|
Artıq beşinci ildir ki, ölkəmizin ümumi təhsil
sistemində yeni fənn kurikulumları tətbiq olunur. Bu
müddət ərzində fənn kurikulumlarında öz əksini tapmış
yeni təlim standartlarının reallaşdırılması,
qiymətləndirmə sisteminin tətbiqi, yeni təlim
strategiyalarından istifadə sahəsində xeyli müsbət
təcrübə toplanmışdır. Yeni kurikulumların tətbiqi
müəllimləri fəal təlimin təşkili, yeni, interaktiv təlim
üsullarının müəyyənləşdirilməsi və təcrübədə tətbiqi
sahəsində fəal axtarışlara qoşmuş, yaradıcı fəaliyyət
göstərmələrinə təkan vermişdir.
Nəticədə son illər ənənəvi dərslərdən öz yüksək
səmərəliliyi ilə fərqlənən fəal dərslərdən istifadə
xeyli çoxalmış, müəllimlərin təlim fəaliyyətlərinin
planlaşdırılmasına aid olduqca maraqlı, faydalı
nümunələr meydana gəlmişdir. Bu sahədə uğurlar qazanmış
digər həmkarlarım kimi mən də tədris etdiyim informatika
fənni üzrə dərslərimi fəal təlimlə, yeni təlim
texnologiyalarından, İKT vasitələrindən yaradıcı
istifadə əsasında qurmağa çalışıram.
Qeyd etmək lazımdır ki, son illər cəmiyyətin getdikcə
daha da informasiyalaşması informatika fənnini ümumi
təhsil sistemində tədris olunan fənlər sırasında aparıcı
mövqeyə çıxarmışdır. İndi cəmiyyətin elə bir sahəsi
yoxdur ki, orada İKT-dən istifadə olunmasın. İKT üzrə
ilkin biliklərin əsası isə məhz informatika dərslərində
qoyulur. Bu fənnin tədrisi vasitəsi ilə şagirdlərdə
alqoritmik təfəkkür elementləri yaradılması, kompüter
texnikasından istifadə etmək qabiliyyətinin, ətraf aləmi
informasiya sistemi baxımından təhlil və qərar qəbul
etmək bacarıqlarının formalaşdırılması, onların
informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından
istifadəyə hazırlanması təmin olunur. Şagirdlər
informasiyalaşmış cəmiyyətin tələblərinə uyğun zəruri
məlumatlarla işləmə bacarıqlarına, kompüterdə daha çox
populyar olan proqram vasitələrindən istifadə
vərdişlərinə də əsasən informatika dərslərində
yiyələnirlər. Göstərilən istiqamətlərdə şagirdlərə
keyfiyyətli biliklər vermək, bacarıq və vərdişlər
aşılamaq müəllimdən öz işinə yaradıcı yanaşmağı,
dərslərində fəal təlimdən geniş istifadə etməyi tələb
edir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev
cənablarının sərəncamı ilə 2013-cü ilin ölkəmizdə "İKT
ili" elan olunması biz informatika müəllimlərinin
üzərinə daha böyük məsuliyyət yükü qoyur. Bütün bunları
nəzərə alaraq mən dərs dediyim informatika fənninin
tədrisi keyfiyyətini yüksəltmək, fənnin kurikulumunda
qeyd olunmuş məzmun standartlarını tam reallaşdırmaq
üçün dərslərimi fəal təlim əsasında qurur, yeni təlim
strategiyalarından və təlim üsullarından yaradıcı
şəkildə istifadə etməyə səy göstərirəm. Bu sahədə
topladığım təcrübəni konkret bir dərs nümunəsində
oxuculara da çatdırmaq istəyirəm.
Sinif:
V sinif
Mövzu:
Kompüterdə şəkil çəkirəm
Standart: 3.1.3.; 3.2.1.
Bu standartlara əsasən şagirdlər proqramın icrasına dair
bacarıqlar nümayiş etdirir, qrafiki redaktorda rəsmlərin
fraqmentləri üzərində işləyirlər.
İnteqrasiya:
Təsviri incəsənət, Azərbaycan dili, riyaziyyat, musiqi.
Məqsəd şagirdlərə
- Paint proqramının pəncərəsinin hissələrini tanımaq;
- Qrafiki redaktorda rəsmlərin fraqmentləri üzərində
işləmək;
- Qrafiki redaktorda rəsmlərin fraqmentləri üzərində
alətlər qutusundakı alətlərdən və menyulardan istifadə
etməklə işləmək bacarıqları aşılamaqdır.
Təchizat:
Kompüter, proyektor, iş vərəqləri
Dərsin forması:
Kollektivlə iş, cütlüklərlə iş, qruplarla iş
Üsullar:
Beyin həmləsi, muhazirə, müzakirə
Dərsin mərhələləri
Motivasiya:
Motivasiya qismində ortaya gətirilmış problem və onun
həlli fəal dərsdə təfəkkür prosesini işləməyə sövq
edən və şagirdlərin idrak fəallığını artıran amil kimi
çıxış edir.
Bu prosesin ən mühüm nailiyyətlərindən biri düşünmənin
sərbəstliyi və müstəqilliyidir: şagirdlər öz
fikirilərini "Zənnimcə...", "Mənə belə gəlir ki,...",
"Mən belə hesab edirəm ki,..." sözlərindən istifadə
etməklə ifadə edirlər.
Motivasiya yaratmaq üçün elektron lövhədə aşağıdakı
slayd nümayiş etdirilir:
Şagirdlər irəli sürülmüş problemin həllinə məqsədyönlü
şəkildə qoşulur, özündə yeni informasiyanı və yeni
sualları daşıyan müxtəlif fərziyyələr irəli sürürlər.
Problemın həlli üzrə irəli sürülən fərziyyələri təsdiq
və ya təkzib edən belə bir tədqiqat sualı qoyulur: Hansı
proqramlar vasitəsi ilə şəkillər çəkmək olar?
Sualla bağlı hər şagird öz fikirlərini yazıb lövhəyə
yapışdırır. Burada proqramların adları müxtəlif olur.
Bunu dəqiqləşdirmək üçün müəllim tapmaca verir.
Beş hərfim vardır mənim,
Şəkil çəkmək sənətim,
Windows anamdır mənim,
Tap, adım nədir mənim?
Şagirdlər tapmacanın cavabının Paint proqramı olduğunu
söyləyirlər. Müəllim: Niyə məhz Paint proqramı, axı
başqa beş hərfdən ibarət proqramlar da vardır, - deyir.
Şagird cavab verir ki, kompüterdə qrafik informasiyaları
emal etmək üçün istifadə edilən proqramlar - qrafik
redaktor adlanır. Cürbəcür imkanlara malik çoxlu sayda
qrafik redaktorlar mövcuddur. Belə proqramlardan biri
də Windows əməliyyat sisteminə daxil olan Paint
proqramıdır.
Təqdimatın aparılması:
Şagirdlər cüt-cüt kompüter qarşısında əyləşirlər. Bu
hallarda şagirdlərin müxtəlif nöqteyi-nəzərlərinin
müqayisəsi və əlaqələndirilməsi, onların bir-birinə
qarşılıqlı köməyi (güclü cütlük - zəif şagird) tələb
olunur. Şagirdlərin bir-birlərinin baxışlarını daha
yaxşı başa düşmələrinə, əməkdaşlıq etmələrinə,
bir-biriləri qarşısında öz məsuliyyətlərini dərk
etmələrinə imkan yaradır. Birlikdə Paint pəncərəsinin
elementləri ilə tanış olur və praktik işi yerinə
yetirirlər.
Yaradıcı tətbiqetmə:
Qruplara iş vərəqi verilir və video göstərilir.
Qruplarla işin gedişində şagirdlərin birgə fəaliyyəti
əməkdaşlıq və müxtəlif problemləri bir yerdə həll etməyi
öyrədir. Bu da öz növbəsində, hər bir şagirdin təlim
prosesində öz bacarığını nümayiş etdirməsi, özünə inamın
artması, özünü tam dəyərlı şəxsiyyət kimi dərk etməsi,
problemın həlli üçün vacib olan fərdin və qrupun
qarşılıqlı surətdə bir-birini tamamlaması prinsipini
mənimsəməsi hesabına hər bir uşağın müstəqil şəxsiyyət
kimi inkişafını təmin edir. Qrupda iş eyni zamanda
biliyi sərbəst əldə etmək bacarıqlarının inkişaf etməsi
üçün şərait yaradır. Sonra qruplara aşağıdakı işçi
vərəqləri paylanır:
Paint Paint proqramında gül şəkli çəkməli.
Rastr Paint proqramında ev şəkli çəkməli.
Vektor Paint proqramında bayraq şəkli çəkməli.
Draw Paint proqramında tank şəkli çəkməli.
Hər tapşırığa uyğun videogörüntülər nümayiş olunur.
IV qrup. Video (tank)
Tapşırıq: Paint proqramında tank şəkli çəkməli.
Məlumat mübadiləsi və müzakirəsi
Qrupların işləri təqdim olunur. Bu mərhələdə şagirdlərin
tədqiqatın gedişində əldə etdikləri tapıntıların, yeni
informasiyanın mübadiləsi aparılır. Təqdimat bir növ
yeni biliklərin dairəsini cızır və bütün şagirdlər
tərəfindən bir-birinin təqdimatını fəal dinləməyə sövq
edir.
Ümumiləşdirmə və nəticə
Şagirdlər əldə etdikləri bilikləri ümumiləşdirirlər.
Paint proqramının imkanlarından istifadəyə fikir
verilir. Alətlər panelinin rəsm çəkmək üçün ən geniş
istifadə olunan alətlərdən ibarət olduğuna, alətlərlə
rəngləmə zamanı palitradakı (rənglər zolağı) rənglərdən
- siçanın sol düyməsini basdıqda əsas rəngdən, sağ
düyməsini basdıqda isə fonun rəngindən istifadə
edildiyinə fikir verməlidirlər.
Qiymətləndirmə qrup şəklində aparılır.
Qiymətləndirmə fərdi şəkildə aparılır.
Refleksiya: Kompüterdə işlədikdə şagirdlərin əlləri
və gözləri yorulur, bu yorğunluğu aradan qaldırmaq üçün
idman dəqiqələri yerinə yetirilir.
Ev tapşırığı. Ev tapşırıqları müstəqil tədqiqata,
sərbəst və yaradıcı düşünmə qabiliyyətinin inkişaf
etdirilməsinə imkan verir. Evə Paint proqramından
istifadə etməklə şəkil çəkmək tapşırılır.
Sevil XAMMƏDOVA,
Bakıdakı Bağça-Məktəb-Lisey Kompleksinin
informatika müəllimi,
"Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin 2011-2012-ci
dərs ili üzrə qalibi |
