ARXİV

24 May 2013 - №19

Beynəlxalq təhsil xəbərləri

Rusiyada məktəbəqədər təhsilin yeni standartları müzakirəyə təqdim olunacaq

Rusiyada məktəbəqədər təhsilin 3 illik inkişaf proqramına bir trilyon rubl vəsait ayrılmışdır. Bu barədə Rusiya hökumət başçısının müavini Olqa Qolodets bildirmişdir. Dünya  Bankının təşkilatçılığı ilə məktəbəqədər təhsilin inkişafı məsələlərinə həsr olunmuş seminarda iştirak  edən hökumət rəsmisi  bildirmişdir ki, üçillik proqram həm məktəbəqədər təhsilin əlçatan olmasını nəzərdə tutur, həm də onun keyfiyyətinin  yaxşılaşdırılmasını təklif edir. Bildirilmişdir ki, proqram  müəllimlərin inkişafı ilə sıx bağlıdır.

Proqramın əsas istiqamətlərindən biri məktəbəqədər təhsil sistemi üçün yüksəkixtisaslı peşəkar kadrların hazırlanmasıdır.  "Biz məktəbəqədər təhsil sistemində çalışan pedaqoqların əməkhaqlarının ödənməsi sahəsində ciddi dəyişikliklər həyata keçirmişik. Bizim üçün vacibdir ki, tədrisin keyfiyyəti ilə bağlı tələblər hazırda faktiki olaraq məktəbəqədər təhsil proqramının davamı olan əməkhaqqı sistemi ilə müşayiət olunsun", - deyə O.Qolodets bildirmişdir.

Qeyd edək ki, məktəbəqədər təhsilin standartlarının ictimaiyyətin geniş müzakirəsinə təqdim olunması nəzərdə tutulmuşdur. 

Vyanada müəllimlər çatışmır

Avstriya paytaxtının orta ümumtəhsil məktəblərində müəllim çatışmır.  Ölkə  KİV-lərinin verdiyi məlumatda qeyd olunmuşdur ki, 2013-2014-cü tədris  ilinə qədər paytaxtda 1147,9 müəllim çatışmır. Bunlar əsasən dillərin tədrisi və xüsusi pedaqogika  ilə bağlı olan müəllimlər kateqoriyasına aiddir.  Problem heç də yüksəkixtisaslı kadrların olmaması ilə bağlı deyil. İlk növbədə, maliyyə vəsaitlərinin çatışmadığı qeyd olunmuşdur.

Şəhər Təhsil Departamenti indiki vəziyyətdə şəhər məktəblərində bir sinifdə şagird  sayının 25-dən artıq olmasını tövsiyə etmişdir. Lakin bu təklifə əməl etmək xeyli çətindir. Çünki 178 müəllimin əməkhaqqının ödənilməsi çətindir.  Avstriya Federal Təhsil Nazirliyində bu problemi həll etmək üçün işçi qrupu yaradılmışdır.

Nazirlik  sinif şagirdlərinin sayının 25-dən çox olmamasında israr etmişdir. Qanun isə onların sayının 27-ə qədər olmasını mümkün hesab edir.  Nazirlik müəllim çatışmazlığı problemini yeni dərs ilinin başlanmasına qədər həll olunacağını vəd etmişdir.

Yuxusuzluq uşaqların müvəffəqiyyət dərəcəsinə necə təsir edir?

Amerika alimləri belə nəticəyə gəlmişlər  ki, yuxusuzluq məktəbdə uşaqların müvəffəqiyyət dərəcəsinə təsir edən həlledici faktorlardan biridir. Mütəxəssislər 900 min məktəblinin riyaziyyat, elmi fənlər və ədəbiyyat üzrə müvəffəqiyyət dərəcəsini təhlil etmişlər.  Onlar eyni zamanda uşaqların gün ərzində neçə saat yatmalarına dair təhlil aparmışlar.  Məlum olmuşdur ki, az yatan uşaqlar çox yatan uşaqlarla müqayisədə daha aşağı müvəffəqiyyət səviyyəsi göstərmişlər. Amerikada çox az yatan  uşaqların ən böyük faizi qeydə alınmışdır. Tədqiqatlar dünyanın  50 ölkəsində aparılmışdır.

Alimlər hesab edirlər ki,   uşaqlar ona görə vaxtında yuxulaya bilmirlər ki, uzun müddət kompüter qarşısında oturur,  eləcə də telefon danışıqlarına  çox vaxt ayırırlar. Mütəxəssislər qətiyyətlə məktəblilərə sağlam olmaları və təhsildə uğurlar qazanmaları üçün gün  ərzində 8 saatdan az olmamaqla yatmağı məsləhət görmüşlər. 

Almaniyada yaşlı tələbələrin sayı artmışdır

Son vaxtlar Almaniyanın ali məktəblərində tələbə gənclərlə yanaşı təqaüdçü-qocalara da rast gəlmək mümkündür. Alman ali məktəblərinin auditoriyalarında pensiyaçılar dünənki məktəblilərlə yanaşı otururlar. Ölkədə təqaüdçü-tələbə olmaq artıq adi hala çevrilmişdir.

Almaniya Təhsil Nazirliyinin hesablamalarına görə, universitetlərdə 25 minə yaxın yaşlı tələbə qeydə alınmışdır.  50 minə yaxın pensiyaçı müntəzəm surətdə  mühazirə və seminarlarda iştirak edirlər.  Bu imkan Almaniyanın əsas Qanununda  da təsbit olunmuşdur - ölkənin hər bir vətəndaşı təhsil hüququna malikdir. 

Pensiyaçılar üçün təhsil proqramları və ixtisasartırma kurslarının şəbəkəsi genişlənməkdədir. Ölkədə "qocalar üçün akademiyalar", "yaşlı tələbələr üçün institutlar" və "ahıllar üçün universitetlər" fəaliyyət göstərir. Onlardan bəziləri  yalnız qocalar üçün nəzərdə tutulmuşdur, bəziləri isə tamamilə ümumi təhsil prosesinə inteqrasiya olunmuşdur. Belə ki, burada pensiyaçılar əsas tələbə kontingenti ilə birlikdə təhsil alırlar. Yaşlı tələbələr üçün bəzi güzəştlər mövcuddur. Onlara məşğələlərə azad dinləyicilər kimi qatılmaları tövsiyə olunur.  Bu status onlardan imtahan  vermələrini tələb etmir.  

Lakin yaşla əlaqədar olaraq ahıl  tələbələrdə motivasiyalar da artır. Almaniyalı qocalar imtahan vermək üçün məmnuniyyətlə sessiyalarda iştirak edir və öz biliklərini nümayiş etdirməkdən çəkinmirlər. İstənilən halda yaşla  əlaqədar hər hansı məhdudiyyət, "pensiyaçılar üçün proqram" seçməyə ehtiyac yoxdur, ümumi şərtlərlə bakalavr, magistr və  doktorluq elmi dərəcəsi almaq üçün imkanlar yaradılmışdır. Bir sıra yaşlı tələbələr üçün bu cür təhsil sistemi onlara çoxdankı arzularını həyata keçirməyə imkan verir.

Yaşlı tələbələrin maraqlarını Pensiyaçıların Akademik Cəmiyyəti (AVDS)   təmsil edir.  Yaşlılar üçün ən populyar fənlər tarix, teologiya, fəlsəfə və ədəbiyyatdır. Onlar hüquqşünaslıq, təbabətə də maraq göstərirlər.  Yaşlılar üçün semestr haqları 12 avrodan 100 avroya qədər dəyişir ki, bu da onlar üçün məqbuldur. Bəzi yaşlı tələbələr elmin bu və ya digər sahəsində çox parlaq nailiyyətləri ilə seçilmişlər. Henrix Heyne adına Düsseldorf Universitetinin keçmiş aspirantı, 90 yaşlı  Frans Şraq fəlsəfə fakültəsində dissertasiya müdafiə etmişdir.

Dünyada onlayn təhsil

Lozanna Federal Politexnik Məktəbinin prezidenti Patrik Edişer hesab edir ki, dünyada onlayn təhsilin potensialını qiymətləndirməmək olmaz. Onun qənaətinə görə, gələcək təhsilin uğurları məhz onlayn təhsillə bağlıdır. 

P.Edişer hesab edir ki, təhsil sisteminin gələcək inkişafında  kütləvi onlayn kurslarının açılması (Massive Open Online Courses) həlledici rol oynaya bilər. Digər üstünlükləri ilə yanaşı, onlayn təhsil hazırda bütün dünyada, xüsusən də Amerikada  müşahidə olunan təhsil haqlarının artmasına da əla cavab verə bilər.

Onun fikrincə, onlayn təhsil inkişaf edən bazarlar üçün biliklərin əldə olunmasına əlverişli imkanlar verir. ABŞ-ın Stenford Universitetində professor Tryunun tətbiq etdiyi  onlayn təhsil proqramından danışan Edişer qeyd etmişdir ki, artıq 160 mindən artıq potensial tələbə bu proqramda qeydiyyatdan keçmişdir. Onlardan 22 mini bu kursları başa vurmuş və yekun imtahan vermişdir. 420 nəfər imtahanda "əla" qiymətlər almışdır. Onlardan heç biri Stenford Universitetinin tələbəsi olmayıb.

   Lozanna Federal Politexnik Məktəbin informasiya sistemləri üzrə vitse-prezidenti Karl Aberrer qeyd etmişdir ki,  onlayn təhsil proqramında iştirak etmiş tələbələr arasında keçirilmiş rəy sorğuları da məhz  bu təhsil formasına üstünlük verənlərin sayının böyük olduğunu göstərmişdir. 

Rəyi soruşulanların 70 faizdən çoxu növbəti kursu da onlayn rejimdə keçmək istədiklərini bildirmişlər. Respondentlərin 12 faizi məşğələlərin tam yarısının onlayn, qalan hissəsinin auditoriyada keçirilməsinin tərəfdarı olduqlarını söyləmişlər. Geridə qalan respondentlər isə təhsilin ənənəvi formasını seçmişlər.

Uşağın uğurları ananın təhsil səviyyəsindən asılıdır

Britaniyalı alimlər məktəblilərin dəqiq elmlər sahəsində uğur əldə etməsini təmin  edən  əsas faktorları müəyyən edə bilmişlər. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, uşaqların təhsildə yüksək müvəffəqiyyət əldə etməsi daha çox onun anasının almış olduğu təhsilin  səviyyəsindən, eləcə də evdə ilk biliklər qazanması üçün yaradılımış şəraitdən asılıdır.

Alimlər yaşı 4-dən 10-dək uşaqların təhsil uğurlarını müşahidə ediblər. Tədqiqat gedişində onlar uşaqların cinsi, valideynlərin gəlirləri, peşələri, uşaqların evdə tədrisi şəraiti kimi faktorları nəzərə almışlar. 

Nəticələr evdə  təhsil şəraitinin vacibliyini, məktəbəqədər və aşağı siniflərdə  təhsilin effektivliyini göstərmişdir.  Sübut olunmuşdur ki, ananın təhsil səviyyəsi uşaqların gələcək taleyində ən başlıca rol oynayır.

Moldova ali məktəblərə qəbul sistemini dəyişmişdir

Moldovada ölkənin ali məktəblərinə qəbul sistemi dəyişmişdir. Bu barədə Moldovanın təhsil naziri   Maya Sandu bildirmişdir. O qeyd etmişdir ki, bu il abituriyentlər eyni zamanda bir neçə universitetə sənəd verə bilərlər. Onun sözlərinə görə, hər bir universitet abituriyentlərin neçə ixtisas üzrə sənəd verməsi məsələsini özü müstəqil surətdə həll edə bilər.

Nazir əlavə etmişdir ki, bu sistemin tətbiqi sayəsində abituriyentlər ali məktəblərə daxil olmaq üçün daha çox şans qazanırlar. Qəbul komissiyaları iyunun 16-27-də işləyəcək. Seçimlərin ilkin nəticələri iyunun 30-da məlum olacaq. Əgər abituriyent iki yerə qəbul olunarsa, onda 3 gün ərzində seçim edərək sənədlərini təhsil müəssisələrindən birinə təqdim etməlidir.

Ali məktəblərə qəbulun son nəticələri avqustun 6-da açıqlanacaq. Boş qalan yerlərə təkrar qəbulun isə yeni sistem üzrə avqustun 7-14-də aparılması nəzərdə tutulmuşdur.

Belarusda məktəb-valideyn əməkdaşlığı aktualdır

"Məktəb uşaqların tərbiyəsində valideynlərə öz  köməyini təklif  etməlidir". Bu barədə Belarusun təhsil və elm naziri Sergey Maskeviç Brest şəhərində keçirilmiş valideynlərin birinci vilayət konfransında bildirmişdir. Onun sözlərinə görə, bu gün məktəb valideynlərə öz şərtlərini  diktə edə bilməz, məktəb tərbiyə proqramları, təhsilin keyfiyyəti və müəllimlərin səriştəliliyi kimi məsələlərdə valideynlərin rəyləri ilə hesablaşmalıdır. Bununla belə, valideynlərin məktəbin idarə olunmasında iştirakı formaları müxtəlif ola bilər. 

Ailə və ümumi orta təhsil müəssisələri arasındakı əməkdaşlıqda başlıca rolu valideynlər komitəsi, himayədarlar, məktəb şuraları oynamalıdır. "Özünü idarəetmə orqanları çoxdur, lakin onların fəaliyyətinin nəticələri haradadır?", -deyən nazir əlavə etmişdir ki, məsələ diqqətlə araşdırılmalı və lazım gələrsə, Belarusun təhsil qanununda bu barədə müvafiq dəyişikliklər edilməlidir.

Bildirilmişdir ki, bu il bir sıra ümumtəhsil müəssisələrində məktəb və ailə arasında qarşılıqlı münasibətlərin effektivliyi üzrə monitorinqlər keçirilmişdir. Monitorinqlər göstərmişdir ki, valideynlərin 78 faizi təhsil ocaqları ilə qurulmuş münasibətlərdən, uşaqların məktəbdə təhsili üçün yaradılmış şəraitdən və təlim-tərbiyənin nəticələrindən razıdırlar. Konfransda vurğulanmışdır ki, təhsil müəssisələrinin mütəxəssisləri hansısa səbəblərə görə məktəblə qarşılıqlı anlaşma qura bilməyən valideynlərə xüsusi diqqət yetirməlidir.