|
 Bu
iş 18 nömrəli Bakı Peşə Liseyində müasir yanaşmalar
baxımından qurulub
Təhsilin bütün sahələrində olduğu kimi, ilk peşə-ixtisas
təhsilində də keyfiyyətin yüksəldilməsinə hədəflənmiş
islahatlar həyata keçirilir. İlk peşə-ixtisas təhsili
müəssisələrində istənilən peşənin tədrisi bugünkü
təhsilalanlar üçün gələcəkdə bəlkə də bütün istək və
arzularına çatmağa açılan qapıdır. Peşə seçimində
"bərbər" ixtisasının xüsusi yeri var. Bərbərlik qədimdən
yaranmış və bu günümüzədək mükəmməl bir inkişaf yolu
keçmişdir. Bu peşə inkişaf edib mükəmməlləşdikcə onun
tədrisinə qoyulan tələblər də artmaqdadır.
"Müasir Azərbaycan Peşəkarları" layihəsi çərçivəsində
liseydə "Bərbər" ixtisası üzrə "Eldar Studio" şirkəti
ilə bağlanmış birgə müqaviləyə əsasən müasir tədris
bazası yaradılmışdır. Tədris emalatxanası ilə birgə
nəzəri təlim otağı da qurulmuşdur.
Yüksəkixtisaslı peşəkar bərbərlərin hazırlanması
təhsilverənlərdən zəruri bilik, bacarıq və yüksək
peşəkarlıq tələb edir. Artıq ənənəvi təlim üsul və
metodları özünü doğrultmur, daha yeni tədris
texnologiyaları tələb olunur. Ona görə də təhsilverənlər
müasir təlim metodlarına yiyələnmək üçün Təhsil
Nazirliyinin və beynəlxalq təşkilatların birgə təşkil
etdiyi seminar və treninqlərdə iştirak edirlər. Bu
seminar və layihələrdə özünü doğrultmuş,
kompetensiyalara əsaslanan modul proqramı bərbər peşəsi
təliminin metodikasında dəyişikliklər yaradır. Modul
proqramı üçün fəal təlim metodunun tətbiq edilməsi,
təlimi aparmaq üçün şəraitin yaradılması, eyni zamanda
hər hansı əmək fəaliyyətini həyata keçirə bilmək üçün
lazımi səviyyədə bilik, bacarıq, səriştə, yanaşma və
davranışa malik olmaq vacibdir.
Peşəkar bərbər nəyi bilir (bilik), nəyi bacarır
(bacarıq), nəyi etmək istəyir (yanaşma) və bunu necə
edir (davranış) məfhumlarının birləşməsinin nəticəsi
deməkdir. Bütün bunlara yiyələnmək üçünsə mənəvi təlimə
əsaslanan yeni təlim metodlarının tətbiqi və
mənimsədilməsi vacibdir. Bunun üçün, ilk növbədə, yaxşı
şərait, əyani vəsaitlər və yeni dərsliklərlə təchiz
olunmuş dərs otaqları, tədris istehsalat emalatxanası,
müasir texnika, yeni alət və avadanlıqlar lazımdır.
Tələb olunan bilik hər bir modul üzrə müəyyən edilməli,
ayrıca nəzəri fənn kimi yalnız mühazirə şəklində deyil,
praktik məşğələlərlə öyrənilməlidir. Təhsilalanlar
modulu öyrəndikdən sonra hansı bilik və bacarıqlara nail
olacaqlarını, nailiyyətlərinin necə
qiymətləndiriləcəyini əvvəlcədən bilməlidirlər.
Təhsilalanlar "funksional xəritə", "təlim modulu"
(nəzəri və praktiki), qiymətləndirilmə forması ilə tanış
edilməli, məşğələ çərçivəsində mənimsəniləcək
əməliyyatlar onlara nümayiş etdirilməli, sonra isə
nəzəri biliyin mənimsənilməsinə nail olunmalıdır.
İxtisas üzrə nəzəri və praktik təlim bir təhsilverən
tərəfindən aparılarsa daha məqsədəuyğun hesab edilər.
"Bərbər" ixtisası üzrə tədris "Eldar Studio"nun dəstəyi
ilə Pivot-point metodu da daxil olmaqla Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin 23 aprel 2010-cu il
tarixli qərarı ilə təsdiq edilmiş "İlk peşə-ixtisas
təhsili pilləsinin dövlət standartı və proqramı
(kurikulum)" əsasında modul tipli proqramların tətbiqi
ilə aparılır. İxtisas üzrə dərs proqramı (modullar)
aşağıdakı vəzifələri əhatə edir:
* Əməyin təhlükəsizliyi və sağlamlığın qorunması
təlimatlarına əməl etmək;
* Sanitariya və gigiyena qaydalarına əməl etmək;
* Alət, avadanlıq və materiallarla tanışlıq;
* Alətlərlə işləmək üsullarını mənimsəmək;
* Müştəriyə xidmət zamanı hazırlıq və yekun işləri;
* Qadın, uşaq, kişi saç kəsimlərini yerinə yetirmək;
* İsti və soyuq üsulla saçın formaya salınması;
* Saçın rənglənməsi (müxtəlif formalarda);
* Saç düzümləri, müxtəlif hörüklər;
* Saçın kimyəvi burulması və düzləndirilməsi;
* Saçın qaynaq edilməsi.
Modul bloku
üzrə vəzifələr 5 modul bazasına bölünür. Modul A-da
bərbər işinin təşkili; salonda istehsalat sanitariyası
və iş yerinin, eləcə də istifadə olunacaq vasitələrin
gigiyena tələbləri, əməyin mühafizəsi, elektrik və
yanğın təhlükəsizliyi tələbləri qoyulmuşdur. Modul B-də
alət və avadanlıqlarla tanışlıq, onlarla işləmə
qaydalarını əhatə edən mövzular verilmişdir. Modul C-də
saç düzümü və müxtəlif hörüklər, Modul D-də müştəriyə
xidmət, saçın tipi, strukturu, saçın hissələrə
ayrılması, saç kəsiminin forma və metodları, uşaq,
qadın, kişi saç kəsimləri, saç kəsimində istifadə olunan
əməliyyatlar, saçın qaynaq edilərək uzadılması mövzuları
yerləşdirilib. Modul E-də saçın soyuq və isti üsulla
düzümə salınması, saçın müxtəlif növ boyalarla
rənglənməsi, refle, ambre, kolorirovani edilməsi,
kimyəvi burulma və kimyəvi düzləndirilməsi, saçın
qaynağı mövzuları verilmişdir.
Bütün bu mövzuların tədrisi üçün funksional xəritə
hazırlanır və qarşıya qoyulmuş məqsədə, nəticəyə çatana
qədər addımlarla aparılır.
Hər şeydən əvvəl aşağıdakı ilkin şərtlərə (tələblər,
bacarıqlar) əməl olunmalıdır:
1. İş yerində təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunması;
2. Sanitariya və gigiyena tələblərinə əməl olunması;
3. Müəyyən jestlərlə ünsiyyət qurmaq;
4. Etika və elementar əxlaq normalarına əməl olunması;
5. Səliqəli geyim, yaxşı görkəm və gülərüzlülük;
6. Yaxşı nitq, danışıq qabiliyyəti;
7. Alətlərlə və elektrik avadanlıqları ilə işləmək
bacarığı;
8. Boyalarla, kimyəvi məhlullarla işləməyi, onlardan
necə istifadə etmək bacarığı;
9. Başın yuyulmasında istifadə olunan üsul və vasitələri
bilmək;
10. İşləyərkən saçlarla düzgün davranmağı bacarmaq;
11. İşi düzgün qiymətləndirməyi və müştəri ilə qiyməti
razılaşdırmağı bacarmaq.
İşin sonunda ilkin şərtlərə əməl olunub- olunmaması
barədə test verilir.
Xüsusi-ixtisasdan nəzəri dərsdə biliyin mənimsənilməsini
yoxlamaq üçün isə əyanilikdən istifadə edərək müzakirə
keçirilir.
İstehsalat təlimi dərsində isə əvvəlcə əməliyyatlar
ardıcıl addımlarla nümayiş etdirilir, sonra bacarıqların
mənimsənilməsi üçün tapşırıqlar verilir. Təlimin uğuru
ondadır ki, tələbə öz bacarıqlarını həm nümayiş edir,
həm də başqasını öyrədir.
Modul metodunun tətbiqi ilə təlim, nəticəyə çatana qədər
addımlarla aparıldığı kimi, "Müasir Azərbaycan
Peşəkarları" layihəsi də dəqiq addımlarla ardıcıllıqla
məqsədə yaxınlaşır. Qeyd etdiyimiz kimi bu layihə üzrə
bərbər ixtisasından dərslər nümunəvi tədris planı
əsasında və Pivot-point metodikası ilə tədris edilir.
Ona görə də hər modulun sonunda imtahanlar aparılır.
Xüsusi texnologiya fənnindən nəzəri imtahan birbaşa
praktiki fəaliyyətə inteqrasiya olunmuş formada
keçirilir. Belə ki, şagirdlər nəzəri olaraq bildiklərini
danışa-danışa eyni zamanda bacarıqlarını da nümayiş
etdirirlər. İmtahanlar mətbuatda, sosial şəbəkələrdə və
liseyin İnternet saytına yerləşdirilir. Təhsilalanlar
məişət xidməti salonlarında istehsalat təcrübəsinə
göndərilir. İstehsalat təcrübəsində daha güclü bilik və
bacarığa malik olanlar həmin müəssisələrdə müqavilə
əsasında işlə təmin olunurlar.
Aprel ayında tələbələrimiz Azərbaycan Respublikası
Təhsil Nazirliyinin layihə çərçivəsində təşkil etdiyi
xeyriyyə aksiyasında iştirak edərək Bakı səhəri
Mərdəkan qəsəbəsində yerləşən 2 nömrəli internat
məktəbində təhsil alan 100 nəfər şagirdə bərbər xidməti
göstərmişlər. Onlar valideyn himayəsindən məhrum olmuş
uşaqların saçlarını kəsib, müxtəlif saç düzümləri və
hörüklər etmişlər. Bu aksiyada məqsəd təhsialanlarda
peşəkarlığı inkişaf etdirməklə bərabər xeyirxahlıq
hisslərinin aşılanmasına da nail olmaqdır.
Liseydə "Müasir Azərbaycan Peşəkarları" layihəsi bir
neçə ixtisas üzrə uğurla həyata keçirilir və demək olar
ki, əsl peşəkarlar hazırlanır. Aidiyyəti üzrə digər
tədris müəssisələrində "ustad dərsləri" təşkil
edilmişdir. Onu da qeyd edək ki, bu təlim sistemində yaş
məhdudiyyəti yoxdur. Liseydə birillik dövlət qrupundan
başqa ödənişli əsaslarla 3, 5 aylıq qısamüddətli bərbər
kursları fəaliyyət göstərir. Bərbər kursunda
təhsilalanların hər birinə lisey tərəfindən alətlər
dəsti və şinyonlu maneken (balvanka) təqdim olunur. 1-ci
tədris qrupu üzrə qısamüddətli kursda 15 nəfər şagird
təhsilini bitirmiş, dövlət imtahanı verərək həm
nazirliyin, həm də "Eldar Studio"nun sertifikatlarını
almışlar, 2-ci qısamüddətli kurslarda tədris prosesi
davam edir. Yaxın zamanlarda liseydə ustalar və
ixtisasını artırmaq istəyənlər üçün ixtisasartırma
(peşəkar yüksəliş) kursları təşkil olunacaq. Bu
kursların tədrisi üçün liseydə lazım olan şərait
yaradılmış, plan və proqramlar hazırlanmış, hər modulun
ayrıca texnoloji xəritəsi işlənmiş və metodiki şurada
müzakirəyə çıxarılmışdır.
Ümidvaram ki, "Müasir Azərbaycan Peşəkarları" layihəsi
ilə başlayan və getdikcə inkişaf edən, yeni metodların
tətbiq edilməsi prosesi bəyəniləcək, iş üsulumuz başqa
tədris müəssisələrinin də marağına səbəb olacaq və peşə
təhsilində yeni nailiyyətlərə yol açacaq.
Aşağıda modul elementi üzərində modul siqmentlərinin
tətbiqi ilə əlaqədar nümunəni təqdim edirik:
Modul elementi - "Qıvrım saçın kimyəvi üsulla uzun
müddətli düzləndirilməsi";
* Qıvrım saçın uzunmüddətli düzləndirmək;
* kimyəvi məhlullardan düzgün istifadə edərək sağlam və
gözəl saçlara nail olmaq.
Əməliyyatın texnoloji ardıcıllığı aşağıdakı kimidir:
1. Müştərinin qarşılanması,
2.Müştərinin istəyinin soruşulması,
3. Qiymətin təklif olunması və razılaşdırılması,
4. Alət və ləvazimatların seçilib hazırlanması,
5. Düzləndirici məhlulun seçilməsi və müştərinin məhlula
qarşı allergiyasının yoxlanması,
6. Saçın hissələrə ayrılması,
7. Seçilmiş məhlulun saça çəkilməsi və daranması,
8. Məhlulun saçdan yuyulması,
9. Fiksajın saça çəkilməsi və daranması,
10. Fiksajın yuyulması,
11. Saçın qurudularaq formaya salınması.
Mövzunun texnoloji xəritəsi hazırlanır.
Təlim elementində bölünmüş addımların özünü də xırda
addımlara bölüb təlimin daha sadə və anlaşıqlı olmasına
nail ola bilərik.
Hər addımın sonunda alınan nəticə üçün sual - test
verilir ki, bu da tam mənimsənilməyə kömək edir.
Addım 1. Müştərinin qarşılanması.
* Əgər müştəri bu salona ilk dəfə gəlirsə onda ona
salonda görülən işlər barədə məlumat verilir.
* Salonda görülən işləri əks etdirən fotoşəkillər,
kataloqlar təqdim edilir, video və disk görüntüləri
nümayiş etdirilir.
* Müştəriyə saç kəsimi, saç düzümü, yaxud onu
maraqlandıran başqa əməliyyatlar haqda suallar verilir.
* Müştəri ilə ünsiyyətdən onun işi, xasiyyəti və stili
haqda müəyyən fikir söyləmək mümkündür.
Addım 2. Müştərinin istəyinin soruşulması.
* Müştəri saçını düzləndirmək istədiyini bildirir.
* Usta qıvrım saçda düzləndirmənin bir neçə növü haqda
məlumat verir: (fen və şotka ilə düzləndirmə, ütü fenlə
düzləndirmə və kimyəvi üsulla uzunmüddətli düzləndirmə).
* Usta fen və şotka ilə düzləndirmənin yerinə
yetirilməsi və saçda qalma müddətini izah edir.
* Müştəriyə ütü fenlə düzləndirmənin necə yerinə
yetirilməsi və saçda qalma müddəti haqda danışır.
* Usta müştəriyə qıvrım saçda kimyəvi düzləndirmənin
necə yerinə yetirilməsi, uzunmüddətli olması və kimyəvi
məhlullar haqqında məlumat verir.
* Müştəri uzunmüddətli kimyəvi düzləndirməni seçdiyini
dəqiqləşdirir.
Addım 3. Qiymətin təklif olunması.
Ustanın təqdimatlarından sonra müştəri kimyəvi
düzləndirmə istədiyini deyir.
Kimyəvi düzləndirmə əməliyyatı dəqiqləşdirildikdən sonra
usta tərəfindən müştəriyə işin qiyməti təklif olunur.
Qiymət, saçın uzunluğundan, qalınlığından və istifadə
ediləcək məhlulun qiymətindən asılı olaraq deyilir.
Addım 4. Alətlər və materiallar seçilir.
Lazım olan ləvazimatlar əl altına düzülür.
Addım 5. Düzləndirici məhlul seçilir.
* Saçı düzləndirmək üçün müxtəlif düzləndirici
məhlullardan istifadə olunur; - keratin, qlatt,
vellostrat, lokon və s.
* Lokon məhlulunu usta özü hazırlayıb lazımi vəziyyətə
gətirir. Belə ki, lokonun tərkibinə un, nişasta, bitki
yağı qatılaraq smetan qatılıqda məhlul hazırlanır.
* Keratin, qlatt, vellostrat məhlulları hazır halda
satılır. Qutunun içində 2 tubik yerləşir; -düzləndirici
və fiksaj.
* Ola bilər ki, seçilən məhlula qarşı müştərinin
allergiyası olsun. Ona görə də məhluldan bir az
müştərinin qulağının ardına çəkilir və 10-15 dəqiqə
gözlənilir.
* Heç bir qızartı və ya səpki olmasa əməliyyata
başlanır, yox əgər allergiyası olarsa əməliyyat
dayandırılır.
* Əgər hər şey qaydasındadırsa müştərinin üzərinə örtük
salınır.
Addım 6. Saç hissələrə ayrılır.
* Əməliyyata saçın hissələrə ayrılması ilə başlanır. Saç
ilk olaraq qulaqdan - qulağa 2 hissəyə ayrılır.
* Başın ön hissəsindəki saçlar daraqla ayrılaraq sıxac
vasitəsilə bağlanır ki, arxa saçlara qarışıb işə mane
olmasın.
* Başın arxa hissəsində boyunardı nahiyəsində saç
üfiqi xətlərlə ayrılır.
* Saç üfiqi xətlə ayrıldıqdan sonra saçın uzunluğundan
asılı olaraq karton seçilir.
Addım 7. Saça məhlul çəkilir.
* Birinci hissə ayrılmış saçlar karton üzərinə qoyulur
və məhlul çəkilir.
* Məhlul çəkilmiş saçlar xırda dişli daraqla daranır və
kartonun üzərinə yapışdırılır.
* Bu qayda ilə bütün saçlar hissə-hissə ayrılır və
məhlul çəkilərək daranır.
* Məhlul saça tam çəkilib qurtardıqdan sonra saçlar 30
dəqiqə daranır. Bu daranma saçda olan qıvrımların tam
açılması üçündür.
Addım 8. Məhlul saçdan yuyulur.
* Saç daranıb qurtardıqdan sonra məhlul saçdan
yuyulmalıdır.
* Heç bir yuyucu vasitədən istifadə etmədən saç ilıq su
ilə yuyulur. Çalışmaq lazımdır ki, saçda məhlul
qalmasın.
* Yuyulmuş saçlar dəsmala bükülür.
* Saçlar yarı nəm halda qurudulur. Tam qurutmaq olmaz.
Addım 9. Saça fiksaj çəkilir.
* Fiksaj düzləndirmə əməliyyatını möhkəmlətmək məqsədi
ilə edilir.
* Fiksaj nəm saçlara çəkilir.
* Fiksaj məhlulun çəkildiyi ardıcıllıqla arxa
boyunardından başlayaraq aparılır.
* Fiksaj çəkilib qurtardıqdan sonra saçlar xırda dişli
daraqla 15 dəqiqə daranır.
Addım 10. Fiksajın saçdan yuyulması.
* Vaxt bitdikdən sonra fiksaj saçdan yuyulur.
* Saç əvvəl şampunla yuyulur.
* Balzamla yaxalanır.
* Yuyulmuş saçdan məhlulun qoxusu gəlir. Ona görə də
saçı xüsusi spreylə və ya sirkəli, limonlu su ilə
yaxalamaq lazımdır.
* Bir litr suya 1qaşıq sirkə, yaxud limon suyu tökərək
suyu neytrallaşdırmaq olar.
* Sirkəli su pis qoxunu götürmə
klə yanaşı saça parıltı verir.
* Texnoloji prosesin sonunda saçlar fen vasitəsilə
qurudulur.
* Müştəri görülmüş işdən razı halda xüdahafisləşərək
salonu tərk edir.
Mərziyə İSMAYILOVA,
18 nömrəli Bakı Peşə Liseyinin nəzəri fənn müəllimi və
istehsalat təlimi ustası |
