Türkiyədə icbari təhsil 12 il olacaq 

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin təhsil komissiyasının hazırladığı yeni qanun layihəsinə əsasən ölkədə icbari təhsil müddəti 12 il olacaq.  Yaxın vaxtlarda parlamentin müzakirəsinə təqdim olunacaq qanun layihəsi ilə 8 illik təhsil müddəti 12 ilə qədər artırılır.  İcbari 12 illik təhsil 3 mərhələdə (4+4+4) həyata keçiriləcək: 4 il ibtidai, 4 il yönləndirmə və orta təhsilə hazırlıq, daha 4 il orta təhsil. Hazırda ölkədə ibtidai təhsil özündə aralıq məktəb təhsilini də birləşdirən 8 illik təhsildir  və fasiləsiz əsas təhsil hesab olunur.  Əgər yeni qanun layihəsi qüvvəyə minərsə, onda orta məktəb mərhələsində təhsil bərpa olunacaq, ibtidai təhsil isə iki mərhələyə bölünəcək.  

Yenilik mərhələ-mərhələ həyata keçiriləcək. İbtidai məktəbi başa vurmuş şagirdlər  təhsillərini davam etdirmək üçün orta məktəbdə qeydiyyatdan keçməlidirlər. Qeyd olunur ki, indiki şagirdlər əlavə qeydiyyatdan keçməyəcəklər. Yeni qanun layihəsinə müvafiq olaraq təhsilin 4 illik mərhələsini bitirən şagirdlər həmin məktəbdə təhsillərini davam etdirə və ya digər təhsil müəssisəsinə keçə bilərlər. Parlament qanun layihəsini qəbul edərsə, onda ölkənin Milli Təhsil Nazirliyi dərs planını yeni qaydalara müvafiq  quracaq. Türkiyənin "Hürriyyət" qəzetinin yazdığına görə, ölkənin milli təhsil naziri Ömər Dinçər də yeniliyi dəstəkləyir.   

2025-ci ildə Almaniyada ali təhsilli 2,5 milyon mütəxəssis çatışmayacaq 

Almaniyalı məzunların yaxın illərdə işədüzəlmə problemi həll olunmayacaq. 2012-ci ilin proqnozlarına görə, ali məktəblərin gələcək məzunlarının qarşıdakı karyerası ilə bağlı bədbinliklə danışmaq olar.  Hazırda əmək bazarında peşəkar kadr çatışmazlığı müşahidə olunur.  Daha çox hansı ixtisas sahibləri gələcəkdə işlə təmin oluna bilər? Məlumatlara görə, ölkənin bir sıra qabaqcıl şirkətləri istedadlı mütəxəssislər axtarışındadır. McKinsey  konsaltinq şirkətinin hesablamalarına görə,  2025-ci ildə yalnız Almaniyada ali təhsilli 2,5 milyon mütəxəssis çatışmayacaq. Bu il daha çox mühəndis, tibb və elektrotexnika və tikinti mühəndislərinin iş tapmaq şansları yüksəkdir. Bu sahə üzrə ixtisaslaşmış xarici mütəxəssislər üçün də ölkənin qapıları açıqdır.    Bundesagentur für Arbeit  - Federal Əmək Agentliyinin məlumatına əsasən, riyaziyyat, informatika, təbiət və texniki elmlərə yiyələnmiş mütəxəssis kadrlara daha çox tələbat var.

Digər tərəfdən ictimaiyyat və humanitar sahələrin mütəxəssislərinə, tarixçilərə, sosioloqlara,  filoloqlara iş tapmaq xeyli çətin olacaq. Buna görə də bəzi tədqiqatçılar humanitar ixtisas sahiblərinə digər ixtisaslar üzrə də əlavə  biliklər əldə etməyi tövsiyə edirlər.  

Belarus təhsili bahalaşır 

Belarus Təhsil Nazirliyindən verilən məlumata görə, ölkənin ali məktəblərində və orta texniki peşə təhsili sistemində təhsil haqları artır. Belarusda il ərzində üçüncü dəfədir ki, bahalaşma müşahidə olunur. Təhsil Nazirliyinin mətbuat xidməti bildirir ki, təhsil haqlarının bahalaşması 2012-ci il yanvarın 1-dən başlayaraq kommunal xidmətlər və birinci dərəcəli məhsulların qiymətlərinin 32,5 faiz artması ilə əlaqədardır.  Nazirlikdən  bildiriblər ki, bahalaşma ilə əlaqədar olaraq  professor-müəllim heyətinin də əməkhaqları artırılmalıdır. Bu isə o deməkdir ki, təhsil haqları da hökmən gözdən keçirilməlidir.

 Qeyd edək ki, ötən ilin oktyabrında birinci dərəcəli məhsulların qiymətlərinin 28 faiz bahalaşmasına müvafiq olaraq təhsil haqları da 25 faiz artıb. Təhsil Nazirliyi növbəti bahalaşma dalğasında təhsil haqlarının nə qədər artacağı ilə bağlı hər hansı açıqlama verməyib. Bu barədə artıq müvafiq hesablamalar aparılır.

Yanvarın 1-dən ölkədə minimal əməkhaqları da artırılıb.

Tacikistanlı tələbələr Rusiyada təhsilə daha çox üstünlük verirlər 

Tacikistan gəncləri Rusiyanın  aparıcı ali məktəblərində təhsilə daha artıq maraq göstərirlər.  Tacikistanın Təhsil Nazirliyinin məlumatına görə, Rusiyanın Təhsil və Elm Nazirliyi 2012-ci ildə Tacikistandan olan 1000 tələbəyə RF ali məktəblərində pulsuz təhsil yeri təmin edəcək. Ötən il dövlət vəsaiti hesabına Rusiyaya təhsil almağa 900 gənc tacik göndərilib.  Məlumatda qeyd olunur ki, tacikistanlı gənclərin  ölkənin ali məktəblərində təhsil almasında maraqlı olan Rusiya digər ölkələrlə müqayisədə bu ölkədən olan gənclərə daha çox yer ayırıb. Qazaxıstan üçün 100 yer, Çin üçün isə 89 yer nəzərdə tutulub.

Ukraynada yeni ali təhsil qanunu parlamentə təqdim olunub 

Ukraynada ölkənin ali təhsilə dair yeni qanun layihəsi Ali Radaya (parlament) təqdim olunub. Parlamentin təhsil komitəsinin sədri Mixail Luskiyin sözlərinə görə,   qanunverici orqan bu həftə layihəni müzakirə edəcək.  O, qanunla bağlı tələsik qərarın qəbul olunmayacağını bildirib. Həftə ərzində tələbə birliyinin də rəyi öyrəniləcək və bundan sonra bütün tərəfləri qane edəcək qərar qəbul olunacaq.  Yeni qanunun əsasında son 1,5 ildə müzakirə olunan analoji qanun layihəsi durur. Təhsil üzrə alternativ qanun ictimai müzakirələrdən keçməyib.

Qeyd edək ki,  Ukrayna tələbələri qanun layihəsinin müzakirəsinə etirazlarını bildiriblər. Ali Rada qarşısında toplaşmış tələbələr Nazirlər Kabineti tərəfindən təklif olunmuş qanun layihəsinə etiraz ediblər.  

Məktəb həyatı intellekt səviyyəsini artırır 

Alimlərin son araşdırmasına görə, məktəb divarları arasında keçən günlər intellekt səviyyəsinin artması ilə birbaşa əlaqədardır. Alimlər təhsil müddətinin artması ilə intellekt səviyyəsi arasında birbaşa əlaqənin mövcud olduğunu aşkar ediblər.  Məktəbdə təhsil zəruri bilikləri əldə etməyə, müstəqil olmağa və yaşlı həyata hazırlaşmağa kömək edir. Lakin bu, hələ hamısı deyil. Norveçli tədqiqatçıların fikrincə, məktəbdə keçən hər bir il intellekt səviyyəsini (IQ) təxminən 4 bənd gücləndirir. IQ intellektin miqdari  göstəricisidir və bilik səviyyəsini deyil, düşünmə qabiliyyətini nümayiş etdirir.  Norveç alimləri hesab edirlər ki, təhsil uşaqların intellekt qabiliyyətini inkişaf etdirməyin başlıca vasitələrindən biridir.    

1972-ci ildə Norveç təhsil sistemi dəyişikliklərə uğrayıb. İlk növbədə, ölkədə  təhsil müddəti 7 ildən 9 ilə qədər artırılıb. Məktəblilər artıq əvvəllər olduğu kimi 14 yaşda deyil, 16 yaşda təhsili  başa vurublar. Tədqiqat gedişində alimlər uşaqların təhsildə müvəffəqiyyət dərəcəsini və bütün təhsil dövrünü  təhlil ediblər.  Alimlərə görə, IQ səviyyəsi həyatda əldə olunmuş koqnitiv uğurlara müvafiq olaraq artır. Məsələn, elmlər namizədlərinin IQ göstəricisi 125,  ali təhsilli insanlarınkı 115, tam orta təhsil almış şəxslərinki 100, 8 sinif bitirmiş şəxslərinki  isə 80-dir.  

Latviyada təhsil islahatı 

Latviyanın təhsil sistemində ciddi islahatlar başlayır. Bu barədə ölkənin təhsil və elm naziri  Robert Kilis açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, islahat ölkənin Təhsil və Elm Nazirliyindən başlayacaq. Hazırda nazirlikdə 218 nəfər çalışır. Kilis qeyd edib ki, nazirliyin ştatı 20 faiz ixtisar olunacaq. İlkin hesablamalara görə, nazirliyin təxminən 40 işçisi işdən azad olunacaq. Yanvar ayının sonuna kimi idarənin yenidən təşkili prosesi başa çatacaq. Yaxın illər ərzində 6 minə yaxın müəllim də işdən azad olunacaq. Bütünlükdə ölkədə müəllimlərin sayı 28 mindir.  Təhsil ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşündə nazir etiraf edib ki, dövlətin  bütün təhsil işçilərini saxlamağa imkanı yoxdur. Aparılan islahat Latviyanın dövlət büdcəsinə qənaət edilməsi məqsədilə həyata keçirilir. Digər tərəfdən, islahatı həyata keçirməkdə prioritet vəzifə nazirliyin işinin effektivliyini artırmaqdır. Nazirlik əməkdaşlarının bundan sonrakı ixtisarı ölkədə təhsil islahatlarının davam etdirilməsi ilə bağlı olacaq. Nazirliyin strukturunu  daha rasional və effektiv etmək üçün yaxın vaxtlarda ciddi yenidənqurma işləri aparılacaq.    

Qazaxıstanda dünya səviyyəli kolleclər yaradılır 

Qazaxıstanda ötən ildən reallaşdırılan təhsil islahatı çərçivəsində ölkənin texniki peşə  təhsili sistemi təkmilləşdirilir. Qazaxıstanın Təhsil və Elm Nazirliyinin məlumatına görə, ölkənin sənayeləşdirilməsinin tələbatı nəzərə alınmaqla respublikada dünya səviyyəli 4 kollecin yaradılması nəzərdə tutulub. Astana, Almatı, Aktobe, Şımkənt şəhərlərində inşa olunacaq kolleclər ölkədə texniki peşə təhsilinin inkişafını təmin edəcək. Kolleclərdə mühəndislik, arxitektura və tikinti, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları, dizayn və layihələndirmə,  aqro-sənaye kompleksi, metallurgiya və maşınqayırma, eləcə də fənlərarası (sənət) məktəbləri yaradılacaq. Kolleclərdə respublikanın 16 regionundan  15 min nəfər  əmək bazarında tələbat duyulan 90 ixtisas üzrə təhsil alacaq. Bundan əlavə, hazırda kadrların hazırlanması və ixtisasının artırılması üzrə 4 regionlararası mərkəzin tikintisi həyata keçirilir.  Həmçinin yanacaq-energetika və neft-qaz sahələri üçün regionlararası mərkəzlərin tikintisi başa çatmaq üzrədir. 

Orta təhsildə yeni era başlayır 

Ötən həftə London alimləri 3D texnologiyalarının məktəblərdə uşaqların tədris keyfiyyətinə təsiri üzrə tədqiqatlarını başa vurublar. Araşdırmalar dünyanın 7 ölkəsində 15 məktəbdə aparılıb. Tədqiqatlarda 10-11 yaşlı 740 şagird iştirak edib. Araşdırmaçılar belə bir qənaətə gəliblər ki, 3D texnologiyaları həm yeni materialların şagirdlər tərəfindən daha tez mənimsənilməsinə, həm də onun daha dərindən anlaşılmasına kömək edir, eləcə də təhsilalanların diqqətini gücləndirir.

Tədqiqatlar aparılan hər bir məktəbdə belə bir eksperiment keçirilib: siniflərdən birinə adi  ikiölçülü illüstrasiyalar vasitəsilə təbiət elmləri tədris olunub, digər bir sinifdə isə tədris üçölçülü qrafikin köməyi ilə aparılıb. Eksperimentdən əvvəl və sonra yoxlama testlər keçirilib. Testlər göstərib ki, 4 həftəlik eksperimentdən sonra "üçölçülü" sinfin şagirdləri daha çox informasiya yadda saxlayıblar. Onların topladığı nəticələr ikiölçülü sinfin nəticələrindən 17 faiz artıq  olub.

"Üçölçülü" sinfin şagirdləri əldə etdikləri nəticələrlə tədqiqat aparılan məktəblərin pedaqoqlarını heyrətləndiriblər. Onlar testlərə daha ətraflı cavablar veriblər. Şagirdlər keçilən mövzunu daha yaxşı mənimsədiklərini jestlər və mimikalarından istifadə etməklə nümayiş etdiriblər. Müəllimlər birmənalı olaraq belə qənaətə gəliblər ki, üçölçülü qrafik materialın daha yaxşı başa düşülməsinə və mənimsənilməsinə kömək edir. Pedaqoqları bir məqam daha çox heyrətləndirib ki, hətta diqqətlərində kliniki problem olan şagirdlər bütün dərs prosesi ərzində daha artıq diqqətli olublar.  Alimlər qeyd edirlər ki, orta təhsildə yeni era və ya 3D texnologiyaları  "2" alanları "5" alanlara çevirəcək.

Lakin məktəblərin kütləvi surətdə 3D texnologiyaları ilə təmin olunması kifayət qədər bahalı avadanlıqlar - 3D proyektorları, xüsusi proqram təminatı, kompüterlər üçün güclü videokartlar və şagirdlər üçün eynək tələb edir.     

Çilidə məktəb dərslikləri yenidən yazılır 

Çili hökuməti məktəb dərsliklərində dəyişikliklərin edilməsi barədə qərar qəbul edib. Dəyişikliyə müvafiq olaraq, keçmiş diktator Auqusto Pinoçetin 1973-1990-cı hakimiyyət illəri indi dərsliklərdə "diktatura" kimi deyil, "hərbi rejim" kimi adlandırılacaq. Yeniliyi Çilinin Təhsil Nazirliyi də dəstəkləyir. "Birinci sinifdən altıncı sinfə qədər  bütün məktəb dərsliklərində yeniliklər tətbiq olunacaq. Uşaqlar başa düşməlidir ki, ölkədə diktatura yox, hərbi rejim mövcud olub. Bu, daha ümumi məna daşıyır",-deyə Çilinin təhsil naziri Xarald Beyer bildirib.  Beyerin sözlərinə görə, tövsiyə olunmuş dəyişikliklər bütün instansiyalar, eləcə də təhsil üzrə Milli  Şura tərəfindən birmənalı bəyənilib. Onun sözlərinə görə, qərarın  hazırlanmasında bir sıra tanınmış pedaqoqlar da iştirak edib.   

Böyük Britaniya məktəbləri artıq çəki ilə mübarizə aparır 

Böyük Britaniya məktəblərində şagirdlər artıq çəki ilə mübarizə çərçivəsində dieta saxlamağa məcbur olunur. Şagirdlər bundan sonra icbari qaydada məktəb yeməkxanalarında qidalanacaq və yeməyi evlərinə aparmalı olacaqlar. Ölkənin Səhiyyə Nazirliyi faydalı yemək məhsulları üçün xüsusi qiymətlər tərtib edib ki, bütün uşaqlar bu məhsulları ala bilsin. Bu cür yenilik heç də hər hansı aksiya deyildir. Səhiyyə naziri Enn Milton qeyd edir ki, dietik qidalanma - bu, təhsil islahatıdır.   Ölkənin təhsil naziri Mayk Qouf da bu məsələni müsbət qiymətləndirib. "Təhsil müəssisələrində düzgün qidalanmanın təşkil olunması yeniyetmələrin piylənməsi problemini həll edəcək, həm də  şagirdləri daha da birləşdirəcək",-deyə nazir bildirib.    

 Bir çox valideynlər ərzaq islahatı və güzəştləri razılıqla qarşılayıblar. Bu cür dəyişikliklərin tərəfdarları əleyhdarlarından kifayət qədər çoxdur. Hələlik proqram yalnız orta təhsil sahəsi üçün nəzərdə tutulub. Lakin ayaqüstü yeməklərə üstünlük verən tələbələrin də bu cür yardıma ehtiyacları var. 

İsraildə pulsuz təhsil haqqında qanun qəbul olunub 

İsraildə pulsuz təhsil haqqında qanun layihəsi, nəhayət qəbul olunub. İsrail hökuməti 3 yaşdan başlayaraq məcburi pulsuz təhsil sisteminin tətbiq olunması barədə qanun layihəsini rəsmən təsdiq edib. Ölkədə bir çoxlarının  tarixi qərar adlandırdığı qanun 8 səsə qarşı 21 səslə qəbul olunub. Nazirlər kabinetinin iclasında çıxış edən baş nazir Benyamin Netanyahu qeyd edib ki, təhsil hökumət üçün prioritet vəzifədir. Bu məsələnin artıq 63 ildir ki, nəticəsiz müzakirə mövzusu olduğunu deyən baş nazir qanunun gənc ailələrə, 1,5 milyon uşağa, dərs vəsaitlərini almaqda çətinlik çəkən aztəminatlı ailələrə kömək edəcəyini bildirib. O, qanunun ictimai, təhsil və iqtisadi ehtiyaclara cavab verdiyini bildirib.   Qanunun reallaşdırılması üçün 3 milyard şekel (İsrail pul vahidi) tələb olunur. Eyni zamanda digər nazirliklərin büdcə vəsaitlərinin proporsional qaydada 4 faiz azaldılması təsdiq olunub.    

Xarici mətbuat materialları əsasında hazırladı:
Oruc MUSTAFAYEV