|
 Məktəbə
ilk addımlarını atan şagirdlərdə - birincilərdə
oxumağa həvəs yaratmaq və düşünmək qabiliyyətini
formalaşdırmaq üçün nə etmək lazımdır?
Müəllimin qarşısında duran əsas vəzifələrdən
biri şagirdlərdə verilən məsələləri həlletmə
həvəsi yaratmaqdan və oxuduqlarını dərk
etdirməkdən ibarətdir. Axı oxumaq və bilmək,
hələ başa düşmək deyil!
Müasir təlim texnologiyalarından və yeni təlim
metodlarından müntəzəm istifadə olunsa və ən
əsası uşaqlara öz ağlını məşq etdirmək vərdişi
aşılansa, düşünmə qabiliyyətinin inkişafında
mütləq ürəkaçan nəticələr olacaq.
Müəllim hər dəfə sinfə girəndə çalışmalıdır ki,
uşaqlarda sabah üçün yeni-yeni arzular oyatsın
və onlar tədrisdə və həyatda baş verənlərə
tamaşaçı kimi baxmasınlar, baş verənləri
obyektiv şəkildə dərk edib düşünə bilsinlər. Bu
dərketmə bacarığı və düşünüb nəticə çıxartma
qabiliyyəti onlara daha sonra müstəqil həyatda-
hər an dəyişən dünyada öz layiqli yerini tapmağa
kömək edəcək. Keçilən dərs və məşğələlərin əsas
məqsədi bu olmalıdır.
Mövzuları parlaq rənglərlə izah etmək, yeni
nağıl, yeni oyun formaları tapmaq və möcüzəli
dünyanı onlar üçün yenidən kəşf etmək də
müəllimin ümdə vəzifələrindən biridir.
Müəllim tədris üçün nəzərdə tutulan proqramlara
uşaqların bir-biri ilə qarşılıqlı ünsiyyət
yaratması elementlərini-vərdişlərini də əlavə
etməlidir. Çünki uşaq hələ erkən yaşlarından
başqaları ilə normal münasibət yarada bilmirsə,
bu problem onu ömürboyu müşayiət edəcək.
Uşaqların fəal olması üçün dərslər maraqlı,
mövzular cəlbedici olmalıdır. Belə dərslərdən
birini mən dərs dediyim Milli Konservatoriyanın
tərkibində İncəsənət Gimnaziyasının 1-ci
sinfində keçirmişəm. "İntellektual marafon" adlı
rubrikada İnternetdən istifadə olundu və "skayp"
vasitəsiylə 160 nömrəli məktəbin 1-ci sinfi ilə
telekörpü yaradıldı.
Məşğələnin əvvəlində "Bədən tərbiyəsi
mədəniyyəti" mövzusunu da maraqlı və mənalı
etmək üçün müxtəlif oyunlardan istifadə olundu.
Bayraq yelləmək, futbol fanatı kimi hərəkətlər
etmək, himn oxunan vaxt əlini ürəyinin üstünə
qoymaq və hər uğurlu hərəkəti sonda alqışlarla
qarşılamaq kimi gimnastik hərəkətləri yerinə
yetirmək də uşaqların həvəslə icra etdikləri
tapşırıqlardan oldu.
Dərsin əsas xüsusiyyəti tərbiyəvi və
maarifləndirici xarakterli olması idi. Dərsdə
istifadə olunan "Nə dəyişdi?", "Tap!", "Düşün!",
"Qanunauyğunluğu təyin et!" və s. şagirdlərin
düşüncə tərzini inkişaf etdirən oyunlardan
ibarət idi. Hər sinfə suallar verildi. Cavabları
müəllimlərdən və ekspertlərdən ibarət münsiflər
qiymətləndirdi. Əsas məqsəd dərsin mümkün
strukturuna və onun keçirilmə şəraitinə
yeniliklər əlavə etməklə uşaqlarda dərsə həvəs
oyatmaq idi. Həmin dərsin keçirilmə metodu yeni
texnologiyalardan istifadə olunmasını zəruri
etdi.
Dərsdə tapşırıqların həlli üçün müxtəlif
metodlardan, habelə kiçikyaşlı şagirdlərin həyat
təcrübəsinin azlığı nəzərə alınaraq xalq
yaradıcılığından, folklordan, müdrik kəlamlardan,
atalar sözlərindən və məsəllərdən, "Bizi əhatə
edən dünya" adlı əyani vəsaitdən və digər
materiallardan geniş istifadə olundu.
"Ədədlər və fiqurlar dünyası" adlı məşğələdə
hərflərin əmələ gəlməsi tarixinə də maraqlı
səyahət olundu və rəqəmlərin insan həyatındakı
rolu faktlarla göstərildi. İnsan anadan olandan
ədədlərin əhatəsinə düşür-anadan olma tarixindən
başlayaraq hər yerdə və hər zaman rəqəmlərdən
istifadə olunur (dərsin başlama vaxtı, dərsin
keçirilmə müddəti, mobil telefon, televizorun
pultu, saat, avtomobillərin nömrəsi, sürəti,
temperaturun, təzyiqin ölçülməsi və s.). Dərs
boyu şagirdlərə məsələlərin həllində diqqətcil
və məntiqli olmaq tövsiyə olunurdu."Günəş", "Göy
qurşağı" və "Ulduz" adlı üç komandaya verilən
tapşırıqlarda məqsəd şagirdlərin buradakı söz və
rəqəmlərin mənalarını dərk eləmələri idi.
Uşaqlar həvəslə çalışdılar və tapşırıqların
öhdəsindən lazımınca gəldilər.
İki müxtəlif məktəbin iki eyni sinfi arasında "skayp"
vasitəsiylə yaranmış teleyarışmada hər iki
tərəfə müxtəlif qiymətlər verilsə də, axırda
dostluq qalib gəldi.Yarışın sonunda bütün
iştirakçılara simvolik hədiyyələr, ən fəal
şagirdlərə isə prizlər verildi. Dərsdən sonra
uşaqlarla birlikdə 160 nömrəli məktəbə-yeni
dostların yanına qonaq getdik. Həmin sinfin
müəllimi və məktəbin direktoruna teleyarışmanın
yüksək səviyyədə keçirilməsi üçün göstərdikləri
köməyə və yaratdıqları şəraitə görə təşəkkür
etdik. Uşaqlar belə tanışlıqdan çox razı
qaldılar.
Qeyd edim ki, bu dərsin telekörpü vasitəsi ilə
aparılması tədris praktikasında yenilik idi və
ilk dəfə keçirilirdi.
Dərsi keçirməkdə məqsəd birinciləri yeni
texnologiyalarla - İnternet, telekörpü və s.
tanış etmək və məsələləri kollektiv halında həll
etməklə yanaşı, onlarda öz yaşıdları ilə
münasibət yaratmaq vərdişinin aşılanması idi.
Həmin dərsin evdə və məktəbdə uzun müddət
müzakirə mövzusu olması onu deməyə əsas verir ki,
bu dərs onların düşüncələrində və xatirələrində
əbədi həkk olunub.
Leyla ƏSGƏROVA,
Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tərkibində
İncəsənət Gimnaziyasının
ibtidai sinif müəllimi |
