|
TƏLƏBƏ ANDI
"Mən, 18 nömrəli Bakı Peşə Liseyinin tələbə
adını qazanmış yeniyetmə gənc kimi üzərimə düşən
bütün məsuliyyəti dərk edərək AND İÇİRƏM:
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmaqla
ölkənin ən ali qanunu - Konstitusiyasına
əsaslanaraq, öz hüquq və vəzifələrimi dərk
edərək, dövlət və dövlətçiliyə daim sadiq
qalmaqla vətən torpaqlarının müdafiəsi və
qorunmasına hər an hazır olacaq, bunun üçün var
qüvvəmi əsirgəməyəcəyəm. Təhsil
qanunvericiliyinin tələblərinə əməl edəcək, ilk
peşə - ixtisas təhsilinə lazımı səviyyədə
yiyələnəcəyəm. Təhsil aldığım tədris
müəssisəsinin daxili intizam qaydalarına riayət
edəcək, pedaqoji kollektivin bütün üzvlərinə,
eləcə də tələbə həmkarlarıma hörmətlə yanaşacaq,
Azərbaycan gəncliyinin adını uca tutacağam. Elmi
biliklərə mükəmməl yiyələnmək, ixtisaslı
mütəxəssis adını qazanmaq, mənə göstərilən
etimadı doğrultmaq üçün potensial imkanlarımdan
səmərəli istifadə edəcəyəm".
MÜƏLLİM ANDI
"Mən, Azərbaycan Respublikasının ali qanunu -
Konstitusiya aktına əsaslanaraq, 18 nömrəli Bakı
Peşə Liseyinin müəllimi kimi, bütün
məsuliyyətimlə AND İÇİRƏM: MÜƏLLİM adını daim
uca tutmaqla təlim-tərbiyə işini təhsil
qanunvericiliyinin tələbləri çərçivəsində həyata
keçirəcək, həmkarlarımın, o cümlədən
təhsilalanlar və onların valideynlərinin şərəf
və ləyaqətinə hörmətlə yanaşacağam. Mümkün
neqativ hallara qarşı prinsipial mövqe
göstərəcək, qarşılıqlı münasibətlərdə zəruri
dözümlülük və səbir nümayiş etdirəcəyəm. Lisey
tələbələrinin elmi biliklərə mükəmməl
yiyələnməsi, eləcə də gənclərin əsl vətəndaş
ruhunda tərbiyələnməsi üçün var qüvvəmi
əsirgəməyəcək, potensial imkanlarımdan səmərəli
istifadə edəcək, təhsil islahatları sahəsində
həyata keçirilən bütün tədbirləri dəstəkləyəcək,
elmi biliklərimi daim artıracağam. İlk peşə -
ixtisas təhsilinin dinamik inkişafı
istiqamətində üzərimə düşən məsuliyyəti tam
şəkildə dərk etməklə mənə göstərilən etimadı
doğruldacaq, qanunvericilikdə müəllim üçün
nəzərdə tutulmuş vəzifə funksiyalarını tələb
olunan səviyyədə yerinə yetirəcəyəm".
 Bəllidir
ki, ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafı üçün
ən zəruri əhəmiyyət kəsb edən sahələrdən biri,
aparıcı ekspertlərin qəti qənaətinə görə isə ən
başlıcası, ilk peşə-ixtisas təhsilidir. Müxtəlif
ölkələrin inkişaf xronologiyasına nəzər saldıqda
açıq-aşkar görmək olur ki, İkinci Dünya
müharibəsindən sonra qısa zaman kəsiyində
Almaniya iqtisadiyyatının sürətlə yüksəlməsi,
Yaponiya kimi qüdrətli bir dövlətin baş verən
texnoloji inkişaf proseslərini daim qabaqlaması
məhz elə ilk peşə - ixtisas təhsili sahəsinin
hesabına baş vermişdir. Cənubi Koreyada əmək
fəaliyyəti ilə məşğul olanların böyük
əksəriyyətinin texniki peşə təhsili sektorunun
hazırladığı kadrlar olduğu da danılmaz faktdır.
Fransa və Avstraliya kimi bir sıra ölkələrdə
yeni avadanlıq və müasir texnika ilə daha çox
təchizat məhz elə həmin sektorun təhsil
müəssisələrinin payına düşür. Skandinaviya
ölkələrində ilk peşə-ixtisasına yiyələnən
gənclərin əmək bazarında daha tez iş yeri
tapmaları da dəqiq faktlara istinadən real
statistikanın əsasını təşkil edir. Məhz elə bu
kateqoriyadan olan kadr potensialı ölkə
inkişafının təminatçısı rolunu öz üzərinə
götürür, onlar iqtisadı strukturların -
işəgötürənlərin daim maraq dairəsində saxlanılır.
Ötən əsrin 90-cı illərinə, daha dəqiq desək
əbədi müstəqillik əldə etdiyimiz dövrədək
ölkəmizin texniki peşə təhsili sisteminin
keçdiyi tarixi yol, o cümlədən 70-80-ci illərdə
bu təhsil pilləsinin durmadan inkişaf
etdirilməsi, müəyyən müddətdən sonra bəzi
obyektiv və subyektiv səbəblər ucbatından onun
real tənəzzülə uğraması, iqtisadi strukturlarla
qarşılıqlı əlaqələrin pozulması, bir sözlə, peşə
təhsilinin enişli-yoxuşlu yolları barədə çox
söhbətlər açılıb, xronoloji qaydada həmin sahə
üzrə tarixi inkişaf bir çox mütəxəssislər
tərəfindən ciddi təhlil edilib, bu barədə
ictimaiyyət lazımınca məlumatlandırılıb.
Mübaliğəsiz demək olar ki, Azərbaycanın ilk peşə-ixtisas
təhsili sistemində ciddi islahatların aparılması,
onun müasir inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması,
təhsil sisteminin digər sahələrində olduğu kimi,
ilk peşə-ixtisas təhsili pilləsi üzrə də
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikasında
texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət
Proqramı
(2007-2012-ci
illər)" sənədini imzaladığı dövrə təsadüf
etmişdir. Bu sənəddə dinamik
inkişaf etdirilən iqtisadi sekt orun
ixtisaslı işçi kadrlarına olan
real tələbatının ödənilməsi
prosesinin əsas strateji inkişaf istiqamətləri
müəyyənləşdirilmişdir.
Gözlənilən
nəticələr
elmi əsaslarla proqnozlaşdırılaraq illər üzrə
dəqiq tədbirlər planı təsdiqlənmişdir. Proqram
qəbul edildikdən dərhal sonra onun icrası üzrə
fəaliyyətə başlanılmış, ötən 4 il ərzində
nəzərəçarpacaq dərəcədə pozitiv nəticələr əldə
edilmişdir.
Aydın məsələdir ki, ümumi sistem üzrə müsbət
tendensiyalara uyğun əldə olunan nailiyyətlər bu
pillənin tədris müəssisələrində, başqa sözlə,
aşağılarda aparılan məqsədyönlü fəaliyyətlə
birbaşa xarakterizə olunur. Məhz elə bu nöqteyi-nəzərdən
5 strateji inkişaf istiqamətini (maddi-texniki
bazanın möhkəmləndirilməsi; yeni iqtisadi
münasibətlərin formalaşdırılması və idarəetmənin
optimallaşdırılması; məzmunun müasir tələblər
səviyyəsində yeniləşdirilməsi; sistem üçün kadr
hazırlığı işinin təkmilləşdirilməsi; ilk peşə-ixtisas
təhsilinin ictimai statusunun yüksəldilməsi)
özündə cəmləşdirən texniki peşə təhsilinin
inkişafı üzrə Dövlət Proqramında nəzərdə
tutulmuş işlərin bir tədris müəssisəsi - 18
nömrəli Bakı Peşə Liseyi kontekstində konkret
faktlara istinadən şərhi ictimaiyyət arasında
daha dəqiq təsəvvür yaratmağa imkan verər.
Fürsətdən istifadə edərək ünvanımızı (8-ci
mikrorayon, H.Hüseynov küç, 17A)
xatırladır, bu
materialda göstərilən faktlarla əyani tanışlıq
üçün oxucularımızın hər birini liseyimizə dəvət
edirik.
Heç kimə sirr deyil ki, fəaliyyət üçün lazımı
şərait - baza olmayan yerdə effektiv işdən,
pozitiv nəticələrdən söhbət belə gedə bilməz. Bu
baxımdan ölkə başçımızın "İlk peşə - ixtisas
təhsili müəssisələrinin əsaslı təmirinin təmin
edilməsi ilə əlaqədar əlavə tədbirlər barədə"
15.09.2010-cu il tarixində imzaladığı sərəncam
kollektivimizin bütün üzvləri, eləcə də 1500
nəfərə yaxın tələbə və onların valideynləri üçün
tarixi əhəmiyyət kəsb etmişdir. Ən azından ona
görə ki, məhz elə bu sərəncama uyğun liseyimizdə
əsaslı təmir işləri aparılmış, son 50 il ərzində
ilk dəfə olaraq liseyin tədris korpusu ən müasir
tələblər səviyyəsində yenidən qurulmuş, tədris
emalatxanası, yeməkxana, həyətyanı sahə normal
vəziyyətə gətirilmiş, təchizat problemləri
lazımınca həll olunmuşdur. Bir sözlə, tam
məsuliyyətlə qeyd edilməlidir ki, bu gün
liseyimiz yüksək səviyyəli tədris müəssisələri
sırasına daxildir.
Konkret faktlara müraciət edək. Liseydə müvafiq
proqramlarla təchiz
edilmiş
2 kompüter sinfi, 1 tədris mərkəzi açılmış,
fizika və kimya kabineti quraşdırılmış, tam
funksiyalı 25 ümumtəhsil və ixtisas fənn
kabineti yaradılmışdır.
Konfrans zalı tikilərək ən müasir avadanlıqlarla
gücləndirilmişdir. İstilik sistemi üçün yeni
qazanxana quraşdırılmış, müşahidə sistemləri
qoşulmuşdur. Nəzəri biliklərin öyrədilməsi
məqsədilə xeyli sayda yeni dəzgah və cihazlar,
eləcə də yanğından mühafizə avadanlıqları
alınmışdır. Liseyin bütün mal və materialları,
inventarları, o cümlədən parta, stol, stul, yazı
lövhələri tam şəkildə yeniləri ilə əvəz
olunmuşdur. İş otaqları normal fəaliyyət üçün
zəruri mebel və texniki avadanlıqlarla təchiz
edilmişdir. Kitabxana fondu
3 mindən artıq dərslik və müxtəlif
ədəbiyyatlarla möhkəmləndirilmişdir. Əgər 2 il
bundan öncə lisey üzrə 80 tələbəyə 1 kompüter
düşürdüsə, bu gün həmin nisbət 20/1 həddindədir.
Pedaqoji Şuranın bütün iclasları İKT-nin tətbiqi
ilə təqdimatlar formasında keçirilir. İş
otaqlarında və əksər tədris kabinetlərində hamı
üçün İnternetə qoşulma imkanı yaradılmışdır.
Dərslərdə tədris materialının təqdimatı əsas
etibarı ilə proyektorlar və noutbuklardan
istifadə yolu ilə həyata keçirilir. Tələbələrin
əyani vəsaitlərdən istifadəsi üçün zəruri şərait
var. Yeniyetmələrimiz ümummilli lider Heydər
Əliyevin, Milli Qəhrəmanımız Mübariz İbrahimovun,
eləcə də şəhidlərimizin əziz xatirəsinə,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham
Əliyevə, Heydər Əliyev Fonduna
həsr olunmuş guşələrdən bəhrələnirlər.
Gənc nəslin milli ruhda tərbiyələnməsi
məqsədilə narkomaniyaya qarşı mübarizə, immun
çatışmazlığı, erkən ailə qurmanın fəsadları,
gənclər siyasəti, dövlət atributlarımız, ali
qanunumuz - Konstitusiya, hüquq və vəzifələr
kimi stendlərə daha çox üstünlük verilmişdir.
Liseyə dövlət büdcəsindən ayrılan illik maliyyə
vəsaitinin həcmi 500 minə yaxın AZN-dir (ötən il
bu rəqəm 406216 AZN həcmində olmuşdur) ki, bu da
hər tələbəyə xərclənən maliyyə vəsaitinin min
manata yaxın AZN həcmində olduğundan xəbər verir.
Həmin göstərici bütün təhsil pillələri üzrə ali
təhsildən sonra (2100 AZN) ikinci səviyyə
deməkdir. Yeni iqtisadi münasibətlərin
formalaşdırıldığı və idarəetmənin
optimallaşdırıldığı bir dövrdə biz növbəti illər
üçün davamlı inkişaf, üstün maliyyələşmə,
təchizat və təminatın elmi planlaşdırılması
məqsədi ilə Təhsil Nazirliyinin mütəxəssisləri
tərəfindən təklif edilən "1+3" modeli üzrə
əsaslandırılmış proqnozlaşdırmaya uyğun
sifarişlərin əvvəlcədən müəyyənləşdirilməsi
mexanizminin tətbiqini reallaşdırırıq. Bunun
üçün sərf olunacaq maliyyə vəsaitini dəqiq
məqsəd və gözlənilən nəticələri açıqlamaqla
hesablayır, xarici ölkələrdə daha çox istifadə
olunan əlavə gəlir gətirmə mənbələri barədə
məlumatlardan səmərəli istifadə edirik.
Məlumdur ki, yalnız büdcə ayırmalarına
istiqamətlənmə halları günü-gündən arxa plana
çəkilir. Əgər ötən tədris ilində liseyin əlavə
gəlirləri 13863 AZN həcmində olmuşdusa, bu ilin
proqnozu 41 min AZN-dən artıq bir məbləği təşkil
edir.
Biz yaxşı başa düşürük ki, dövlət sifarişi üzrə
daha çox qəbul planına yiyələnmək, başqa sözlə,
daha çox dövlət ayırmaları əldə etmək üçün
sağlam rəqabət mühiti yarandığı bir halda biznes
strukturlarının, eləcə də işəgötürən
təşkilatların maraqlarının peşəyə yönəldilməsini
günbəgün gücləndirməliyik. Real göstərici ondan
ibarətdir ki, qarşılıqlı maraqlar çərçivəsində
hazırda tərəfimizdən 60-a yaxın müəssisə ("Diplomat"
Azərbaycan-Amerika birgə müəssisəsi, Bakı "Elektriktökmə"
ASC, "Royal" bank, "SİLK VOY Avia şirkəti" MMC-nin,
"SOY CATEKİNQ", "Həyat hotel", "Paşa İnşaat"
MMC, Bakı rabitə tikinti təchizat MMC, "Səma -
3" MTK, "LAND MARK" hotel və sair) təşkilat,
səhmdar cəmiyyətlər, hüquqi şəxs statuslu kiçik
müəssisələrlə ikitərəfli müqavilələr imzalanmış,
peşədə marağı olan baza müəssisələrinin - biznes
strukturlarının sayı ötən ilə nisbətdə 5 dəfə
artmışdır. "Azərbaycan HOSPİTALİTİ CJSC"-in
Bakıda fəaliyyət göstərən argentinalı
mütəxəssisi cənab Karlos Martin Repetto
aidiyyəti üzrə istehsalat təlimi ustaları və
ixtisas müəllimlərinin iştirakı ilə
tələbələrimizlə vaxtaşırı təlimatlandırma
işlərini aparır, o öz bilik və bacarıqları
barədə təhsilalanlarla bölüşür, onlara zəruri
tövsiyələrini verir. Bu günlərdə cənab K.M.Repettonun
liseydə "Master Klass"-nın keçirilməsi üçün
tərəfimizdən lazımi təşkilati işlər aparılır.
Artıq bizim 25 nəfər tələbəmiz "Paşa İnşaat"
MMC-də təşkil olunmuş müsabiqə prosedurundan
keçmiş, işlə təminat üçün müsbət rəylər
alınmışdır. Azərbaycan Tacirlər və Sahibkarlar
Palatası, eləcə də "Buta Palas"-ın rəhbərliyi
ilə hazırda aparılan danışıqlar məzunlarımızın
həmin obyektlərdə işlə təminatına zəmanət verir.
Təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki,
ötənilki buraxılışımızın 50 faizi 8 dövlət və 41
qeyri-dövlət müəssisəsində konkret iş yerləri
ilə təmin olunmuş, 64 nəfər gənc isə hərbi
xidmətə getmişdir.
Məlum olduğu kimi, idarəetmənin
təkmilləşdirilməsi və optimallaşdırılması
prosesi həyata keçirilərkən bütün dünyada qəbul
edilmiş modelə üstünlük verilir. Adətən belə
proseslər, vertikal mexanizmlərin horizontal
idarəetmə prinsipləri ilə əvəzlənməsi, başqa
sözlə, bir çox menecment funksiyalarının alt
strukturlara ötürülməsi ilə müşayiət olunur. İlk
addım kimi funksiyaları qəbul edəcək
strukturlarda çalışan iş icraçılarının hazırlığı
aparılır. Bununla paralel şəkildə kollektiv
qərarçıxarma formasına keçid təmin edilir.
İdarəetmə prosesi iştirakçılarının funksional
vəzifələri korrektə olunur, struktur bölmələrin
fəaliyyət dairəsinə qarşıya qoyulmuş əsas
məqsədlər çərçivəsində yenidən baxılır.
18 nömrəli Bakı Peşə Liseyində iş prioritet
istiqamətlərə uyğun fəaliyyətin tənzimlənməsi və
həyata keçirilməsi üzrə əvvəlcədən təsdiq
olunmuş İllik Fəaliyyət Planına uyğun qurulur.
Burada əsas məqsədlər, tədbirlər, müddətlər və
konkret icraçılar və strukturlar göstərilməklə
yanaşı, həmçinin də gözlənilən nəticələrin
proqnozu şərh edilir.
Müəssisədaxili idarəetmənin təkmilləşdirilməsi
və bu zaman demokratik yanaşmaların əsas
götürülməsi üçün liseyimizin ali orqanı -
Pedaqoji Şurasının işi köklü dərəcədə
təkmilləşdirilmişdir. Burada müzakirə olunan
məsələlərin spektri genişləndirilmiş, onların
müasir tələblər çərçivəsində formalaşdırılması
prinsipi əsas kimi götürülmüşdür. Şuranın illik
iş planına 100-ə yaxın ən aktual məsələlərin
müzakirəsi salınmışdır. Yeni tədris ili
başlayandan hal - hazıradək liseyin 3 Pedaqoji
Şura iclasında 36 konkret məsələ müzakirə
olunmuş, çıxarılan qərarların real icrası təmin
edilmişdir. Lisey üzrə daxili idarəetmənin
funksional strukturu hazırlanmış, geniş müzakirə
olunaraq təsdiq edilmişdir.
Bu məqamda bir məsələyə xüsusi diqqət yetirək.
İdarəetmə prosesinə təhsilalanlar və onların
valideynlərinin aktiv cəlb olunma prinsipi
prioritet istiqamət kimi "Təhsil haqqında"
Azərbaycan Respublikasının Qanununda öz əksini
tapmışdır. Bu postulat, ilk növbədə, "Tələbə
parlamenti" və "Valideyn-müəllim" Birliyinin
formalaşdırılması kimi ön plana çəkilir. Liseydə
yaratdığımız hər iki qurumun üzvləri Pedaqoji
Şuranın iclaslarında iştirak edir, konkret halda
qərarlar çıxarılmazdan əvvəl onların rəy və
təklifləri dinlənilir. Yeri gəlmişkən bir məqamı
da qeyd edək ki, liseydə Tələbə Parlamentini -
təhsilalanların özünüidarə orqanını ona görə
yaratmışıq ki, onlar təhsil mühitini
qiymətləndirə bilsin, şəxsi fikirlərini
çəkinmədən söyləsin, idarəetmə prosesinə
qoşulsun, qrupdakı həmkarlarını da bu işlərə
aktiv cəlb etsin.
İlk peşə-ixtisas təhsilinin dövlət
standartlarında da qeyd olunduğu kimi, tədris
prosesi əsas etibarı ilə 4 əsas blokda
cəmləşdirilmişdir: ümumtəhsil fənləri, peşə-ixtisas
fənləri, İKT və istehsalat təlimi, təcrübəsi.
Təbii ki, bütün bunların reallaşdırılmasında
tədris müəssisəsi üzrə ən azından 2 struktur -
dərs hissəsi və istehsalat təcrübəsi ilə bağlı
bölmə fəaliyyət göstərir. Onların əlaqəli işinin
təmin edilməsi qarşıya məqsəd kimi qoyulduğundan
biz, ən sadə sözlə desək, həmin kateqoriyadan
olan əməkdaşlarımızın iş otaqlarını belə
birləşdirmişik. Bu heç də texniki yerdəyişmə
məqsədilə olunmamışdır. İndi artıq liseyimizdə
istehsalat təlimi ustalarının uzun illərdən bəri
müəllim korpusundan - tədris prosesindən, demək
olar ki, kənar qalma tendensiyası tam şəkildə
aradan qaldırılıb. İstehsalat təlimi ustalarımız
qrup tələbələrini auditoriyalara salmaq
stereotipini özlərindən uzaqlaşdıraraq tədris və
istehsalat proseslərinin əsl iştirakçılarına
çevriliblər.
Apardığımız monitorinq müşahidələr belə qənaətə
gəlməyə əsas vermişdir ki, bir çox hallarda
ümumtəhsil fənn müəllimlərinin dərs hissəsində
və ixtisas təlimi reallaşdırılan istehsalat
təlimi ustalarının struktur bölməsində həyata
keçirilən işlər zamanı biri digərindən xəbərsiz
proseslər, eyni məqsədlərə yönəldilmiş
fəaliyyətin pozulma halları baş verir. Bu özünü
məzmunun reallaşdırılması prosesində daha
qabarıq şəkildə göstərir. Əlaqəli fəaliyyətin
təminatı baxımından biz funksiyaları daha da
dəqiqləşdirdik, əsas məqsədlərə nail olmaq üçün
yeni məsuliyyətlər, iş modelləri
müəyyənləşdirdik. Hesabatlılıq, məsuliyyətlərin
bölüşdürülməsi, öyrədənlər üçün məlumat
sistemlərinin yaradılması və inkişafın
monitorinqini müəssisədaxili idarəetmənin
optimallaşdırılması məqsədilə əsas prinsiplər
kimi qəbul etdik. Məhz bu cür yanaşma
nəticəsində idarəetmə strukturlarının
təkmilləşdirilməsi işi daha uğurla getdi, daha
demokratik və şəffaf mühit yarandı. Əlaqəlilik
təmin olundu.
Təcrübə göstərir ki, fənn metodbirləşmələri
metodiki şuralar və onların nəzdində fəaliyyət
göstərən ümumtəhsil (humanitar, texniki, təbiət
elmləri və ixtisas fənn bloku) və ixtisaslaşma
üzrə komissiyalar forması ilə əvəz edildiyi
təqdirdə keyfiyyətin idarə olunması xeyli
optimallaşır. Həmin strukturların Pedaqoji Şura
ilə əlaqəli fəaliyyəti daha çox səmərə verir.
Bununla əlaqədar liseyin Metodiki Şurasının da
fəaliyyəti xeyli dərəcədə təkmilləşdirilmişdir.
Şuranın illik Fəaliyyət planı hazırlanıb təsdiq
edilmiş, humanitar, təbiət, dəqiq elmlər, İKT və
ixtisas fənlərini əhatə edən 4 metodiki
komissiya yaradılmışdır. Əsas fəaliyyət Təhsil
Nazirliyinin mütəxəssislərinin Avropa
İttifaqının Texniki Yardım Proqramı (TACİS)
çərçivəsində İttifaqın maliyyə dəstəyi ilə
Britaniya Şurasının (BC) rəhbərlik etdiyi
konsorsiumla birlikdə hazırladıqları "Azərbaycan
Respublikasında ilkin peşə təhsili və təlimi
üzrə modul hazırlamaq üçün təlimat" və
təhsilalanların öyrənmə paketi kimi geniş
məzmunlu materiallara istiqamətlənmişdir.
Adıçəkilən komissiyaların işi birbaşa məzmun
islahatlarına - kurikulum və modul seqmentinin
prosesə tətbiqinə yönəldilmişdir.
Məzmun islahatlarının aparılması istiqamətində
fəaliyyət İnkişaf Proqramının ana xəttini təşkil
edir. Artıq respublikada bir sıra peşə
ixtisasları üzrə ilk dəfə olaraq yeni
dərsliklərin yazılması, modul seqmenti əsasında
tədris materiallarının hazırlanması, ixtisaslar
üzrə tədris vəsaitlərinin çap olunaraq
istifadəyə verilməsi obyektiv reallıqdır.
Fikrimizcə, milli dərsliklərin hazırlanması
istiqamətində qarşıya qoyulmuş vəzifələrin
əhəmiyyətindən geniş danışmaq artıqdır. Qeyd
edilməlidir ki, liseydə hazırlığı həyata
keçirilən bəzi ixtisaslar üzrə yazılmış 8
dərsliyin 5 müəllifi elə bizim liseyin
əməkdaşlarıdır. Bu tədris ilində 2 yeni
dərsliyin də bizim mütəxəssislər tərəfindən
hazırlanması işinə artıq başlanmışdır.
Məzmunla bağlı danışarkən bir məntiqi sual
meydana çıxır: Məzmunu kim müəyyənləşdirir,
bunun üçün hansı fəaliyyət həyata keçirilməlidir?
Etiraf edək ki, əvvəlki məzmun sistemli deyildi.
Burada əsas meyar kimi yalnız bilik səviyyəsi
götürülürdü, bacarıqlar yaddan çıxarılırdı,
həddindən artıq yüklənmə müşayiət olunurdu.
Məzmunun yeniləşdirilməsi, ayrı-ayrı ixtisaslar
üçün modul seqmentinin tətbiqi ilə müasir
kurikulum variantlarının hazırlanması, tamamilə
haqlı olaraq, ilk peşə-ixtisas təhsilinin son
illərdəki nailiyyətlərindən hesab edilə bilər.
Bu gün biz, "Nəyi öyrədirik?", "Necə öyrədirik?",
"Necə qiymətləndiririk? və "Kim öyrədir?" kimi
sualların cavablandırılması ilə əsas məqsədlərə
çatmaq niyyətindəyik. İşimizi də məhz elə
bunların əsas hədəf kimi götürülməsi
istiqamətində qururuq. Əgər əvvəllər
təhsilalanın biliyinə formal şəkildə qiymət
yazılırdısa, artıq müasir mərhələdə yeni
qiymətləndirmə modeli üzrə həmin tələb köklü
şəkildə dəyişdirilmişdir. Belə ki, bu gün
müəllimin fərdi fikrinə əsaslanan biliyə qiymət
vermə tələbi təhsilalanın inkişaf nailiyyətinin
qiymətləndirilməsi modeli ilə əvəz olunmuşdur.
Yəni, liseydaxili qiymətləndirmə prosesi "təhsilalan
hansı səviyyədə idi və hansı səviyyəyə qalxdı"
kimi sualları cavablandırır, inkişaf
dinamikasının izlənilməsi postulatı əsas kimi ön
plana çəkilir. Auditoriyada olan müəllim
tərəfindən biliyin qiymətləndirilməsi üzrə yeni
mexanizmlərə keçidlə bağlı aparılan işlərdən
bizim lisey də kənarda qalmamışdır. Bu tədris
ilindən etibarən ilk dəfə olaraq 2 tədris
qrupunda biliyin qiymətləndirilməsinin yeni
mexanizmlərinin tətbiqinə eksperiment qaydasında
başlanılmışdır. Artıq diaqnostik, formativ
qiymətləndirmə mərhələsi yekunlaşdırılmış,
summativ qiymətləndirmənin reallaşdırılması üçün
zəruri vəsaitlər (testlər, tapşırıq variantları)
hazırlanmışdır.
Bütün hallarda bu və ya digər bir yeni
mexanizmin həyata keçirilməsindən əvvəl biz
xüsusi treninqlərin təşkili, öyrədənlərin
öyrədilməsi sisteminin tətbiqinə xüsusi diqqət
yetiririk. Təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir
ki, son il yarım ərzində müxtəlif təhsil
mütəxəssislərinin, o cümlədən xarici
ekspertlərin dəvət olunması ilə 30 nəfər müəllim
və 17 istehsalat təlimi ustası üçün 50-yə yaxın
treninq və öyrədici seminarlar təşkil edilmişdir.
Həmin müddət ərzində əməkdaşlarımız 1 dəfə
Yaponiyada, 2 dəfə isə Türkiyə Respublikasında
təlim səfərlərində olmuşlar.
Son dövrlərdə müəllim və mühəndis-pedaqoji
işçilərin mütəmadi qaydada yeni biliklərə
yiyələnməsi müasir texnologiyaların proseslərə
tətbiqi baxımından xeyli dərəcədə
aktuallaşmışdır. Kollektivimizin 15 nəfər
pedaqoji kadrı ötən bir il ərzində xüsusi təşkil
olunmuş ixtisasartırma kurslarında peşəkarlıq
səviyyələrini yüksəltmişdir. Ən əsası ondan
ibarət olmuşdur ki, biz nümayəndələrimizi həmin
kurslara göndərməzdən xeyli əvvəl onlar üçün
individual tələbat materialları hazırlayaraq
təminatçı tərəfə konkret sifariş formasında
təqdim edirik. İxtisasartırma təhsilindən sonra
tələbatın ödənilmə səviyyəsini müəssisə
daxilində qiymətləndiririk. Əldə olunan
nəticələrin dinlənilməsi, qazanılmış yeni
biliklərin digərlərinə ötürülməsi işinə xüsusi
önəm veririk.
Bir anlıq ötən əsrin sonlarında - 1998-ci ildə
Azərbaycanın təhsil sistemində baş verən
prosesləri yada salaq. Həmin tarixi dövrdə
ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin tapşırığı
ilə mütəxəssislər qrupu tərəfindən təhsil
sahəsində İslahatlar Proqramı hazırlandı. Əsas
etibarı ilə ümumi orta təhsil pilləsini əhatə
edən bu genişmiqyaslı sənəd dahi şəxsiyyətin
imzaladığı sərəncamla həyata vəsiqə qazandı.
Dünya Bankının uzunmüddətli maliyyə dəstəyi üçün
rəsmi razılıq alındı. Bu zaman peşəkar
ekspertlərin ehtiyat etdiyi gözlənilən yeganə
risk yerlərin-müəllimlərimizin təklif olunan
islahatlara getmək arzusunun aşağı səviyyəsi ilə
bağlı idi. Qısa bir müddət keçdikdən sonra
gözlənilən həmin risk, şükürlər olsun ki, özünü
doğrultmadı. Demə, Azərbaycan müəllimi məzmun
islahatlarını səbirsizliklə gözləyirmiş. Artıq
bu gün tam məsuliyyətlə demək olar ki,
liseyimizin bütün pedaqoji kadr korpusu aparılan
məzmun islahatlarının aktiv iştirakçılarına
çevrilmişdir. Onlar götürülən bu strateji kursun
müvəffəqiyyətinə tam şəkildə inanırlar. Bu isə
pozitiv nəticələrin alınmasına real təminatdır.
Düşünürük ki, nə üçün bizim təhsilalanlar hər il
respublika üzrə keçirilən bilik yarışlarına -
fənn olimpiadalarına, müsabiqələrə qoşulmasın,
peşədəki ümumtəhsil fənn müəllimləri "Ən yaxşı
müəllim" müsabiqəsinə qatılmasın, müxtəlif
peşələr üzrə istedadlı tələbələr üzə
çıxarılmasın, onların yaradıcılıq potensialı
inkişaf etdirilməsin? Bu istiqamətdə qarşıya
qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün tərəfimizdən
gündəlik qaydada məqsədyönlü işlər aparılır.
Əminik ki, məsələlərə həmin aspektlərdə yanaşma
müəssisədaxili keyfiyyət göstəricilərinin xeyli
dərəcədə yüksəldilməsinə də öz müsbət təsirini
göstərməlidir.
Liseydə ümumtəhsil fənlərini tədris edən
pedaqoji kadr heyəti ümumi təhsil sahəsində
aparılan məzmun islahatları prosesində - dərslik
və dərs vəsaitlərinin hazırlanması, kurikulum
modeli üzrə yeni layihələrin işlənilməsi, müasir
təlim metodlarının formalaşdırılması və sair bu
kimi proseslərdə yaxından iştirak edirlər. Daha
dəqiq desək, həmin kontingent ümumi təhsildə
gedən bu proseslərdən kənarda qalmır, IX-XI
sinif müəllimləri üçün təşkil olunan müvafiq
treninqlərə cəlb edilirlər. Hər bir pedaqoji
işçiyə yeniliklər - baş verənlər dərhal
çatdırılır, onların ümumi proseslərə aktiv
qatılması təmin olunur. Ümumtəhsil
müəllimlərimizin fəaliyyətinin
qiymətləndirilməsində əsas meyar kimi
götürdüyümüz kriteriyalardan biri də tələbələrin
mərkəzləşdirilmiş test imtahanlarında əldə
etdikləri nəticələrdir. Bu sahədə aparılmış
analitik təhlillər göstərir ki, 2008-2009-cu
tədris ilində həmin imtahanlardan
müvəffəqiyyətlə keçmiş və attestat almış
kontingent 35 faiz, 2009-2010-cu tədris ilində
44 faiz olmuşdursa, sonuncu tədris ilinin
yekunları 60 faizi ötmüşdür. Bu halda yüksələn
xətt tendensiyası izləndiyinə baxmayaraq,
növbəti illərdə bu göstəricinin daha da
qaldırılması müəllim heyəti qarşısında bir
vəzifə kimi qoyulmuşdur.
(Ardı növbəti sayımızda)
Rəhim AĞAMALIYEV,
18 nömrəli Bakı Peşə Liseyinin direktoru |
|
