Hazırda qloballaşan dünyada günümüzün aktual
mövzularından biri də sosial şəbəkələrdir. Artıq günün
tələblərinə uyğun olaraq hər birimiz sosial şəbəkələrdən
istifadə etmək, müasir cəmiyyətlə uyğunlaşmaq
məcburiyyətindəyik. Azərbaycanda təxminən yarım milyona
yaxın sosial şəbəkə istifadəçisi var. İstifadəçilər
əsasən sosial şəbəkələrdən ünsiyyət vasitəsi kimi
istifadə edir. Məsələn, istifadəçilər uzaqda olan
yaxınları ilə əlaqə yaradır, köhnə dostlarını taparaq
ünsiyyət qururlar. Bundan başqa, istifadəçilər müəyyən
qruplar yaradaraq müxtəlif mövzular üzərində fikir
mübadilələri aparır, təbligat və reklam işləri ilə
məşğul olurlar. Dünyada bir çox sosial şəbəkələr
mövcuddur. Bu sosial şəbəkələr içərisində ölkəmizdə ən
çox istifadəçisi olanı isə "facebook"-dur.
Facebook Mark Elliot Zukerberg tərəfindən yaradılıb.
Mark Elliot Zukerberg 1984-cü ildə ABŞ-ın Nyu-York
əyalətinin Dobbs Ferry şəhərində anadan olub. Hazırda
kompüter proqramçısı və İnternet sahəsində fəaliyyət
göstərən zəngin bir iş adamıdır. Facebook, insanların
yoldaşları ilə ünsiyyət qurmasını və məlumat almaq
məqsədi ilə yaradılan bir ictimai veb saytıdır. İlk
proqramını 10 yaşında yaradan Mark hələ liseydə
oxuyarkən yaşıdlarından fərqlənirdi. Liseyi
müvəffəqiyyətlə bitirən Mark ABŞ-ın Harvard
Universitetinə daxil olur. Universitetdə də fəallığı ilə
seçilən Mark 1-ci kursda oxuyarkən həmin universitetin
ən yaraşıqlı və gözəl tələbələrinin seçildiyi
Facemash.com saytını qurdu. Saytda Harvarddakı bütün
tələbələrin fotoşəkilləri vardı. Ancaq fotoşəkilləri
tapmaq üçün universitetin verilənlər bazasına izinsiz
girən və həmin bazanı "hack"lədiyi ortaya çıxan
Zukerberg, universitet tərəfindən intizama verilincə
universiteti buraxır. Sonra Mark Harvard Universitetinin
tələbələrini İnternet üzərində görüşdürmək üçün ikinci
saytı olan "facebook"-u qurur. 2004-cü ildə Harvard
Universitetinin tələbələri üçün qurulan "facebook" az
müddət ərzində ABŞ-da geniş yayılır. Daha sonra Boston
ətrafındakı məktəblərini də əhatə edən "facebook", iki
ay içərisindəki Ivy Ligi məktəblərinin hamısını əhatə
etdi.
İlk illərdə ABŞ-dakı bütün məktəblərdə "facebook" mövcud
idi. Üzvlər əvvəllər yalnız məktəbin e-mail ünvanıyla
üzv ola bilirdi. Daha sonrasında da şəbəkə içinə
liseylər və bəzi böyük şirkətlər də qatıldı. 2006-cı il
tarixindən isə "facebook" dünyaya açılaraq bütün e-mail
ünvanlarına bəzi yaş məhdudlaşması ilə genişləndi.
Bu gün "facebook"-un dəyəri bir neçə faktlara görə 15
milyard dollar həcmindədir.
2010-cu ildə Microsoft şirkəti "facebook"-un 1,6%
səhmini 240 milyon dollara aldı. Bu qiymətə həm də
2011-ci ilə kimi "facebook"-da edilən reklam xidmətləri
də daxildir. Sayt istifadəçilərə ödənişsizdir və
gəlirini banner reklamlarından və sponsor qruplarından
götürür. İstifadəçilər profilləri, fotoşəkilləri, maraq
sahələri, gizli ya da açıq mesajları və yoldaş qrupları
sərgiləməkdədir. Profillərin nümayişini yalnız
yoldaşlara görünəcək şəkildə və ya müəyyən şəbəkələrin
xaricindəkilərə açıq olmayacaq şəkildə məhdudlaşdırıla
bilər. İctimai təsiri isə ondan ibarətdir ki,
"facebook", bir ictimai ünsiyyət və görüşmə kanalı
olaraq dünyada özünə xəstəlik dərəcəsində tərəfdar
taparkən, anti-"facebook" tərəfdarları da meydana
gəlməyə başlamışdır. Bəs görəsən ölkəmizdə sosial
şəbəkələrə münasibət necədir və onlardan səmərəli
istifadə olunurmu? Bu suallarımıza cavab tapmaq
məqsədilə bir neçə gənc ilə görüşüb söhbətləşdik.
Fərahim BARAT,
BDU-nun şərqşünaslıq fakültəsinin IV kurs
tələbəsi:
- "Facebook" dünya miqyaslı bir sosial
şəbəkədir. İstənilən mövzu baxımından
informasiyaları daha sürətli şəkildə əldə etmək
üçün həm də həmin mövzular üzərində müzakirə
aparmağın ən optimal variantıdır. Düşünürəm ki,
hər bir şəxs istifadə qaydalarına və
məqsədlərinə uyğun olaraq sosial şəbəkələrdən
istifadə edir. Dövrün tələblərinə uyğun olaraq
insanlar "facebook"-da təmsil olmağı və öz
payını ordan götürməyi bacarmalıdır. Təbii ki,
hər bir şəxsin maraq dairəsi fərqlidir. Bu maraq
dairəsinə uyğun olaraq da istifadəçilər müxtəlif
mövzuları paylaşırlar. Bu gün sosial şəbəkələr
müasir gənclərin həyatının ayrılmaz hissəsidir.
Təxminən hər gün 2 saat vaxtımı mən
"facebook"-da keçirirəm. Bilirsiz sosial
şəbəkələrin çox üstünlükləri var. Hətta uzun
illər axtardığımız, lakin tapa bilmədiyimiz
şəxsləri sosial şəbəkələr vasitəsilə asanlıqla
tapmaq, onunla ünsiyyət qurmaq olur. Bundan
başqa, müxtəlif tədbirlərin təşkilati işlərini
həyata keçirmək və həmin tədbir haqqında ətraflı
məlumatı dostlara çatdırmaq baxımından da sosial
şəbəkələr böyük əhəmiyyət kəsb edir. Lakin bütün
bunlara baxmayaraq sosial şəbəkələrdən səmərəsiz
şəkildə istifadə edənlər də çoxdur ki, bu da
onlarda lazımsız problemlərin yaranmasına və
İnternetdən asılılığa gətirib çıxardır.
Düşünürəm ki, sosial şəbəkələrdən səmərəli
şəkildə istifadə etmək daha yararlı olar.
|
|
Yavər MƏMMƏDOVA,
BDU-nun hüquq fakültəsinin tələbəsi:
- Mən sosial şəbəkələrdən öz peşəmə uyğun olaraq
səmərəli şəkildə istifadə edirəm. Bir hüquqşünas
kimi problemlərimiz olanda dostluğumuzdakı
şəxslərlə əlaqə yaradırıq və həmin problemin
həlli yolunda müxtəlif müzakirələr aparırıq.
Hazırda bizim "facebook"da hüquq adlı qrupumuz
fəaliyyət göstərir. Həmin qrup vasitəsilə
müxtəlif şəxslərə hüquq məsləhətləri veririk ki,
bu da bizim təcrübə qazanmağımıza, həmin
şəxslərə isə öz hüquqlarının qorunmasına
yardımçı olur. Bundan başqa, hüquq mövzusu ilə
bağlı məqalələr də paylaşırıq ki, bu da
insanların hüquqi cəhətdən maariflənməsinə
xidmət edir. Lakin buna baxmayaraq dövrümüzdə
sosial şəbəkələrdən lazımsız səviyyədə istifadə
edənlər də olur ki, bu da sonralar onların
həyatına çox mənfi təsir edir. Bəzi şəxslər
sosial şəbəkələrin milli mənəvi dəyərlərimizə
ciddi ziyan vurduğunu söyləyirlər. Lakin mən
bunu istifadəçilərin özündən asılı olduğunu,
onların düzgün tərbiyə almalarından asılı məsələ
kimi qiymətləndirirəm. Əgər mən dövlətçilik
ənənələrimizlə bağlı və ya hüquqi mövzularda
paylaşımlar edirəmsə bunun mənəviyyatımıza heç
bir zərər gətirməyəcəyini düşünürəm. Əksinə,
xeyir verəcəyinə inanıram. |
|
Tural ƏLİYEV,
Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin
inşaat fakültəsinin IV kurs tələbəsi:
- Sosial şəbəkələrdən mütəmadi olaraq istifadə
edirəm. Demək olar ki, günün müəyyən hissəsini
"facebook"da keçirərək bu vasitə ilə müxtəlif
informasiyalar əldə edir və dostlarımla əlaqə
saxlayıram. Mən artıq 4 ildir ki, "facebook"-un
aktiv istifadəçisiyəm. İstər ölkə daxilində
istərsə da xaricdə baş verən hadisələri
"facebook" vasitəsilə öyrənirəm. Düşünürəm ki,
sosial şəbəkələr həm də hər bir istifadəçinin
xarakterini və onun dünyagörüşünü tərənnüm edir.
Belə ki, istifadəçilər sosial şəbəkələrdə
lazımsız olaraq vaxt itkisinə yol verirlər.
Onlar boş-boş fikirlər haqqında mülahizələr
yürüdürlər. Bundan başqa, bəziləri sosial şəbəkə
vasitəsilə yalan məlumatlar da yayırlar ki, bu
da insanlarda müəyyən fikirlər oyadır. Mənim
dostluğumda bir çox xarici vətəndaşlar və əsasən
də sənətimə uyğun olaraq inşaat sektorunda
çalışan şəxslər var. Mən onlarla mütəmadi olaraq
əlaqə saxlayır və bu sahə ilə bağlı bir çox
məlumatlar əldə edirəm. Ona görə də "facebook"
demək olar ki, həyatımın ayrılmaz hissəsidir. |
|
Aytəm DƏDƏYEVA,
Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin
inşaat texnologiya fakültəsinin tələbəsi:
- Universitetimizdə bütün fakültələrin demək
olar ki, facebook səhifəsi var. Bu səhifə biz
tələbələrə bir çox üstünlüklər verir. Mən
universitetimizdə öz fakültəmiz üzrə Tələbə
Həmkarlar Təşkilatının sədriyəm. Bu yöndə
apardığım işlərdə "facebook"-un və digər sosial
şəbəkələrin fəaliyyətimə çox yaradığını
düşünürəm. Lakin buna baxmayaraq sosial
şəbəkələrin mənfi təsirləri də mövcuddur. Sosial
şəbəkələrdən düzgün istifadə etməyənlər və ona
bir əyləncə növü kimi baxan şəxslərin
ailələrində müxtəlif problemlər yaranır, hətta
bu problemlərin sonu cinayətlərlə nəticələnir.
Ona görə də sosial şəbəkələrdən səmərəli şəkildə
və diqqətlə istifadə olunmasını daha düzgün
hesab edirəm. Sosial şəbəkələrin ən müsbət
cəhətlərindən biri də ölkəmizi və dövlətimizi
ətraflı şəkildə beynəlxalq aləmdə tanıtmaq
imkanına malik olmasıdır. Belə ki, sosial
şəbəkələr xarici vətəndaşlara xalqımızın milli
mənəvi sərvətlərini, adət-ənənələrini təbliğ
etmək üçün ən yaxşı vasitədir. |
Hazırladı: Niyazi RƏHİMOV |