|
Hörmətli Əlövsət müəllim! Sizin "Riyaziyyat -1"
faciəmizdir" sərlövhəli yazınızı oxuduqda elə başa
düşdüm ki, nəsə böyük bir faciə baş verib. Məqalədəki
müəllif həyəcanı və "faciə" sözü məni də narahat etdi. "Riyaziyyat
-1" dərsliyini əldə edib onu diqqətlə nəzərdən keçirdim.
Tezliklə aydın oldu ki, həqiqət heç də Sizin
düşündüyünüz kimi deyil. Odur ki, Sizin iradlarınıza
münasibət bildirmək qərarına gəldim. Kitabı diqqətlə
oxuduqdan sonra ilk qənaətim bu oldu ki, sizin yazınız
qərəzlə yazılmışdır.
Yazırsınız:
"Standart 1.1.2. Şagird 10 dairəsində iki-iki ritmik
sayır. Göründüyü kimi, burada söhbət 10 dairəsində
ədədlərdən gedir. Buna baxmayaraq, müəlliflər sərhəd
tanımadan ədədlər dairəsini 20-yə qədər "genişləndiriblər",
özü də 1-ci dərsdən başlayaraq. Əslində bu cür saymalar
"fikrən iki-iki toplama və çıxma" deməkdir. Bu səbəbdən
də pedaqoji nöqteyi-nəzərdən yanaşdıqda onun haqqında
toplama və çıxma əməlləri öyrədilərkən danışmaq daha
məqsədəuyğundur. Çox qəribədir ki, toplama və çıxma
əməllərini daxil etdikdən sonra, bunun əksinə olaraq,
müəlliflər "iki-iki sayma"nı tamamilə "unudublar".
Birincisi, 1-ci dərsdə heç də iki- iki saymaya rast
gəlmədim, ikincisi, burda sayma zamanı heç də 10
dairəsindən kənara çıxılmır. 11-ci səhifəyə qədər heç də
sizin dediyiniz kimi sərhəd aşma yoxdur. 11-ci səhifədə
şeir formasında bəzi sayların adı çəkilir.
"Standart 1.1.7. Şagird 20 dairəsində ədədləri müqayisə
edir, müqayisənin nəticəsini " >", "<" , " ="
işarələrinin köməyi ilə yazır. Bu standartda təsbit
olunmuş bacarığın formalaşdırılması ilə bağlı dərslikdə,
demək olar ki, bir şey yoxdur. Yalnız 3-4 yerdə bu
məsələyə çox səthi toxunulub. Sanki adıçəkilən standart
ötəri bir şeymiş".
32-ci və 89-cu səhifə tamamilə bu standarta həsr olunub.
Siz isə yazırsınız ki, bu məsələyə səthi toxunulub.
"Standart 1.1.9. Sayı 10-la 20 arasında olan əşyalar
qrupunu onluq və təklik tərkibinə ayırır, saya uyğun
ədədi rəqəmlərlə yazır və oxuyur. Bu standarta aid
bacarıqların formalaşdırılması ilə bağlı verilən
materiallara baxanda adam dəhşətə gəlir (səh. 87, 88).
Həftəbecər şeylərdir. Daha doğrusu, buradakı dolaşıq
materiallar sanki şagirdi əsas hədəfə çatdırmağa yox, bu
hədəfdən yayındırmağa xidmət edir".
Hesab edirəm ki, müəllif burada əyanilikdən istifadə
etməklə qarşıya qoyulan məqsədə tamamilə müvəffəq ola
bilmişdir.
Standart 1.3.3. 20 dairəsində toplama və çıxmanı yerinə
yetirir.
Bu standartla bağlı qeyd edirsiniz ki, guya "Dərslikdə
14+6, 20-6, 18-12, 20-16 şəklində toplama və çıxmaya aid
bircə dənə də olsun çalışma yoxdur!"
Sual edirəm, 14+5, 20-4, 20-14 şəklində çalışma varmı?
Yəqin ki, "var" deyəcəksiniz. Əgər şagird 14+5 cəmini
tapma mexanizmini bilirsə, 14+6 cəmini də tapa bilər. Bu
tipli çalışmalar hökmən dərslikdəmi olmalıdır?
Mən riyaziyyat müəllimiyəm. Əgər kvadrat tənliklər
mövzusunu keçərkən şagird 2x2+5x-7=0
tənliyinin həllini bilsə o, yəqin ki, 3x2+6x-9=0
tənliyini də həll edəcək. Əgər sonuncusu dərslikdə
yoxdursa, buna görə dərslik müəlliflərini topa tutmaq nə
dərəcədə ədalətlidir?
Yazırsınız: 89-cu səhifədəki mövzunun adına diqqət
yetirin: "Ədədlərin müqayisəsi. Sayını təxmin edin".
Əvvəla, burada müqayisənin necə aparılması ilə əlaqədar
heç nə yoxdur. İkincisi, bir neçə yerdə "13-dən sonrakı
ilk ədəd" (eləcə də "13-dən əvvəlki ilk ədəd") şəklində
dolaşıq ifadələrə rast gəlinir.
Sizinlə razılaşmaq olar ki, burada "Sayını təxmin edin"
yarımbaşlığı artıqdır.
Güman edirəm, bu, texniki səhv də ola bilər.
Məncə, Sizin "burada müqayisənin necə aparılması ilə
əlaqədar heç nə yoxdur" fikriniz əsassızdır. Çünki 32-ci
səhifədə müqayisənin necə aparılması tam aydın şəkildə
əksini tapıb.
Hörmətli Əlövsət müəllim, riyaziyyat dəqiq elmdir.
Şagird 1-ci sinifdən başlayaraq bunu anlamalıdır. Ona
görə də 13-dən sonrakı ilk ədəd və ya 13-dən əvvəlki ilk
ədəd fikri tam doğru fikirdir. Və bir müəllim kimi
apardığım sorğuya istinadən qeyd etmək istəyirəm ki, bu
heç də şagirdlərdə sizin düşündüyünüz kimi fikir
dolaşıqlığı yarada bilməz.
Sizi narahat edən bir məsəsləyə də toxunmaq istəyirəm.
Ədədin iki qatı ilə sizin fikirlərinizlə razılaşmaq
olmaz.
Təcrübə göstərir ki, şagirdlər verilmiş ədəddən iki dəfə
böyük və ya beş dəfə böyük anlayışlarını qavramaqda
çətinlik çəkirlər. Ədədin iki qatı bu anlayışlara tam
aydınlıq gətirməkdə böyük əhəmiyyətə malikdir.
Doğrudan da, tez hesablamaq üçün bu anlayışdan istifadə
etmək faydalıdır.
Məsələn, 41+40= 40+40+1=81
Bu həm də yuxarı siniflərdə ikiqat bucaq düsturlarını
keçərkən mövzunun şagirdlər tərəfindən asan
qavranılmasına bir töhfədir.
Sonda Sizin o fikrinizlə razıyam ki, daha yaxşı dərslik
hazırlamaq üçün potensialımız var. Məncə, bunun üçün
kiçik texniki qüsurlara görə kitabı "faciə"
adlandırmaqdan, müəllifləri ruhdan salmaqdansa, bu
sahədə yetərli təcrübə sahibi kimi onları ruhlandırmaq,
kömək etmək daha yaxşı olardı.
Məclislərin birində eşitdiyim söhbət yadıma düşdü. Bir
dəfə şah məclis qurub bütün saray əhlini yanına çağırır.
Məclisdə iki şairin şeirləri dinlənilir.
Birinci şairin qafiyəsi "yaxşıdır, yaxşı deyil,
ikincisinin isə qafiyəsi əsasən "pisdir, pis deyil"
sözləri üzərində qurulur.
Şah əmr edir ki, birinciyə ənam versinlər, ikincisinə
isə şallaq vurulsun.
Şahın vəziri bu işə təəccüb edir.
- Şah sağ olsun, bu sairlərin hər ikisi eyni fikirləri
ifadə etdi. Birincisi dedi yaxşıdır. İkincisi isə dedi,
pis deyil və ya birincisi dedi, yaxşı deyil, ikincisi
isə dedi, pisdir. Məgər bunlar eyni fikirlər deyilmi?
Şah deyir:
- Birinci şair yaxşı insan olduğundan pis sözünü
işlətmir, əvəzində "yaxşı deyil" sözündən istifadə edir.
Ona görə də o, ənama layiqdir. İkinci isə o qədər xəbis
insandır ki, yaxşı sözləri qəbul etmir, əvəzində, "pis
deyil" fikrindən istifadə edir. Buna görə də o, şallağa
layiqdir. Hörmətlə:
Dadaşbala DUNİYEV,
İlin ən yaxşı müəllimi Masallı rayonu |
