|
 2004-cü
ildən başlayaraq Avropanın bir sıra ölkələrində
informatika üzrə Bebras müsabiqəsi keçirilir. Hər il
müsabiqədə təqribən 400 mindən çox şagird iştirak edir.
Müsabiqənin əsas məqsədi oyunlar və əyləncə xarakterli
məsələlər vasitəsi ilə şagirdlərdə informasiya
texnologiyaları və kompüter elmlərinə maraq oyatmaqdır.
Məsələlər elə formada tərtib edilir ki, şagirdlərdən
xüsusi biliklər (proqramlaşdırma, dərin riyazi biliklər,
alqoritmləşdirmə və s.) tələb olunmasın. Bu müsabiqədə
şagirdlərin informasiya texnologiyaları üzrə
təfəkkürləri və kompüter vərdişləri yoxlanılır, bunun
əsasında qiymətləndirmə aparılır. Müsabiqə onlayn
şəklində keçirilir. Müsabiqədə 15 sual və onların həlli
üçün 45 dəqiqə vaxt verilir.
Bebras müsabiqəsi hazırda dünyanın 24 ölkəsində mütəmadi
keçirilir. ABŞ, Rusiya, Avstraliya, Yeni Zelandiya,
Cənubi Koreya, İspaniya, Belçika isə bu müsabiqə
şəbəkəsinə qoşulmaq üçün intensiv hazırlıq işləri görür.
Sevindirici haldır ki, ölkəmiz də bu siyahıdadır. Bunun
üçün 2012-ci ildən başlayaraq ölkədə formal prosedurlar
həyata keçirilmiş, müsabiqə təşkil olunmuşdur.
Müsabiqənin əhatə dairəsini genişləndirmək üçün iş
aparılır.
Əsas məqsəd paytaxtla yanaşı, həm də bölgələrdə olan
məktəblərdən istedadlı şagirdləri - informasiya
texnologiyaları üzrə "gənc Lomonosovları" seçməyə kömək
göstərməkdir. Sonra həmin şagirdlərin Azərbaycanın
informatika üzrə olimpiada komandasının rəhbərləri
tərəfindən bir neçə il ərzində Beynəlxalq İnformatika
Olimpiadalarında (İOİ) iştirak üçün hazırlanması
nəzərdə tutulur.
İlk müsabiqə aprelin 6-da İsmayıllı rayonunda Azərbaycan
Respublikası Təhsil Nazirliyi, İsmayıllı Rayon İcra
Hakimiyyəti, rayon təhsil şöbəsinin dəstəyi, "Xəzər"
Beynəlxalq İnvestisiya Şirkətinin sponsorluğu və İSTECH
və NEATS şirkətlərinin təşkilatçılığı ilə BDU-nun
tətbiqi-riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin
könüllüləri Toğrul Cəfərli, Elnur Məmmədov və Şərif
Hüseynovun köməyi ilə keçirildi. Müsabiqədə 265 şagird
iştirak etdi.
İsmayıllı şəhər 3 nömrəlı orta məktəbin V sinif şagirdi
Nihad Əhmədli, Vəng kənd tam orta məktəbinin VI sinif
şagirdi Misir Cəfərov, şəhər 3 nömrəli orta məktəbin VII
sinif şagirdi Asim Ağayev, Zaman Qarayev adına Qalınçaq
kənd tam orta məktəbinin VIII sinif şagirdi Natiq
Pirizadə, şəhər 5 nömrəli orta məktəbinin şagirdi Murad
Tarverdiyev müvafiq olaraq V, VI, VII, VIII, IX siniflər
üzrə ən yüksək nəticə göstərərək Caspian İnternetional
İnvestment Company tərəfindən müasir noutbuklarla
mükafatlandırıldılar.
Həmçinin Topçu kənd tam orta məktəbinin şagirdi Əziz
Əsədov, şəhər 5 nömrəli tam orta məktəbin şagirdləri
Kənan Şahalıyev, Murad Tarverdiyev, Ruslan Bəkirov,
şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin şagirdləri Nəzrin
Zülfiyeva, Günel Əliyeva, Səadət Nemətli, Samir Salahlı,
Nigar Rüstəmova, Zəminə Əkbərova, Nəzrin Səlimzadə,
şəhər 3 nömrəli tam orta məktəbin şagirdləri Rüstəm
Nəbiyev, Faiq Həsənov, Ayxan Ağazadə, Samir Gülməmmədov,
Rüfət Novruzov, Təzəkənd kənd tam orta məktəbindən Sənan
Hətəmov, Yeniyol kənd tam orta məktəbindən Rəsmiyyə
Məmmədova, Qubaxəlilli kənd tam orta məktəbindən Aysel
Bəkirova, Basqal qəsəbə tam orta məktəbindən Ələmdar
Qəhrəmanov, şəhər 6 nömrəli tam orta məktəbindən Tural
Rəhimli, şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbindən Xatirə
Dadaşovaya müxtəlif hədiyyələr təqdim olundu. Bütün
qaliblərə İsmayıl Cəlillinin müəllifliyi ilə böyük
müəllim Ramin Mahmudzadəyə həsr olunmuş və
R.Mahmudzadənin şəxsi imzası ilə şagirdlərə göndərdiyi
"Beynəlxalq İnformatika Olimpiadaları" kitabı hədiyyə
edildi.
Beləliklə, ayın 6-da İsmayıllıda Heydər Əliyev
mərkəzində müsabiqənin ilk sessiyası başladı. Mən ilk
şagirdə - İsmayıllının kəndlərindən birindən gəlmiş,
5-ci sinifdə oxuyan balaca xanıma sistemlə işləməyi başa
salmağa başladım. Kursoru start düyməsinə gətirməyini
xahiş etdim və məktəbli mousu bir kənara itələyib
notebook-un touchpad-i ilə işləməyə başladı: sərrast
şəkildə start düyməsini, sonra da uyğun məsələni mənim
şərhim olmadan seçdi. Drag drop ilə əməliyyat aparılmalı
olan interaktiv məsələni bir əli ilə touchpadın
düyməsini, o biri əli ilə də kursoru idarə edərək
çətinlik çəkmədən həll etməyə başladı. Bir az duruxdum,
xoşuma gəldi. Düşündüm ki, yəqin evlərində kompüter var
və bu bir istisnadır... Artıq neçənci sessiyanı
keçirirdik və uşaqların bir-birindən daha qabiliyyətli,
bacarıqlı olduqları aydın şəkildə görünürdü. Kompüterlə
işləmə bacarığı olmayan şagird ümumiyyətlə yox idi. Hər
kəs sərrast şəkildə işləyə bilirdi. Hətta bəzi
məsələlərdə tərcümə zamanı çıxan kiçik səhvlərimizi belə
şagirdlər tapıb bizə bildirirdilər. Şagirdlərin
ardı-arası kəsilmirdi. Bunu nəzərə alaraq RTŞ
əməkdaşları daha 3 kompüter sinfini də işə saldılar.
Tədbirin bu cür gedişi bizi heyran qoymuşdu və mən hər
ehtimala qarşı şagirdlər, valideynlər və müəllimlərdən
anonim olaraq düşüncələrini və əsasən də tədbirin mənfi
cəhətlərini yazmağı xahiş etdim. Onlar bir-birindən
maraqlı fikirlər yazmışdılar. Həmin fikirləri yazan
kiçik yaşlı şagirdlərin düşüncə tərzi məni heyran etdi.
Blok-sxemə oxşar bir məsələnin izahını oxumadan bir
çoxları birbaşa sxem üzərində hesablaya-hesablaya cavabı
düzgün şəkildə tapır, qraflara oxşar elementləri olan
məsələləri çox asanlıqla həll edirdilər. Maraqdan
məsələni araşdırmağa qərar verdim və öz növbələrini
gözləyən 20-30 nəfər şagirdə blok sxemlər, alqoritmlərin
xassələri və s. kimi mövzularda suallar ünvanladım.
Onların səlis cavab vermələri məni məsələdən agah etdi.
Maraqlı cəhətlərdən biri də o idi ki ilkin qeydiyyatdan
keçmiş 224 nəfərdən əlavə şagirdlər də olimpiadaya
qoşulmuşdular və buna görə də yarışda 265 şagird iştirak
etdi. Müsabiqə V-IX siniflər üçün nəzərdə tutulsa da çox
sayda IV sinif şagirdləri gəlmişdi. Onlar böyük
şagirdlərdən də yaxşı nəticələr göstərirdilər. Ən çox
bal toplayan şagird də Vəng kənd məktəbindən olan Misir
Cəfərov oldu.
Beləliklə, təkcə bir rayonda keçirilmiş müsabiqə bizə
bir çox qabiliyyətli şagirdləri - gələcəyin məşhur
proqramçılarını, mühəndislərini aşkar etməyə imkan
verdi. Təbii ki, yaxın gələcəkdə digər bölgələrdə də bu
müsabiqəni davam etdirəcəyik.
Adil ƏLİYEV,
ACM-Azərbaycanın həmtəsisçisi |
