|
Azərbaycanın gələcək inkişafı məhz təhsillə bağlıdır.
İlham ƏLİYEV
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Müasir Azərbaycanın sosial, iqtisadi, mədəni həyatı
durmadan dəyişir, inkişaf edir. Bu dəyişikliklərin
mahiyyətini cəmiyyətimizin gələcək uğurlarını təmin
edən, onun dünya arenasına çıxmasına imkan yaradan
islahatyönümlü tədbirlərin həyata keçirilməsi təşkil
edir. Bu tədbirlərin içərisində təhsil özünün rol və
əhəmiyyətinə görə aparıcı yerlərdən birini tutur.
Mütəxəssislər təhsil hadisəsini "mühüm sosial hadisə",
"sosial fenomen" kimi dəyərləndirməklə onun cəmiyyətin
inkişafındakı əvəzedilməz rolunu xüsusi olaraq
vurğulayırlar. Müstəqillik illərində Azərbaycanın bütün
ictimai, siyasi və iqtisadi həyatında aparılmış
islahatyönümlü tədbirləri ümumiləşdirməklə
qiymətləndirən və ölkəmizin yaxın zaman üçün
irəliləyişlərini müəyyənləşdirən "Azərbaycan - 2020:
gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasında da təhsilin
cəmiyyətin inkişafındakı rolu ayrıca vurğulanır.
Göstərilir ki, "son illərdə ölkəmizin
modernləşdirilməsinə istiqamətlənmiş sosial-iqtisadi
siyasətlə təhsil sahəsində əhəmiyyətli nailiyyətlərin
əldə olunması da bağlıdır". Bu bağlılıq onu bilavasitə
bir üstqurum hadisəsi kimi insanların, bütövlükdə
cəmiyyətin formalaşması baxımından zəruri edir.
Ölkəmizin tarixində təhsil özünün sosial-pedaqoji
funksiyasını yerinə yetirməklə həm də zaman-zaman
dəyişərək böyük bir inkişaf yolu keçmiş, müasir
dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. Müstəqillik dövründə
təhsil sahəsində aparılmış islahatlar, onun humanist,
demokratik, inteqrativ xarakterinin güclənməsilə
nəticələnmişdir. Ən başlıcası müstəqil təhsil
siyasətinin formalaşması, təhsilin orijinal məzmununun
yaradılması istiqamətində işlər aparılmışdır. İnkişaf
Konsepsiyasında qeyd olunduğu kimi, "Təhsilin məzmunca
yeniləşməsinə istiqamətlənmiş islahat tədbirləri
görülmüş, Azərbaycan təhsilinin Avropa təhsil məkanına
inteqrasiya istiqamətində əhəmiyyətli addımlar
atılmışdır". Ümumi təhsil sahəsində dövri olaraq
("Azərbaycan Respublikasında ümumi orta təhsilin dövlət
standartları" (1999), "Azərbaycan Respublikasında ümumi
təhsilin Konsepsiyası (Milli Kurikulumu)" (2006), "Ümumi
təhsil pilləsinin dövlət standartları və proqramları
(kurikulumları)" (2010)) bir-birini davam və inkişaf
etdirən, yeni mahiyyət və məzmun daşıyan sənədlər
hazırlanaraq qəbul edilmişdir. Eyni zamanda, ümumi
təhsil fənləri üzrə təhsil proqramları (kurikulumları)
hazırlanmışdır. Məzmun standartları, strategiyalar və
qiymətləndirmə mexanizmlərindən ibarət olan bu
sənədlərdə bilik, bacarıq və vərdişlərə söykənən
dəyərlərin, şagird şəxsiyyətinin intellektual
xüsusiyyətlərinin, fiziki və mədəni keyfiyyətlərin
inkişaf etdirilməsi ön plana çəkilmişdir.
Təhsilin informasiyalaşdırılması da əldə olunan
nailiyyətlərdən biri hesab edilir. İnkişaf
Konsepsiyasında göstərilir ki, " Təhsilin
informasiyalaşdırılması sahəsində əhəmiyyətli
nailiyyətlər əldə edilmişdir. 2004-cü ildə hər 1063
şagirdə bir kompüter düşdüyü halda, hazırda hər 20
şagirdə bir kompüter nisbəti təmin olunmuşdur". Eyni
zamanda, "İnzibati, pedaqoji və texniki heyət əhatə
olunmaqla 75 min nəfər müvafiq treninqlərdən keçərək İKT
bacarıqlarına yiyələnmişdir".
Bütün bunlarla yanaşı, ümumi təhsil müəssisələrinin
maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, yeni məktəb
binalarının, siniflərin tikilməsi, köhnə məktəblərin
təmir olunması sahəsində görülmüş işlər də islahat
dövrünün uğurlarından hesab olunur ki, bu işlər İnkişaf
Konsepsiyasında da gələcək fəaliyyətin mühüm
istiqamətlərindən biri kimi göstərilir: "Məktəbin
tikintisi və əsaslı təmiri sahəsində həyata keçirilən
işlər davam etdiriləcək, ümumi təhsil müəssisələrinin
şəbəkəsinin rasionallaşdırılması istiqamətində xüsusi
proqram hazırlanıb həyata keçiriləcəkdir".
Bütün bunlar ölkəmizin ümumi təhsil sahəsində
islahatyönümlü tədbirlər olmaqla müstəqillik dövründə
təhsil sahəsində həyata keçirilən, qlobal dünyanın
tələblərinə uyğun yerinə yetirilən işlər kimi
dəyərləndirilə bilər. Lakin nəzərə alınmalıdır ki,
cəmiyyət inkişaf edir, ehtiyac və tələbatlar artdıqca
ümumi təhsildə quruculuq işləri də qaçılmaz bir zərurət
kimi davam etdirilir. Heç şübhəsiz, Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin təsdiq etdiyi "Azərbaycan -
2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasının
yaranması, orada cəmiyyətimizin bütün sahələri, o
cümlədən təhsilin bütün pillələri kimi, ümumi təhsillə
bağlı perspektivlərin, fəaliyyət istiqamətlərinin
müəyyənləşdirilməsi bu zərurətdən irəli gəlir.
Azərbaycan məktəbi ötən əsrin sonlarından başlayaraq
özünü yeniləşdirmək istiqamətində fəaliyyət göstərir.
Addım-addım əldə olunan bu irəliləyişlərdə yeniliklərlə
yanaşı, ənənələrə söykənən fəaliyyətlər də qalmaqda
davam edir. Heç şübhəsiz, özünün humanist funksiyası ilə
təhsil tariximizdə, eləcə də praktikada özünə yer tutmuş
nəzəri-təcrübi yanaşmalar müsbət dəyərlər kimi ənənəyə
çevrilərək yaşayır. Eyni zamanda, yeni pedaqoji
innovasiyaların əsasını təşkil etməklə onun yaranmasını
və inkişafını stimullaşdırır. Ənənə və novatorluq
dilemması qarşısında dayanan məktəb haqqında qənaətlərə
görə, "Məktəb bu gün iki yolun ayrıcındadır. Bu
yolayrıcı əslində iki pedaqoji sistemi, pedaqoji
təfəkkür tərzini və ya üslubunu səciyyələndirir. Müasir
psixoloji ədəbiyyatlarda birinci sistem "ənənəvi
didaktika" və ya "ənənəvi pedaqoji sistem", ikinci isə
"yeni pedaqoji təfəkkür", "müasir təhsil konsepsiyası"
kimi səciyyələndirilir. Birinci yol hələ də sıravi
müəllimlərin təcrübəsində bu və ya digər formada yaşasa
da, əslində bir pedaqoji sistem kimi ömrünü başa
vurmuşdur. İkinci yol isə vüsətlə məktəb həyatının bütün
sahələrinə nüfuz etməkdədir". (Əlizadə Ə. Müasir
Azərbaycan məktəbinin psixoloji problemləri. Bakı:
Pedaqogika, 2004; səh.5).
Ənənələrə əsaslanaraq intişar tapan, genişlənən
yeniliklər bu gün bütövlükdə təhsil həyatımızı, xüsusən
də ümumi təhsil sistemini əhatə etməkdədir. Qlobal
dünyanın təhsil məkanında baş verən proseslər bu
sistemin daha yeni məzmun alması ilə yanaşı, həm də onun
sürətlə yerinə yetirilməsini tələb edir. İnformasiyalı
cəmiyyətin formalaşdığı, informatlaşdırma prosesinin
geniş miqyas aldığı qlobal zaman çərçivəsində məktəbdə
struktur dəyişikliklərinin aparılması zərurəti yaranır.
Elə bu səbəbdən də ölkə miqyasında ümumi təhsilin
struktur dəyişiklikləri nəzərdə tutulur. İnkişaf
Konsepsiyasında ona xüsusi diqqət yetirilr: "12 illik
ümumi təhsil sisteminə keçid təmin ediləcək".
Məlum olduğu kimi, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin
təhsil sistemində 12 illik ümumi təhsillə bağlı böyük
təcrübə vardır. Həmin ölkələrdə və böyük iqtisadi sosial
və mədəni nailiyyətlərin qazanılmasında 12 illik ümumi
təhsil təcrübəsinin rolu şübhəsizdir. Bu mənada
ölkəmizdə 12 illik ümumi təhsilə keçilməsi barədə
fikirlər əhəmiyyətli müddəalar kimi dəyərləndirilir.
12 illik ümumi təhsilə keçid həm də dünya təhsilində
qloballaşmadan irəli gələn unifikasiya prosesinin tələbi
kimi başa düşülməlidir. Bu prosesdə dünya ölkələrinin
ümumi təhsil sistemində struktur uyğunluğu yaradılmaqla
səmərəli əlaqə və mübadilələrin qurulmasına imkan
yaranır. Heç şübhəsiz, bu, ümumi təhsilin təşkili, idarə
olunması, qarşılıqlı faydalanma istiqamətində
fəaliyyətlərin qurulmasını stimullaşdırır.
Müasir zaman özünün bol informasiyalarının fonunda
zəngin görünməklə yanaşı, çox sayda texnologiyaları ilə
xarakterizə olunur. Bu şərait isə müxtəlif
informasiyalar və texnologiyalarla davranmağı bacaran,
yüksək intellektə sahib olan insanların
formalaşdırılmasını tələb edir. Belə bir tələbin yerinə
yetirilməsində ümumtəhsil məktəbi daha böyük bir missiya
daşıyır. Məktəbin psixopedaqoji problemlərini araşdıran
görkəmli psixoloq alim professor Əbdül Əlizadənin
gəldiyi qənaətlərə görə, "XXI yüzillik ağılın,
intellektin təntənəsi əsridir. Müstəqillik yoluna çıxmış
respublikamızın milli mənafeyi Azərbaycan məktəbinin,
ilk növbədə, məhz ağıl, intellekt ocağı olmasını tələb
edir". (Əlizadə.Ə. Müasir Azərbaycan məktəbinin
psixoloji problemləri. Bakı, Pedaqogika, 2004, səh.
7-8).
Məktəb müasir şəraitdə yalnız informasiya, bilik
verməklə öz işini tamamlaya bilməz. Hazır bilik və
bacarıqları öyrənməklə şagirdlər yalnız yaddaşın
potensial imkanlarını genişləndirmiş olurlar. Əslində
isə cəmiyyət axtarışlar aparmağı, yaradıcı fəaliyyət
göstərməyi bacaran insanlar kimi onları qarşılamaqla
özünün tələblərini irəli sürür. Bunun üçün ümumtəhsil
məktəblərində şagirdlərin intellektual səviyyəsini,
yaradıcılıq qabiliyyətini inkişaf etdirmək prioritet
məsələ kimi qarşıya qoyulur. İnkişaf Konsepsiyasında da
bu məsələ ümumi təhsilin mühüm inkişaf istiqamətlərindən
biri kimi nəzərdə tutulur. Göstərilir ki, "Şagirdlərin
fəallığını, ümumi inkişafı ləngidən mövcud "yaddaş
məktəbi"ndən "təfəkkür və düşüncə məktəbi"nə keçidin
təmin olunması məqsədilə sistemli tədbirlər həyata
keçiriləcəkdir".
Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, bu mühüm
vəzifənin həyata keçirilməsi üçün islahat dövründə
hazırlıq işləri aparılmış, müvafiq hüquqi baza
yaradılmışdır. İlkin olaraq "Təhsil haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanununda ümumi təhsilin bu baxımdan
rolu və funksiyası müəyyən olunmuşdur: "Ümumi təhsil
təhsilalanların fiziki və intellektual inkişafına,
zəruri biliklərə yiyənlənməsinə, onlarda sağlam həyat
tərzinin və sivil dəyərlərə əsaslanan vətəndaş
təfəkkürünün formalaşmasına, milli və dünyəvi dəyərlərə
hörmət hissinin aşılanmasına ailə, cəmiyyət, dövlət və
ətraf mühit qarşısında hüquq və vəzifələrinin müəyyən
edilməsinə imkan yaradır". ("Təhsil haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanunu. Bakı, "Hüquq ədəbiyyatı"
nəşriyyatı, 2009, səh 27). Eyni zamanda, ümumi
təhsilin məzmununa qoyulan tələblərdə də bilavasitə bu
məsələ diqqət mərkəzində saxlanılmış, təhsilalanların
hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət kimi həyata
hazırlanmasının zəruriliyi mühüm tələb kimi belə müəyyən
olunmuşdur: "Ümumi təhsilin məzmunu təhsilalanların yaş,
fizioloji, psixoloji xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla,
onların dünyagörüşünün və şəxsiyyətinin formalaşmasını,
bazar münasibətlərinin tələblərinə uyğun zəruri bilik və
bacarıqlara yiyələnməsini, əqli, fiziki, mənəvi, estetik
inkişafını, müstəqil əmək və təhsil həyatına
hazırlanmasını, cəmiyyətin faydalı və məhsuldar üzvünə
çevrilməsini təmin edir" (Ümumi təhsil pilləsinin dövlət
standartı və proqramları (kurikulumları), "Kurikulum"
jurnalı, 2010, № 3).
Eləcə də hər bir fənn üzrə təhsil proqramları
(kurikulumları) hazırlanarkən, birinci növbədə,
onların mahiyyət etibarı ilə şəxsiyyətyönümlü və
şagirdyönümlü xarakter daşıması bu məsələnin məqsəd və
vəzifələrdə, eləcə də məzmunda (standartlarda) və
strategiyalarda (texnologiyalarda) öz əksini tapması
vacib tələb kimi gözlənilmişdir. Standartlarda şagirdlər
üçün müəyyən olunmuş idraki (koqnitiv), hissi və
psixomotor keyfiyyətlər ifadə edilmişdir. Bu standartlar
hər hansı təhsil pilləsi və səviyyəsinə aid olmaqla
şagirdlərin ümumi inkişafını izləməyə və dəyərləndirməyə
imkan verir. Standartlarda şagirdlərin öyrənmək,
müşahidələr aparmaq, ümumiləşdirmək, sistemə salmaq,
qruplaşdırmaq, analiz-sintez etmək, təqdimatlar
hazırlamaqla özünün və təmsil etdiyi qrupun fəaliyyətini
nümayiş etdirmək, yaradıcı fəaliyyət göstərmək və
nəticələri ümumiləşdirmək kimi təfəkkür fəaliyyətinə
söykənən intellektual keyfiyyətlər ifadə edilir.
İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifə kimi,
məktəbin struktur dəyişikliklərinə aid tədbirlərin
həyata keçirilməsi faydalı hesab edilir. Bu zaman
inteqrasiya prinsipinə istinad olunmaqla fənlərin
nəzərdən keçirilməsi, xüsusən icbari təhsil
səviyyələrində müvafiq fənlərin (Azərbaycan dili,
ədəbiyyat; kimya, fizika, biologiya və s.)
birləşdirilməsinə və bunların əsasında inteqrativ
məzmunun yaradılmasına yönəlmiş tədbirlər həyata
keçirilə bilər.
Düşüncə və təfəkkür məktəbinə keçidin təmin olunmasının
bir mühüm şərti də intellekt dərsliklərinin
yaradılmasıdır. Şagirdləri düşünməyə, axtarmağa şövq
edən belə dərsliklərin nəzəri və praktik cəhətdən
reallaşdırılması üçün bu sahədə dünyada mövcud olan
təcrübənin öyrənilməsi ilə yanaşı, ölkəmizdə bu
problemin həll olunması məqsədilə psixopedaqoji,
fənlərin tədrisi metodikası üzrə araşdırmalar
aparılmalı, intellektual dərslik nümunələrinin
hazırlanaraq eksperimentdən keçirilməsi və ölkəmizin
məktəblərində istifadə olunmasına dair həlledici
addımlar atılmalıdır. Belə dərsliklə işləmək üçün
müəllimlərə kömək məqsədilə müvafiq tövsiyələrin
yazılması, eləcə də müəllim hazırlığında həmin işlərin
nəzərə alınması bu istiqamətdə yerinə yetirilən
tədbirlərdən biri kimi dəyərləndirilə bilər.
Bu gün hələ də qalmaqda olan məktəbin muxtariyyəti
məsələsinin həll edilməsi, onun iqtisadi, nəzarət
işlərində müstəqilliyinin təmin olunması düşüncə
məktəbinin yaradılması prosesini sürətləndirə bilən
vasitələrdən biri hesab edilir. Məktəblərin şagirdbaşına
maliyyələşdirilməsi onun daha keyfiyyətli işləmək
imkanlarını genişləndirməklə rentabelliliyinə təsir
göstərə bilər.
Düşüncə məktəbinin yaradılması onun təlim, dərs
sisteminin də yenidən qurulmasını tələb edir. Yeri
gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, bu, məktəb
islahatlarının ən çox əhəmiyyət daşıyan və öyrənmə
işinin nüvəsini təşkil edən bir problemdir. Yaxşı haldır
ki, son dövrlərdə dərs, onun mahiyyəti, məzmunu,
quruluşu və sair məsələlərlə bağlı çoxlu məqalələr
yazılır, nümunələr hazırlanaraq çap olunur. Lakin
təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, bu yazılar epizodik
xarakter daşımaqla, daha çox subyektiv mülahizələrə
söykənir. Ciddi nəzəri-pedaqoji araşdırmalara
əsaslanmır. Ən başlıcası isə ondan ibarətdir ki,
inzibati amirlik dövründən qalan dərsin standartlaşması
tendensiyası hələ də davam etməkdədir.
Dərs strateji bir vasitədir, texnologiyadır. Eyni
zamanda, yaradıcı xarakterə malik olan bir öyrənmə
prosesidir. Bu gün şagirdləri öyrənməyə cəlb edən hər
bir dərs o zaman intellektual imkanları ilə əhəmiyyət
kəsb edəcəkdir ki, demokratik prinsiplərlə qurulacaq,
qeyri-standart xarakter daşıyacaqdır.
İlkin araşdırmalara əsasən onu demək mümkündür ki,
inteqrativ xarakter daşıyan intellektual dərslərin
müddəti, vaxt, zaman ölçüləri onun mühüm
parametrlərindən biridir. Bu mənada hazırkı bir akademik
saat çərçivəsində reallaşdırılan dərslərin müddətinə
yenidən baxmaq təlim prosesinin təkmilləşdirilməsi
istiqamətində əhəmiyyətli tədbirlərdən sayıla bilər.
Bu gün ən mühüm problemlərdən biri də müəllim və
şagirdlər üçün tədris və təlim resurslarının az
olmasıdır. Düşüncə məktəbinin yaradılmasında müəllim və
şagirdlərin yaradıcı fəaliyyətinin təmin olunması vacib
tələblərdəndir.Fikrimizcə, təhsil prosesində
standartların tələbinə uyğun müxtəlif resursların çox
olması istifadəçiləri seçim qarşısında qoymaqla onları
düşünməyə, istifadə edəcəkləri materiallara yaradıcı
yanaşmağa təşviq edər. Bu, təhsilin demokratik
xarakterindən irəli gələn bir cəhət kimi özünü
göstərməklə müəllim və şagirdlərin yaradıcılıq
imkanlarını genişləndirər, onların daha səmərəli
fəaliyyətinə şərait yaradar. Bütün bunlar isə ölkədə
təhsil üzrə resurs mərkəzinin yaradılmasına ehtiyacın
olduğunu göstərir.
İnkişaf Konsepsiyasında ümumi təhsilin perspektivləri
ilə bağlı mühüm məsələlərdən biri onun təmayüllər üzrə
qurulmasıdır. Sənəddə göstərilir ki, "Tam orta təhsil
səviyyəsində təhsil təmayüllər üzrə təşkil olunacaq,
istedadlı uşaqlar üçün inkişafetdirici fərdi proqramlar
yaradılacaqdır".
İstedadlı uşaqlarla iş Azərbaycanda ümumdövlət
əhəmiyyətli problemdir. Müstəqil Azərbaycanın
Konstitusiyası hazırlanarkən ona ölkənin təhsil
siyasətinin aparıcı istiqamətlərindən biri kimi xüsusi
dəyər verilmiş, bu barədə belə bir müddəa qəbul
olunmuşdur: "Maddi vəziyyətindən asılı olmayaraq
istedadlı şəxslərin təhsili davam etdirməsinə dövlət
zəmanət verir" (Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası. Bakı, Qanun, 2005, səh.15). Həmin
siyasət "Təhsil haqqında" Qanunda da inkişaf etdirilərək
konkretləşdirilmişdir: "Dövlət maddi vəziyyətindən asılı
olmayaraq istedadlı şəxslərin təhsilini davam
etdirməsinə təminat verir, sosial müdafiəyə ehtiyacı
olanların təhsil almasına şərait yaradır" ("Təhsil
haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı,
"Hüquq ədəbiyyatı" nəşriyyatı, 2009, səh. 13). Bu
müddəalar təhsilin bütün pillələrinə, o cümlədən də
ümumi təhsilə aid olmaqla hər bir istedadlı şəxsin
inkişaf etməsinin hüquqi təminatçısı kimi çıxış edir.
Təbii olaraq bu hüquqi baza əsasında istedadlılarla iş
respublikamızın təhsil siyasətinin aparıcı
istiqamətlərindən biri kimi öz ifadəsini ölkə miqyasında
qəbul olunmuş İnkişaf Konsepsiyasında da tapmışdır.
Bu problemin həll olunmasında təhsilin infrastrukturunun
dəyişilməsi, xüsusən icbari təhsildən sonra ümumi
təhsilin təmayüllər üzrə qurulması vacib məqamlardandır.
Bu məsələ hazırda "Ümumi təhsil pilləsinin dövlət
standartları və proqramları (kurikulumları)",
"Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi"
sənədlərində yer tutmaqdadır. Əslində bu dəyişiklik
ümumi təhsilin bütün təlim, tərbiyə, eləcə də idarəetmə
mexanizmlərinin yenidən qurulması ilə
reallaşdırılacaqdır. Bu zaman ümumi təhsilin səviyyələri
üzrə maddi-texniki və eləcə də tədris bazasının nəzərdə
tutulmuş təhsil siyasətinə uyğunlaşdırılması diqqət
mərkəzində saxlanılacaqdır. Heç şübhəsiz, ümumi təhsilin
infrastruktur dəyişikliyi həm də analoji olaraq kadr
potensialının möhkəmləndirilməsi və ondan istifadə
edilməsi prosesi ilə birgə həyata keçiriləcəkdir. Ona
görə də ilkin mərhələdə ümumi təhsilin infrastruktur
dəyişikliklərinin xəritəsini hazırlamaq, onun planlı və
sistemli olaraq həyata keçirilməsinin mühüm şərtlərindən
biri kimi faydalı hesab edilir.
Cəmiyyətimiz inkişaf edir. Hamı üçün bərabər təhsil
şəraitinin yaradılması ümumi təhsil siyasətinin mühüm
parametrlərindən biri kimi diqqət mərkəzində saxlanılır.
Çünki hər zaman olduğu kimi, bu gün də cəmiyyət
insanların sağlamlıq imkanlarının müxtəlifliyi
baxımından özünəməxsusluğu ilə diqqəti cəlb edir.
Humanist və demokratik prinsiplər bilavasitə təhsildə bu
vəziyyətin nəzərə alınmasını, vəziyyətindən asılı
olmayaraq bütün uşaqların ictimai mühitə adaptasiya
olunmaqla sosiallaşmasını zəruri tələb kimi qarşıya
qoyur. İnkişaf Konsepsiyasında "Eyni zamanda xüsusi
qayğıya ehtiyacı olan, sağlamlıq imkanları məhdud
uşaqlar üçün müxtəlif inkişafetdirici, korreksiyaedici
və inklüziv təhsil proqramları tətbiq ediləcəkdir"
müddəasının qəbul olunması da məhz bu tələblərdən irəli
gəlməklə ümumi təhsilin perspektiv istiqamətlərindən
birini təşkil edir.
Qlobal dünyanın mühüm problemlərindən biri də
məlumatları müxtəlif bloklarda, mənbələrdə
ümumiləşdirməklə informatlaşma prosesini həyata
keçirməkdən ibarətdir. Bu, informasiyaların çoxaldığı və
inkişafın sürətləndiyi hazırkı dövrdə son dərəcə vacib
olan tələblərdən biri hesab edilir. Xüsusilə təhsildə
informasiyaların çevik və mütəhərrik xarakterdə olması
onun elektron təhsil texnologiyalarından istifadə
edilməklə nisbətən qeyri-stabil formada təqdim
olunmasını zəruri tələb kimi qarşıya qoyur. Artıq bu
məsələ ilə bağlı respublikamızda müəyyən addımlar
atılmış, bəzi fənlər üzrə elektron tədris vəsaitlərinə
dair nümunələr hazırlanmışdır. Bu işlər, heç şübhəsiz,
gələcəkdə də davam etdiriləcəkdir. İnkişaf
Konsepsiyasında qeyd olunduğu kimi, "Elektron təhsil
texnologiyalarının tətbiqi əhəmiyyətli şəkildə
genişləndiriləcəkdir". İstər təlim, istər tədris, istər
idarəetmə, istərsə də qiymətləndirmə üzrə elektron
təhsil texnologiyalarının hazırlanması sahəsində
tədbirlər həyata keçiriləcəkdir.
Biz bu məqalədə "Azərbaycan - 2020: gələcəyə baxış"
İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifə kimi ümumi
təhsilin perspektivlərinə dair bəzi məqamlardan söhbət
açdıq. Bu mülahizələri genişləndirmək də olardı. Lakin
əsas vəzifə bu problemləri aydınlığı ilə dərk etməkdən
və onların həyata keçirilməsi istiqamətində qətiyyətlə
addımlamaqdan ibarətdir.
Abdulla MEHRABOV,
Təhsil Problemləri İnstitutunun direktoru, professor,
əməkdar müəllim,
Ənvər ABBASOV,
Təhsil Problemləri İnstitutunun direktor müavini,
dosent, əməkdar müəllim |
