|
 Məlum
olduğu kimi, fəal təlim metodları dərslərin
interaktiv əsasda qurulmasını, şagirdlərin
dərsdə fəallığını, yaradıcı axtarışlara
qoşularaq tədqiqatlar aparmasını və yeni
bilikləri müstəqil araşdırmalar yolu ilə əldə
etməsini, qrup şəklində birgə fəaliyyət
vərdişlərinə, yaradıcı, tənqidi təfəkkürə
yiyələnməsini, sərbəst mühakimə yürüdüb öz
fikirlərini söyləyə bilməsi, özünün və
yoldaşlarının fikirlərinə tənqidi yanaşmaq
bacarığına yiyələnməsini təmin edir. Buna görə
də digər həmkarlarım kimi mən də dərslərimdə
fəal təlimdən, yeni interaktiv təlim metodları
və üsullarından istifadəyə xüsusi önəm verir, bu
sahədə topladığım təcrübəni müəllim
yoldaşlarımla bölüşmək üçün tez-tez "açıq
dərs"lər verirəm. Dərs dediyim və rəhbəri
olduğum V c sinfində tarixdən apardığım belə
dərslərdən biri haqqında qeydlərimi təcrübə
mübadiləsi baxımından faydalı bilərək oxuculara
təqdim edirəm.
Dərsin mövzusu "Azərbaycanda IX-XX əsrlərin
azadlıq hərəkatı" idi. Məqsədi Azərbaycanın
azadlığı uğrunda mübarizələrdə canlarından
keçmiş qəhrəmanlarımızı və ulularımızı bugünkü
gənc nəslə tanıtmaq, beləliklə onlarda
vətənpərvərlik ruhu aşılamaq olan dərsdə
kollektiv və kiçik qruplarla iş formalarından
istifadə etdim. Təlim üsulları olaraq mövzuya
daha münasib bildiyim Venn diaqramı, klaster
üsulu kimi fəal təlim metodlarını seçmişdim.
İşçi vərəqləri, proyektor, kompüter
prezentasiyası, dərslik, xəritələr dərsin əsas
resurslarını təşkil edirdi. Lakin dərsimi əyani
vəsaitlər üzərində qurmağı planlaşdırdığımdan
sinifdə xeyli digər əyani vəsaitlər də
toplanmışdı.
Mənim tapşırığımla şagirdlər dərsə tarixi
eksponatlar - yaşları 50-60 il olan məişət
əşyaları gətirmişdilər. Sinfin ortasında əsl bir
tarix muzeyi yaranmışdı. Buradakı "Bacarıqlı
əllər" guşəsində isə şagirdlərin özlərinin
düzəltdikləri, toxuduqları məişət əşyaları,
yaşlı nəsildən qalan əl işləri toplanmışdı.
Şagirdlər irəlicədən tədqiqatlar apararaq,
İnternet saytlarından istifadə edərək IX əsrdə
olmuş Xürrrəmilər hərəkatına, müstəqillik
mübarizəsinin müasir tarixinə dair materiallar
toplamış, videotəqdimatlar hazırlamışdılar.
Sinfi hər birində 5 şagird olmaqla 4 qrupa bölüb
hər birinə xüsusi vərəqlərə yazılmış
tapşırıqlar verdim. I qrupa "9-cu yüzillikdə
ərəb zülmünün artmasının səbəbləri nə idi?", II
qrupa "Xürrəmilər üsyanında kimlər iştirak
edirdilər?", III qrupa "Xürrəmilər hərəkatı nə
ilə nəticələndi, Babək necə cəzalandı?", IV
qrupa "Bu azadlıq hərəkatında Xürrəmilər nə əldə
etdilər?" suallarına cavab vermək təklif
olunurdu.
Şagirdlər tapşırıq üzərində işi başa
çatdırdıqdan sonra qrupların liderləri cavabları
təqdim etdilər. Cavablara əlavələr dinlənildi və
hər bir qrupun müstəqil işi qiymətləndirildi.
Sonra şagirdlərin hazırladıqları təqdimatlar
interaktiv lövhədə nümayiş etdirildi.
Şagirdlər IX əsr Xürrəmilərin üsyanı ilə XX
əsrin sonlarında ölkəmizdə azadlıq hərəkatının
başlandığı, müasir tariximizə Dirçəliş günü kimi
düşmüş meydan hərəkatı arasında çox gözəl
şaxələndirmələr apardılar. Sonra keçmiş mövzu
ilə yeni mövzu arasında sual-cavabla əlaqə
yaratdım. Noyabr ayında qeyd etdiyimiz tarixi
günlərə aid suallar verərək aldığım cavablar
əsasında noyabrın 17-nin ölkəmizdə Dirçəliş günü
kimi qeyd olunduğunu, 1988-ci ilin həmin
günündən başlayan müstəqillik uğrunda xalq
hərəkatının üç il sonra - 1991-ci il oktyabrın
18-də müstəqilliyimizin bərpası haqqında
Konstitusiya Aktının qəbulu və XX əsrdə
xalqımızın yenidən azadlığa qovuşması ilə başa
çatdığını bildirdim. Şagirdlər mübarizə
tariximizin liderləri olan Cavanşir, Babəklə
müasir qəhrəmanlar arasında müqayisələr
apardılar, şaxələndirmələr etdilər. Beləliklə,
IX əsrdəki azadlıq uğrunda Xürrəmilərin
mübarizəsi müasir tariximizdəki azadlıq
mübarizəsi ilə mənim istiqamətimlə şagirdlər
tərəfindən bacarıqla əlaqələndirildi. Nəticədə
şagirdlər adıçəkilən liderlər, qəhrəmanlar,
onların mübarizə yolu haqqında geniş bilgilərə
yiyələndilər, bu qəhrəmanların yerində olmaq,
onlar kimi mübarizə aparmaq istədiklərini
söylədilər.
Sonda BİBÖ üsulundan istifadə edərək şagirdlərin
dərsdə nə öyrəndiklərini müəyyənləşdirdim və
qruplar, hər qrup daxilində şagirdlər arasında
onların dərsdə iştirakları, göstərdikləri
fəallığın dərəcəsi, suallara verdikləri cavablar
əsasında qiymətləndirmə apardım.
Dərsin belə təşkili məqsədin əldə olunmasına və
mövzunun elə sinifdəcə mənimsənilməsinə şərait
yaratdı.
Röya YAQUBOVA,
Bakıdakı E.Cəlilov adına 272 nömrəli
tam orta məktəbin tarix müəllimi |
