|
Müasir dövrdə təhsil prosesini informasiya və
kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi olmadan
təsəvvür etmək çox çətindir. Təlimin səmərəliliyinin
artırılmasında, dərslərin maraqlı və məzmunlu
qurulmasında İKT-nin rolu danılmazdır. Ümumi təhsil
müəssisələrində tədris edilən bütün fənlər, o cümlədən
tarix fənni İKT-nin tətbiqi üçün geniş imkanlar yaradır.
İKT-dən istifadə şagirdlərin idraki, tədqiqatçılıq və
ictimai bacarıqlarının inkişafında əhəmiyyətli rol
oynayır.
Müşahidələr göstərir ki, şagirdlərin İKT-yə olan
maraqlarından düzgün və məqsədyönlü şəkildə istifadə
etməklə təlimin səmərəli təşkilinə nail olmaq mümkündür.
Təlimin təşkilinə verilən bugünkü tələblər uzun bir
inkişaf yolu keçmişdir.
"İnteraktiv" termini "dialoq, qarşılıqlı əlaqədə
fəaliyyət göstərmək" kimi izah olunur. İnteraktiv təlim
dərsi şagirdlərin fəaliyyət sahəsinə çevirir.
Şagirdlərin dərsə maksimum fəallığını artırır.
İnteraktiv təlimdən istifadə edən müəllim bu dərslərə
çox ciddi hazırlaşmalı, bu prosesə daha çox vaxt sərf
etməlidir.
"Min illərin müəllimi" adlandırılan böyük Çin filosofu
Konfutsi yazırdı: "Qulaq asıram-unuduram, görürəm-yadda
saxlayıram, özüm edirəm-anlayıram".
Mütəxəssislərin araşdırmaları nəticəsində məlum olmuşdur
ki, ən yaxşı lektorun diqqətli dinləyicisi 3 saatdan
sonra onun söylədiklərinin 30%-ni, 3 gündən sonra isə
90%-ni unudur. Deməli, təlimdə yüksək keyfiyyət şagirdin
özünün aktivləşdirildiyi andan əldə edilməyə başlanır.
Bu baxımdan interaktiv metodlardan istifadə çox
önəmlidir. Karusel, əqli hücum, işgüzar səs-küy, debat
kimi üsulları şagirdlərimiz çox sevir. Müəllim şagirdin
diqqətini cəlb etmək, yorğunluğunu aradan qaldırmaq üçün
dərsdə bir neçə dəfə "fəallaşdırıcı" fasilələrdən
istifadə etməlidir.
Dərsin uğurlu alınması üçün təcrübələrimdən istifadə
edərək bəzi məqamları təqdim etmək istərdim.
L.Tolstoyun bir fikrini unutmaq olmaz: "Ən yaxşı
metodika sənin malik olduğundur".
Dərs zamanı şagirdlərdə gərginlik və sıxıntı hiss edən
kimi onlara sərbəstlik verirəm. Bu sərbəstlik bir
maraqlı əhvalatın bəhsi, məntiqi sual, yaxud zəka oyunu
krossvord da ola bilər. Aşağı sinif şagirdlərində tarixi
krossvordlardan istifadə etməklə dərsi daha maraqlı
etmək olar.
Nisbətən yuxarı siniflərdə klassik musiqidən istifadə
etməklə diqqəti əsas sahəyə yönəltmək olar.
Pedaqoji prosesin başlıca məsələsini təkcə "nəyin
öyrədilməsi" deyil, həm də "necə" öyrədilməsi təşkil
edir. Bir sinifdə müxtəlif yollarla öyrənənlər olur. Ona
görə də müxtəlif təlim metodlarından istifadə etmək
vacibdir. Yalnız passiv öyrənmə formatında ötürülən
məlumat cansıxıcı olur. Əsas məsələ, müvafiq və nisbətən
qısa zaman müddətində yeni məlumatın təqdim edilməsidir.
Dərsi səmərəli təşkil etmək üçün aşağıdakı sualların
cavablarını müəllimin özü üçün konkretləşdirməsi
məsləhət bilinir.
1. Nə öyrəniləcək?
2. Necə öyrəniləcək?
3. Hansı şəraitdə öyrəniləcək?
4. Təlim fəaliyyəti necə qiymətləndiriləcək?
Uzun illərin pedaqoji təcrübəsinin ümumiləşdirilməsi
təsdiq edir ki, insan təcrübədə əldə etdiyi biliyi daha
yaxşı yadda saxlayır və öz fəaliyyətində tez-tez tətbiq
edərək ondan bəhrələnə bilir.
Şagirdlərin maraqlarına uyğun dərslər təşkil etmək
onların tədris prosesinə marağını artırır.
Uğurlu məktəb həyatı üçün ailənin iştirakı zəruridir.
Valideynlər öz vaxtlarını və diqqətini könüllü şəkildə
sərf etdikdə şagirdlər daha çox şey əldə edirlər və
məktəbi daha çox sevirlər. Valideynlərlə əməkdaşlıq
edərək problemin həlli yollarını tapmaq olar.
Bu günün müəllimi həm öyrənən, həm də öyrədən müəllim
olmalıdır. Çünki bu günün şagirdləri çox böyük
informasiya bazasına malikdirlər. Şagirdlər humanitar
məntiqlə bağlı tapşırıqları da çox sevə-sevə edirlər.
Cəmiyyətin qarşısında duran ən mühüm məsələ müstəqil
düşünən, yaradıcılığa meyilli, yüksək intellektə malik
şəxsiyyət formalaşdırmaqdır. Yüksək məntiqi düşünmək
qabiliyyətinə malik olan insan eyni müvəffəqiyyətlə
tarixlə, riyaziyyatla, ədəbiyyatla və başqa elmlərlə
məşğul ola, idarəçilikdə və rəhbər vəzifələrdə uğur
qazana bilər. Gələcəyimiz olan şagirdlərimizin dünya
intellekt bazarına çıxması hamımızın ümdə vəzifəmiz
olmalıdır.
Qızqayıt MƏMMƏDOVA,
Bakıdakı 245 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi
|
