ARXİV

2 Avqsut 2013 - №29

Beynəlxalq təhsil xəbərləri

2020-ci ildə ən azı 5 Rusiya  universiteti 100 dünya universiteti arasında olacaq 

Rusiyanın baş naziri Dmitri Medvedev ölkə ali məktəblərinin rəqabət qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsi üzrə şuranın yaradılması haqqında  sərəncam imzalamışdır.  Bundan əlavə, 2013-cü ildə ölkənin aparıcı ali məktəblərinin dəstəklənməsi üçün 9 milyard rubl vəsaitin ayrılması barədə qərar qəbul edilmişdir. Baş nazir universitetlərin idarəçilik sisteminin yenidən qurulması və xaricdən mütəxəssislərin cəlb olunmasının zəruriliyini bildirmişdir.   Rusiyanın aparıcı ali məktəblərinin dünyanın qabaqcıl elmi-təhsil mərkəzləri arasında rəqabət qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsi  zəruriliyindən danışan baş nazir universitetlərin idarə olunmasının daha müasir sisteminin yaradılması tərəfdarı olduğunu demişdir. "Təhsil proqramlarını yeniləşdirməklə yanaşı, universitetlərin daha müasir idarəolunma  sistemini  yaratmaq,  menecmentə müasir və effektiv  mütəxəssisləri cəlb etmək lazımdır",- deyə baş nazir bildirmişdir. Hökumət başçısı beynəlxalq  aləmdə Rusiya ali məktəblərinin rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi məqsədilə digər ölkələrdən gənc alimlərin və müəllimlərin dəvət olunmasını təklif etmişdir. "Müxtəlif universitetlərdə işləmiş insanların dünyagörüşü tamamilə fərqlidir, onlar qlobal elmə daha yaxşı inteqrasiya etmişlər, bütün dünyada mövcud olan ən qabaqcıl texnologiya və metodlarla tanışdırlar". 

Öz növbəsində Rusiyanın təhsil və elm naziri Dmitri  Livanov qeyd etmişdir ki, 2020-ci ildə Rusiyanın 15 ali məktəbi dünya universitetlərinin top-200-lüyünə daxil olacaq. Nazir əlavə etmişdir ki, o vaxta qədər universitet alimlərinin məqalələrinin sayı 3 minə çatacaq və tələbələrin 15 faizi xarici ölkə vətəndaşları olacaq.

Qeyd edək ki, prezident Vladimir Putinin imzaladığı sərəncama müvafiq  olaraq 2020-ci ildə ən azı 5 Rusiya  universiteti reytinq cədvəlində 100 dünya universiteti arasında olacaq.

Fransada ali təhsil qanunu dəyişmişdir 

Fransanın Milli Assambleyası ölkənin ali təhsil və tədqiqatçılıq fəaliyyəti haqqında son qanun layihəsini qəbul etmişdir. Yeni qanunla texniki peşə təhsili üzrə bakalavrlar üçün kvotalar müəyyən edilmişdir. Ali təhsil haqqında qanunda  dəyişikliklərin qəbul edilməsini şərtləndirən əsas məqam ondan ibarətdir ki, ümumtəhsil ixtisasları üzrə tələbələrin əksəriyyəti universitet divarlarından kənarda qalırlar. Digər tərəfdən yeni qanunda ölkənin ali məktəblərində ingilis dilində tədrisin mümkünlüyü nəzərdə tutulmuşdur. Qanuna edilmiş dəyişikliklər Avropa Birliyinin maliyyə dəstəyi və xarici instututlarla həyata keçirilən birgə proqramlara da təsir edir. Tələbələr kursların seçimində daha çox müstəqillik əldə etmiş olurlar. İndi psixologiya fakültəsinin tələbəsi öz seçiminə uyğun olaraq tarixi və digər fənni  öyrənə bilər.   Yeni qanunun qüvvəyə minməsi  ilə dövlət tərəfindən ali məktəblərin maliyyələşdirilməsi üçün ayrılan vəsaitlərin həcmi də artırılacaq.

"Məktəb uşaqların həyatında sabitliyi təmin edən rol oynamalıdır" 

Böyük Britaniyanın təhsil naziri Maykl Qouv hesab edir ki, məktəb  uğursuz, daha yoxsul ailələrdə böyüyən uşaqlar üçün daha artıq dərəcədə sabitlik mənbəyidir.  "Təhsil və bizim gələcəyimiz" mövzusunda keçirilmiş seminarda çıxış edən nazir qeyd etmişdir ki, Britaniyada daha çox uşağın həyatında nizam-intizam yoxdur. "Uşaqlar getdikcə daha artıq dərəcədə ailə başçısının nüfuzunun olmadığı mühitdə böyüyürlər, valideynlər  bu ailədə sanki  qonaq kimi yaşayır, onların bir çoxu müxtəlif cür ruhi pozuntulardan əziyyət çəkirlər. Hələlik bu cür valideynlər azdır, lakin onların sayı müəyyən regionlarda günbəgün artmaqdadır",-deyə nazir bildirmişdir. O əlavə etmişdir ki, uşaqlar məktəbə səhər yeməyi yemədən gəlir, ona görə yox ki, onların valideynlərinin yemək pulu yoxdur, ona görə ki, ailə özü nizamsız həyat tərzi sürür. Bu cür ailələrdə uşaqlar vaxtında yemək yemir və vaxtında yatmırlar, ata-analarının günün müəyyən dövrlərində harada olmalarından bixəbərdirlər. Nazir qeyd etmişdir ki, məktəb uşaqların nizam-intizama öyrəşməli olduğu yerdir, uşaqlar burada intizama,  dəqiqliyə, düzgünlüyə alışmalıdırlar. "Məhz buna görə də məktəb bu cür uşaqların həyatında sabitliyi təmin edən  rol oynamalıdır". 

Almaniyada xarici diplomların tanınması asanlaşacaq 

Almaniya hökuməti xarici ölkələrin ali təhsil diplomlarının tanınması prosesini asanlaşdırmaq niyyətindədir.  Ölkənin yeni təhsil qanununda xarici  diplomların tanınması və xarici ölkələrdən olan mütəxəssislərin öz ixtisaslarına uyğun olaraq işlə təmin olunması imkanlarının artırılması nəzərdə tutulmuşdur. 

Alman mütəxəssislərinin bir-birinin ardınca İsveçrə, Amerika və İngiltərəyə axını xarici diplomların tanınması sahəsində vəziyyətin  nizama salınmasını zəruri etmişdir. Bu gün Almaniyada həkim və müəllimlərə böyük ehtiyac vardır, uşaq bağçalarında  tərbiyəçilər, mühəndislər, proqramçılar və orta texniki səviyyəli mütəxəssislər çatışmır. İqtisadiyyat Nazirliyinin məlumatına əsasən, alman əmək bazarında peşəkar kadr çatışmazlığı 400 min nəfər təşkil edir.  Hazırda tibbi personal, məktəb müəllimləri, mühəndislər və texniki işçilər üçün bu sayda vakant yerlər mövcuddur. Ötən il Almaniya kadr çatışmazlığından 15 milyard avro itirmişdir. Hazırda 300 minə yaxın xarici ölkə vətəndaşı ixtisaslarına uyğun işləyə bilmir. Onların vətəndə aldıqları diplomlar son vaxtlara qədər Almaniyada tanınmamışdır. Nəhayət, bu məsələnin ciddi nəticələrini götür-qoy edən Almaniya hökuməti xarici mütəxəssislərin diplomlarının  tanınması prosedurunun sadələşdirilməsi, onlar üçün universal qiymətləndirmə kriteriyalarının tətbiqi və məşvərət  strukturlarının yaradılmasını qərara almışdır. 

Almaniyanın təhsil və elmi tədqiqatlar naziri Annet Şavapın sözlərinə görə, yeni qanun ölkə iqtisadiyyatının zəruri kadrlarla təmin olunmasına imkan verəcək. Yeni qanuna müvafiq olaraq xarici ölkələrin ali məktəblərinin diplomunu almış istənilən şəxs sənədlərini baxılması üçün Almaniyanın Təhsil Nazirliyinə ünvanlaya bilər. Əgər xarici ölkə vətəndaşının diplomu tanınmazsa, o, malik olduğu ixtisasın alman standartlarına hansı dərəcədə uyğun gəlib-gəlmədiyini öyrənə bilər. Diplomların  tanınması nəticədən asılı olmayaraq  pullu olacaq. Məlumata görə,  diplomların tanınması proseduru  3  ay çəkəcək.  Diplom tanınmadığı halda bunun  səbəbləri göstərilməli və diplom sahibinə hansı addımlar atmalı olduğu izah olunmalıdır. 

Ölkə parlamentinin aşağı və yuxarı palatasında müzakirədən sonra qəbul olunacaq qanun keçmiş sovet respublikalarından olan mütəxəssislər üçün də geniş imkanlar açır. Qaçqınlar və immiqrantların işi üzrə Federal Agentliyin məlumatına görə, ölkədə yaşayan xarici  vətəndaşlar arasında postsovet məkanından çıxmış şəxslər daha yüksək təhsil səviyyəsinə malikdir. 

2013-cü ildə dünyada təhsilin vəziyyətinə dair hesabat açıqlanmışdır 

Dünyanın 30-dan artıq ölkəsinin daxil olduğu İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OESD)  2013-cü ildə dünya ölkələrində təhsilin vəziyyətinə dair növbəti  analitik hesabatını  dərc etmişdir.   

"2013-cü ildə təhsilə baxış: OESD-nin indikatorları" adlı (Education at a Glance 2013) məruzədə keçmiş postsovet məkanı ölkələri də daxil olmaqla dünyanın bir sıra inkişaf etmiş ölkələrində təhsil və məşğulluq məsələləri  sahəsində vəziyyət təhlil olunmuşdur.  Müxtəlif təhsil səviyyələrinə malik ölkələr üçün iqtisadi böhranın nəticələri necədir? Öyrənlilən fənn və əməkhaqlarının  həcmi, eləcə də işsizlik səviyyəsi arasında qarşılıqlı əlaqə varmı? Təhsil və siqaretçəkməyə meyil arasında paralellər aparmaq olarmı?  OESD-nin son hesabatı bu kimi suallara geniş cavab verir.

Hesabatda qeyd edilmişdir ki, son iki il ərzində bir sıra ölkələrdə işsizliyin səviyyəsinin kəskin surətdə artması müşahidə olunmuşdur.  Xüsusən  də gənclər daha çox işsizlikdən  əziyyət çəkmişlər. 2011-ci ildə yaşı 15-19 olan gənclər arasında işsizlik səviyyəsi 16 faiz, 25-29 yaş arasında 20 faiz təşkil etmişdir. Bəzi ölkələrdə isə bu rəqəmlər kifayət qədər yüksəkdir və 25-29 yaşlı gənclər arasında  hər üç nəfərdən birini işsizlər və təhsildən kənarda qalanlar təşkil edir. Bu cür vəziyyət gənclərin işgüzar əhvalına, vərdişlərinə və sosial inteqrasiyasına uzunmüddətli təsir göstərir.

Yaxşı təhsil əvvəlki kimi qiymətli hesab olunur. Təhsil səviyyəsi əmək bazarında işlə təmin olunmağa güclü təsir göstərir, böhran isə bu təsiri daha da gücləndirmişdir. OESD ölkələrində diplomlu ali təhsilli işsizlər 4,8 faiz təşkil etmişdir. Orta təhsilə malik olan şəxslər arasında bu rəqəm 12,6 faizdir. Gənclər üçün yaxşı təhsil hətta böhranlar şəraitində belə işlə təmin olunmağın qiymətli təminatçısıdır.

Bir sıra ölkələr (Avstriya, Almaniya, Çexiya, Lüksemburq) texniki peşə təhsilinin səviyyəsini orta səviyyədən (32 faiz)  yüksəltməklə işsizlik səviyyəsini azaltmağa nail ola bilmişlər. Əksinə, Yunanıstan, İrlandiya, İspaniya kimi ölkələrdə texniki peşə təhsili üzrə diplom alan gənclərin sayı 25 faiz aşağı düşmüşdür ki, nəticədə bu ölkələrdə işsizlik 12 faiz artmışdır.

Təhsil və gəlirlər arasında əlaqə də möhkəmdir. Təhsil səviyyəsi təkcə gənclərin işlə təmin olunmasına yox, həm də gəlirlərə təsir edir. Ali təhsilli yaşlı işçilərin gəlirləri orta təhsillilərdən fərqli olaraq 1,5 dəfə artmışdır.  Böhran şəraitində əməkhaqları arasında fərq dərinləşmişdir. Ali təhsilli şəxslərlə aşağı təhsil səviyyəsinə malik olanların gəlirləri arasında fərq 75 faizdən 90 faizə qədər artmışdır.  Məlum olmuşdur ki, ali təhsil diplomu uzunmüddətli perspektivdə özünün müsbət bəhrələrini verir.

Ali təhsilli vətəndaşların sayına görə  Rusiya  Kanada və Yaponiyanı   üstələyərək birinci yerə çıxmışdır. 

OESD ölkələrinin əksəriyyətində rəsmi təhsil prosesi 5 yaşdan başlayır. Lakin Belçika, Fransa, İslandiya, İtaliya, Norveç, İspaniya və İsveçdə artıq 3 yaşdan (90 faiz) ümumi təhsil hesab olunur.

Hesabatda qeyd olunur ki,  Asiyadan olan tələbələr arasında xaricdə təhsil daha çox populyarlıq qazanmışdır.  2011-ci ildə 4,3 milyon tələbə xarici universitetlərə üz tutmuşdur.

Avstraliya, Böyük Britaniya, İsveçrə,  Yeni Zelandiya və Avstriya xarici tələbələrin sayına görə irəlidədir. OESD ölkələrində qeydə alınmış xarici tələbələrin sayı OESD ölkələrindən xaricə gedən tələbələrin sayından 3 dəfə artıqdır.

On bir yaşlı dahi 

Meksikada yaşayan 11 yaşlı Luis Roberto Ramires hazırda dünya  mətbuatının diqqət mərkəzindədir.  Ekspertlər  L.Ramiresin intellekt əmsalının 152-160 vahid səviyyəsində olduğunu bildirmişlər. Bu isə yalnız dahi  Albert Eynşteynin intellektual səviyyəsinə uyğundur. 11 yaşlı məktəbli  söhbət üçün ABŞ-ın Meksikadakı səfirliyinə dəvət olunmuşdur. Meksika kütləvi informasiya vasitələrinin məlumatına görə, Ramires yerli kolleclərdən birinin universitet təhsili almağa imkan verən hazırlıq kurslarını 10 həftəyə başa vurmuşdur.  Müəllimi bildirmişdir ki, Luis imtahan verməli olduğu 47 fənnin yalnız birindən 9 bal, qalanlarından isə maksimum qiymət - 10 bal toplamışdır.

Luis hələ 4 yaşı tamam olanda müstəqil surətdə oxumağı öyrənmiş, 5 yaşında isə ingilis dilini öyrənməyə başlamışdır. Meksika KİV-i xəbər vermişdir ki, Luis ingilis, ispan, fransız dillərində sərbəst danışa bilir. Onun elm, texnologiya üzrə maraq dairəsinin çox geniş olduğu qeyd olunur. Valideynləri bildirmişlər ki, onların övladları yeni biliklər əldə etməyi çox sevir. 3 ay ərzində orta məktəbi başa vuran Luis robot texnikasını  öyrənmək üçün San Luis Potosi İnstitutuna daxil olmuşdur.

Azyaşlı dahinin ən böyük arzusu Harvard Universitetində təhsil almaqdır. O, burada kvant fizikasını öyrənmək istəyir.  Luis  Ramiresin valideynləri kasıbdır.  Ona görə də onun yaşadığı Miçioakan ştatının yerli hakimiyyət orqanları azyaşlı dahinin arzusunun reallaşmasında ona hərtərəfli yardım göstərirlər. Valideynləri övladlarının Harvardda təhsil alması üçün Amerika hökumət dairələrinə məktub ünvanlamışlar.   

Yaxın vaxtlarda ABŞ-ın hakimiyyət orqanlarının Luisə təhsilini Amerikada davam etdirməyə icazə verib-verməyəcəyi  məlum olacaq.

Dahi uşaqlar başqa ölkələrdə də yaşayırlar. 2008-ci ildə dünya KİV-ləri misirli məktəbli Mahmud Uayil barədə xəbərlər yaymışdılar. O, heç bir çətinlik çəkmədən beynində çoxrəqəmli ədədlər üzərində hesablamalar aparır, 3 ay müddətinə isə ingilis dilini öyrənmişdir. Onun intellekt əmsalı 151-dir. Hazırda bütün dünyada intellekt əmsalı 142-dən yuxarı olan 800 insan yaşayır.

Xarici ekspertlər Qazaxıstan təhsilinin keyfiyyətini qiymətləndirəcək 

Qazaxıstan təhsilinin keyfiyyətini xarici ekspertlər qiymətləndirəcəklər. Qazaxıstan Təhsil Nazirliyinin Ali və Diplomdansonrakı təhsil Departamentinin direktoru Fatima Jakıpovanın sözlərinə görə, ali məktəblərin əsas vəzifəsi keyfiyyətli təhsil təqdim etməkdir. Bu mexanizmin  köməyi ilə Qazaxıstan təhsili dünya standartları  səviyyəsinə qalxmağı düşünür.

"Ali məktəblərdə çox işlər görülür. Proqramların məzmunu Avropanın ən yaxşı təcrübələri ilə müqayisə oluna bilər.  Biz Boloniya prosesinin üzvüyük. Buna görə də biz Avropada mövcud olan keyfiyyətli təhsil verməliyik. Akkreditasiya olmadan bunu etmək mümkün deyildir", - deyə Fatima Jakıpova  bildirmişdir. Onun sözlərinə görə, ölkənin təhsil sistemi  getdikcə  müstəqil akkreditasiyaya keçir. Bu cür sistem artıq xaricdə sınaqdan keçirilmişdir. Artıq Amerika, Almaniya və Böyük Britaniyadan olan 4 beynəlxalq agentlik Qazaxıstan təhsilinin keyfiyyətinin monitorinqində  iştirak etmək  niyyətini açıqlamışdır. Ekspertlər xarici ölkələrdə tətbiq olunan standart əsasında Qazaxıstanda ali məktəblərin akkreditasiyasını keçirəcəklər.