İstəməzdim indi deyəcəyim yalnız Azərbaycan
reallığı üçün qəbul edilsin, amma test üsulu ilə
biliklərin yoxlanılması birtərəfli təsir
göstərmir. Keçən il biz xaricdə təhsil üzrə
Dövlət Proqramı, bu il isə SABAH qrupları üçün
seçdiyimiz tələbələr test üsulu ilə imtahanlarda
yüksək bal toplayaraq "Beynəlxalq münasibətlər",
"Hüquq" kimi ixtisaslara qəbul olublar. Amma nə
olsun?! Onların bir çoxu Kissinceri fransız,
Lenini isə Rusiyanın prezidenti kimi tanıyır və
belə hesab edirlər ki, vəkil müttəhimin
maraqlarını müdafiə etmək naminə yalan
danışmalıdır... Belə nümunələri çox gətirə
bilərəm...
Ümumi dünyagörüşü ilə bağlı problemlər var. Bu,
o deməkdir ki, qiymətləndirmə vasitəsi kimi test
üsulundan əl çəkməliyik? Xeyr. Çünki bu üsul
bizə bərabər şərtlərdə bilikləri ölçməyə imkan
verir. Bəs bu vasitə yeganə ölçmə üsulu
olmalıdır? Mənə görə, belə olmalı deyil. Test
üsulu, sadəcə, ən yüksək nisbi çəkiyə malik
qiymətləndirmə vasitələrindən biri olmalıdır.
Beynəlxalq təcrübə bu barədə nə deyir?! Dünyada
heç bir ən yaxşı ali təhsil müəssisəsi fikir
formalaşdırma və esse yaza bilmək
qabiliyyətinizi yoxlamadan, müsahibə aparmadan,
təkcə IELTS və GMAT kimi standart imtahanlar
əsasında sizi istədiyiniz ixtisasa qəbul
etməyəcək. Bəs, bu, o demək deyil ki, qəbul
imtahanlarında mərkəzləşmiş sistemin ləğvini
təklif edirəm? Xeyr, hesab edirəm ki, mənfi
hallarla mübarizədə bu sistem böyük rol
oynamışdır. Hesab edirəmmi ki, bu sistemə
yuxarıda qeyd etdiklərim də əlavə olunmalıdır?!
Sözsüz. Ali təhsil müəssisələrinin tələbələrini
seçmək imkanı olmasa, onların beynəlxalq
standartlara cavab verəcəklərindən danışa
bilmərik.
Bəs ali təhsil müəssisələri bu sistemə
hazırdırlarmı? Baxmayaraq ki, bəziləri buna
hamıdan çox hazırdır, amma ümumilikdə, xeyr! Mən
bunu ona görə deyirəm ki, təhsil sistemində
verilən istənilən qərara dəyişən sosial-iqtisadi
şərtlərə uyğun şəkildə mütəmadi olaraq yenidən
baxılmalıdır. Hər uşağın şəxsi bacarıqlarını
nəzərə almaq və ömür boyu bilik əldə etmək
vərdişləri formalaşdırmaq müasir təhsilə
yanaşmanın əsas prinsipləridir.
-
Təhsil sistemində ənənəvi metodika və
prinsiplərdən yeni sistemə keçid prosesi mümkün
oldumu? Mən
yeni kurikulumu, onunla əlaqədar başqa
tədbirləri nəzərdə tuturam.
-
Bizim istədiyimiz səviyyədə olmadı. Səbəblər
çoxdur: müəllimlər lazımi səviyyədə
hazırlanmadı, yeni müəllimlərin hazırlığında və
dərsliklərin məzmununda müvafiq dəyişikliklər
edilmədi və s. Bəs, buna görə prinsiplər
günahkar sayılmalıdır?! Əsla belə deyil.
Prinsiplərdə heç bir problem yoxdur. Müasir
təhsil sistemi artıq "informasiyanı öyrəndin,
soruşdular, qiymətləndirdilər" üsulundan çoxdan
uzaqlaşmışdır. İnformasiya əldə etmək üçün
"Google", "Wikipedia" var. Bu o deməkdir ki,
uşaqlarda "yadda saxlamaq" bacarığı inkişaf
etdirilməsin? Sözsüz, bu belə deyil.
-
Proqramın dəyişilməsi üçün tədbirlər görülürmü?
-
Bəli, biz artıq bu istiqamətdə çalışırıq.
-
Yeni proqrama təkamül yolu ilə keçid uzun
çəkəcək?
-
Qarşıdan gələn dərs ilində biz artıq müəyyən
məsələlərlə bağlı fikirimizi bildirəcəyik.
Növbəti ildən isə yeniliklərin tətbiqinə
başlayacağıq.
-
Və dərsliklərlə bağlı... dərsliklərin yenilənmə
prosesi nə qədər vaxt aparacaq?
-
İcazə verin, dərsliklərin hazırlanma
texnologiyasından danışım. Keçən ilin aprelində
nazir vəzifəsini icra etməyə başlayanda
aydınlaşdırdım ki, 15 sentyabrda 6-cı sinfə
gedəcək şagirdlər üçün heç bir dərslik yoxdur.
Onlar nəinki çap olunmayıb, heç yazılmayıb da.
Kitablar yoxdur!!!
-
Sözünüzü kəsdiyim üçün bağışlayın... Bəs
onlardan əvvəlki 6-cı siniflər nəyin əsasında
dərs keçdilər?
-
Əgər yadınızdadırsa, 7 il əvvəl yeni kurikuluma
keçid başladı. Onu 1-ci sinifdən tətbiq etməyə
başladılar. Bu zaman yuxarı siniflərə hələ də
köhnə sistemlə təlim keçilirdi. Kurikulum -
təhsilə yeni yanaşma, yeni forma, məsələlərin
yenidən qoyulması, təhsilin yeni məzmunudur.
Köhnə dərsliklərlə şagirdlərə yeni məzmunu
öyrətmək mümkün deyil!
-
Deməli, 6 il ərzində mərhələ-mərhələ
dərsliklərin yenilənməsi baş verib?
-
Bəli, Təhsil Nazirliyi hər il yalnız bir sinif
üçün dərslik hazırlayırdı. Birinci il 1-ci,
ikinci il 2-ci sinif üçün və s. Yeni kitablar
kurikulum əsaslı idilər. Dərslik - məzmun və
metodikanın vəhdətidir. Yeni məzmunda və
metodikada kitab hazırlamaq üçün onları bilmək
lazımdır. Yeni sistem tətbiq edəndə sənin lazımi
sayda yeni məzmunlu dərsliyi yazmağı bacaran
mütəxəssisin olmayacaq. Ən böyük səhv odur ki, 7
il bundan qabaq birdən-birə yeni kurikulumu
tətbiq etdilər. Adətən, ilk olaraq kurikulumu
pilot kimi xüsusi hazırlanmış müəllimlərin
olduğu məhdud sayda məktəblərdə tətbiq edirlər.
Bu bir il ərzində müəllimlərin fikirləri nəzərə
alınır. Nəticələr təhlil olunduqdan, proqramda
düzəlişlər edildikdən sonra yeni kurikulum bütün
ölkə ərazisində tətbiq olunur. Eyni vaxtda 1-ci,
5-ci və 8-ci sinifdə. Bu yolla yeni kurikuluma
keçid 4 ilə baş verir. Bizdə isə bu proses
uzadılıb. Pilot dövrünün olmaması isə çox ciddi
səhvdir. İkinci səhv odur ki, yeni dərslikləri
yazmaq əvvəlki, yeni məzmun və metodikanı
bilməyən müəlliflərə tapşırıldı: "Bu da yeni
standartlar, gedin yeni dərslik yazın". Onlar
bacardıqları kimi də yazıblar. Və bu uzun müddət
belə davam edib.
Hər il yayda qanunvericiliyə uyğun olaraq tender
keçirilib. Tenderin nə qədər obyektiv
keçirilməsi başqa mövzunun söhbətidir. Tenderdə
hər arzu edən iştirak edə bilirdi. Təsəvvür
edin, bizdə hər birinə dərslik lazım olan 27
fənn var. Beləliklə, bir fənn üçün bir neçə,
digər fənn üçün 1-2 dərslik təklif olunurdu,
bəzi fənlər üçün isə heç bir dərslik təklif
olunmurdu. Daha doğrusu, proqramda həmin fənn
var, sadəcə, heç kim dərslik yazmaq istəmir.
Aydın məsələdir ki, tenderdə kitablar arasında
yüksək bal toplayan dərslik nəşr olunurdu. Sual
olunur, bir fənn üzrə keyfiyyəti bizi qane
etməyən iki və ya daha artıq dərslik təklif
olunanda nə etməliyik?!
-
Yəqin ki, aşağı keyfiyyətlilər arasından
nisbətən yaxşısı seçilirdi...
-
İkinci sual: bəlkə, fənn üzrə heç bir dərslik
təklifi yoxdur? Belə olan halda tenderdə başqa
dərslik üzrə qalib gələn şəxsə: "Uşaqlar məktəbə
gedəcək, amma fransız dili üzrə kitabları
yoxdur. Gəl, o kitabı yaz" deyilirdi. Prosesi
təsəvvür edin: yayda tender keçirilir,
ekspertlər ən yaxşını seçir və nəhayət, dərslik
çap olunaraq sentyabrda məktəbə gəlir. Deməli,
müəllim və şagird kitabı ancaq yeni dərs ilinin
birinci günü görə bilir!
Bu il hansı inqilabi dəyişikliklər edə bildik?
Biz 7-ci, 8-ci siniflər üçün dərslikləri bir
ildə hazırlamışıq. 8-ci siniflər üçün
dərslikləri pilot kimi az tirajla nəşr etdirdik.
Bunları müəllimlərə paylayaraq, onların bu
kitablar barədə fikirlərini öyrənəcəyik. Biz bu
kitabları saytda yerləşdirərək, valideynlərə
göstərəcəyik: "Sizin qeyd və şərhləriniz üçün
bir iliniz var". Bundan sonra müvafiq
dəyişikliklər edərək, monitorinq üçün TQDK-ya
göndərəcəyik.
-
Dərsliklərin müəllifləri kimlərdir?
-
Hal-hazırki qanunvericiliyə əsasən müəllifləri
mən təyin etmirəm. Heç kimi dərslik yazmağa da
məcbur edə bilmirəm. SSRİ-nin Təhsil
Nazirliyindən fərqli olaraq, Azərbaycan
Respublikasının Təhsil Nazirliyi özü kitab
hazırlamır. Mən hətta Təhsil Nazirliyində
işləyənləri DQMK (Azərbaycan Respublikası
Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri
üzrə Komissiya) vasitəsilə işə qəbul edirəm.
Çünki Təhsil Nazirliyində fizika, kimya, rəsmxət
üzrə mütəxəssislər deyil, dövlət qulluqçuları -
məmurlar çalışır. Bu, tamam başqa peşədir. Bizdə
dərslik hazırlanması könüllüdür. Bəli, mən ali
təhsil müəssisələrini bu işə cəlb etməyə
çalışıram, rektorları tənqid edirəm ki, "Sizdə
yaxşı baza varsa, niyə ali təhsil müəssisəsi
dərslik hazırlamaqda bizə yardım etmir?". Amma
fakt budur ki, biz heç kimi dərslik yazmağa
məcbur edə bilmərik. Düzgün seçimin aparılmasını
təmin etmək, təklif olunmuşların arasından ən
yaxşısının seçilməsinə nail olmaq bu il edə
bildiyimiz işdir. Ekspert qrupu öz seçimini
etdikdən sonra biz üç qrupda: TQDK-ya, ali
təhsil müəssisələrinin nümayəndələrinə və ən
yaxşı məktəb müəllimlərinə yolladıq. Müxtəlif
mütəxəssislərdən müstəqil şəkildə qiymətləri
aldıqdan sonra mənzərə aydın oldu: bütün
qruplardan yüksək bal almış dərsliklər şübhə
yaratmır, müxtəliflik olduğu halda xüsusi işçi
qrupu ekspertlərin nə qədər düzgün
qiymətləndirmə apardıqlarını aydınlaşdırdı. Bu
yolla dərsliklərin seçimi çox diqqətlə
aparılmışdır. Heç bir halda demək olmaz ki,
Təhsil Nazirliyi dərsliklərin üzərində işləmir.
Təklif olunanlar arasından ən yaxşı dərsliyi
seçdikdən sonra biz yenə öz metodiki
məsləhətlərimizi veririk, dərsliyin daha da
təkmilləşməsi üçün qısa müddətdə əlimizdən
gələni edirik. Hər halda, sentyabrın 15-nə
çatdırmaq lazımdır...
Dediyim kimi, pilot kimi 8-ci siniflər üçün
dərslikləri artıq hazırlamışıq.
-
Bu sistemi dəyişdirməyi planlaşdırmısınız?
-
Bəli, dərsliklərin hazırlanması ilə bağlı
dəyişikliklər edilməsi üçün hökumətə müraciət
etmişik. Gənc ölkə üçün yeni dərslik hazırlamaq
heç də hər zaman asan məsələ deyil. Əlbəttə, mən
tez bir zamanda dəyişikliyi görmək istərdim,
amma bu mümkün deyil. Bu illər ərzində müsbət
təcrübə toplanıb, hansısa mərkəzlər yaradılıb,
müəlliflər yetişib. Bir dərsliyi dördüncü dəfə
yazan müəllif həmin dərsliyi birinci dəfədən
fərqli olaraq daha yaxşı yazır... Biz bütün
bunları dağıtmaq istəmirik. Əldə olanların ən
yaxşılarını saxlamaq və gücləndirmək lazımdır.
-
Necə gücləndirmək?
-
Biz "ehtiyat dərsliyin" hazırlanması üçün xüsusi
mərkəz yaradırıq. "Ehtiyat dərslik" nə deməkdir?
Bu dərslik dövlətin sifarişi ilə mütəxəssislər
qrupu tərəfindən və əgər tenderdə müvafiq fənn
üzrə heç bir dərslik kriteriyalara cavab verməsə,
tətbiq olunacaq. Bu mexanizmdən bir sıra
ölkələrdə istifadə olunur.
-
Yəni, bundan yaxşısını edə bilirsinizsə, buyurun.
-
Bəli. Eyni zamanda, istənilən halda, minimal
standart da tərəfimizdən təmin olunacaqdır.
-
Müəlliflərlə niyə bu qədər problem var? İnana
bilmirəm ki, bizdə fənlər üzrə savadlı peşəkar
müəlliflər yoxdur.
-
Çünki müəlliflər üçün həvəsləndirmə sistemi
yaradılmamışdı. Müəllif üçün kitab yazmaq
maraqlı deyildi. Ağır işin müqabilində, demək
olar ki, qəpik-quruş alırdılar. Mən hələ
reputasiya məsələsini demirəm: az miqdarda pulun
müqabilində tənqid olunma riski. Ona görə də biz
bu sistemi dəyişdik. İndi müəllif dərsliyin
istifadə olunduğu dövr ərzində
rəğbətləndiriləcək, dərslik hər dəfə çap
olunduqda qonorar alacaq.
Əvvəllər dərsliklər, bilirsiniz, necə
qiymətləndirilirdi? Məzmununa görə deyil,
bütövlükdə. Tenderdə nəşriyyatlar iştirak edirdi.
Hər dərslik komplektinin konkret qiyməti var idi.
Mən ayrıca olaraq məzmunu, bədii tərtibatı və
çapın keyfiyyətini seçə bilməzdim. Hamısını bir
yerdə qəbul etməli idim. Fil, üstündə bülbül.
Biz indi müstəqil olaraq, məzmuna görə seçim
aparır, daha sonra kimin və necə çap edəcəyini
seçirik. Mənə bir müəlliflər qrupu göstərin ki,
15 aya, lap qoy olsun 3 ilə, on bir sinif üçün
15-20 fənn üzrə bütün dərslikləri yeniləyə
bilsin.
-
Ümumilikdə nə qədər dərsliyə ehtiyac vardır?
-
Azərbaycan və rus bölməsini nəzərə almaqla, 200
dərslik. Əlbəttə, yeni dərsliklərdə də problem
ola bilər. Amma mümkün səhvləri dərsliyin sınaq
dövründə aşkar eləmək şansı, dərs ilinin
başlamasına iki həftə qalmış aşkar eləmək
şansından daha çoxdur. Bu günə qədər bu belə idi.
Bir sözlə, iş çətin də olsa, davam edir. Bütün
çətinliklərə baxmayaraq, yaxın zamanlarda müsbət
nəticəni görəcəyimizə inanıram. Biz insanlara
deyə bilmərik ki, gələn aydan ölkədə bütün
dərsliklər yenidən hazırlanacaq. Müxtəlif
yanaşmalar vardır. Bir yanaşma dərsliklərin
Oksford və Kembricdə hazırlanmış dərsliklərə
uyğunlaşdırılmasıdır. Bu istiqamətin müsbət,
eyni zamanda mənfi tərəfləri var. Müsbət tərəfi
odur ki, bu kitablar ən yaxşı müəlliflər
tərəfindən sınanılmış metodika əsasında
hazırlanıb. Amma bizdə milli dəyərlərimizə
söykənən və şəxsiyyətin formalaşmasına təsir
edən fənlərimiz var ki, bu da məsələnin mənfi
tərəfini səciyyələndirir. Biz azərbaycanlı
uşaqlara Oksford dərslikləri əsasında tarixi,
ədəbiyyatı və hətta coğrafiyanı tədris edə
bilmərik.
-
Azərbaycanda inklüziv təhsilin perspektivləri
necədir?
-
Bu, çox vacib məsələdir. İnklüziv təhsil Təhsil
Nazirliyinin fəaliyyətində prioritet
məsələlərdən biridir. İnklüziv təhsillə bağlı
bir neçə məsələ mövcuddur: müəllimlərin
hazırlığı, maddi-texniki bazanın yaradılması və
təkmilləşdirilməsi. Bizim strategiyamıza əsasən
mərhələ-mərhələ bu məsələlərin həllinə
çalışacağıq. İlk olaraq, pilot məktəblər
seçiləcək. Belə şagirdləri sosial həyata
inteqrasiya etmək məqsədilə lazımi maddi-texniki
baza ilə təmin olunmuş pilot siniflərdən
başlayacağıq.
Pilot siniflərdən danışarkən əsas məqsədi
uşaqların sağlamlığının müdafiəsinə yönəlmiş "Sağlam
təhsil" layihəsinin adını çəkməyə bilmərəm.
Çünki bir neçə müasir tendensiyalar bizi narahat
edir: yüklənmiş dərs proqramları, məktəbli
çantasının ağırlığı, uşaqların uzun müddət parta
arxasında hərəkətsiz əyləşməsi və s. Sentyabrın
15-dən başlayaraq Bakı şəhərinin 6 məktəbində
ibtidai siniflərin şagirdləri "Sağlam təhsil"
layihəsi üzrə təhsil alacaqlar.
-
Söhbət Vladimir Bazarnıyın metodikasından gedir?
-
O, məsləhətçilərdən biridir. Biz bu layihədə
təkcə Vladimir Bazarnıyın deyil, ABŞ, Kanada və
Avropa ölkələrinin təcrübəsindən də istifadə
edirik. Uşaqların sağlam təhsil alması layihənin
əsas məqsədidir. Sağlamlığın müdafiəsi və
təhsilin keyfiyyəti birlikdə olmalıdır.
-
Siz müəllimlik missiyasından danışdınız. Təəssüf,
amma qəbul etməliyik ki, son illərdə bu peşənin
nüfuzu ciddi şəkildə aşağı düşüb. Qürurlu "müəllim"
adını necə qaytarmaq olar? Nə etmək lazımdır?
Biz nə etməliyik?
-
Gəlin, sualı iki hissəyə ayıraq: cəmiyyət nə edə
bilər? Və Təhsil Nazirliyi nə etməlidir?
Cəmiyyət çoxlu mütaliə etməli, uşaqlara oxumağı
öyrətməlidir. Təhsilə, tərbiyəyə, böyüklərə və
müəllimlərə hörmətə xüsusi yer verilən milli
dəyərlərimizi qorumalıyıq. "Müəllim" adını
çəkərkən həmişə fikirləşməliyik. Bəs, Təhsil
Nazirliyi nə etməlidir? Biz gənclərdə bu peşəyə
maraq yaratmağa çalışırıq. Bu istiqamətdə dövlət
başçısının xeyir-duası ilə və şəxsi nəzarəti
altında pedaqoji universitetin kampusunun
layihəsi hazırlanır. Orada gələcək müəllimlərin
dünyagörüşünün formalaşdırılması və keyfiyyətli
təhsil almaları üçün mühit yaradılacaq. Paralel
olaraq, bu ildən müəllimlik ixtisasları üzrə
qəbul imtahanlarında yüksək nəticə göstərən
tələbələrin həvəsləndirmə proqramına başlamışıq.
Qarşıdan gələn dərs ilindən qəbul imtahanlarında
yüksək nəticə göstərən 300 tələbəyə, əlavə
olaraq, 100 manat xüsusi təqaüd veriləcək. Biz
hesab edirik ki, bu tədbir gənc müəllimlər üçün
əlavə stimul rolunu oynayacaq.
Biz müəllimlərin karyera inkişafı üçün də real
addımlar atmışıq. Yaxın vaxtlarda biz bunu elan
edəcəyik. Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin
göstərişi ilə bölgələrdə - kənd məktəblərində
işləyən müəllimlərin iş şəratinin
yaxşılaşdırılması üçün təkliflər paketi
hazırlayırıq...
...Bilirsiniz, məni nə narahat edir? Hər şeyin
maddi dəyərlərlə ölçüldüyü bir zamandayıq. Yəni,
hər kəs pulun axdığı kranı açmaq istəyir. Məni
düz anlayın, demirəm ki, bu vacib deyil. Amma
maddiyat bütün dəyərləri əvəz edə bilməz axı.
Uşaqlar, hər halda, bilavasitə pul qazanmaqla
bağlı olmayan kosmonavt, səyyah, memar və ya
digər ixtisaslara yiyələnməyi də
arzulamalıdırlar. Baxın, bunu reallaşdıra
bilməsək, şüurda dönüş edə bilməyəcəyik...
Aydındır, kapitalizmdir... Amma cəmiyyət təkcə
maddi tələbatdan irəli gələn qərarların
verildiyi mühitdə yaşamamalıdır. Mənəvi dəyərlər
də mövcud olmalıdır. Bəli, bu qeyri-populyar
səslənir. Amma bu sahədə çalışmaq lazımdır. Bu
məsələ ilə bağlı fikirlərim var, amma bu barədə
növbəti müsahibədə danışaram.
Vyaçeslav
Sapunov
