|
Ruhulla Əli
oğlu Axundov 1897-ci il yanvarın 13-də Bakının
Şüvəlan kəndində müəllim ailəsində anadan olub.
Dörd yaşı olanda atası vəfat edib, çətinliklərlə
böyüyüb. Əvvəlcə kənd məktəbində təhsilə
başlayan, sonra Bakı şəhər birinci realnı
məktəbində oxuyan sakit təbiətli, mütaliəyə
meyilli Ruhulla Axundov 1916-cı ildən mətbəədə
korrektor və tərcüməçi işləyib. 1917-1920-ci
illərdə inqilabi mübarizədə iştirak edib,
bolşevik partiyası sıralarına daxil olub. O,
"Bakıətrafı fəhlə, əsgər və matros deputatları
şurasının əxbarı" (1918), "Hürriyyət" (1919),
Azərbaycan dilində çıxan gizli bolşevik
"Kommunist" qəzetlərinin (1919) redaktoru olub.
1920-1921-ci illərdə Moskvada V.İ.Leninlə
görüşüb. Sonralar AK(b)P BK-nın katibi, AK(b)P
MK katibi, "Azərnəşr"in direktoru, ÜİK(b)P
Zaqafqaziya Ölkə Komitəsinin katibi kimi mühüm
vəzifələrdə çalışıb.
 Marksizm-leninizm
klassiklərinin əsərlərinin, Kommunist
Partiyasının ikinci proqramının Azərbaycan
dilinə tərcüməsində iştirak edib, "Kənd
füqərası", "Bakinski raboçi", ikicildlik
"Rusca-türkcə lüğət"in redaktoru olub.
Azərbaycan SSR və SSRİ MİK-in üzvü, ÜİK(b)P-nin
bir neçə qurultayına, Kominternin II konqresinə
nümayəndə seçilib. Lenin ordeni ilə təltif
edilib.
1927-1930-cu
illərdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı olan
Ruhulla Axundov hələ Azərbaycanda sovet
hakimiyyətinin qurulduğu ilk illərdə yazırdı ki,
tarix Azərbaycanın öhdəsinə Yaxın Şərq
zəhmətkeşlərinin avanqardı olmaq kimi bir vəzifə
qoyub. Bəs, savadsız Azərbaycan lazımi mədəni
səviyyəyə çatmadan Şərq ölkələrinin rəhbəri ola
bilərmi?
1923-cu ildən
yeni əlifbanın tətbiqi məsələsində fəallıq
göstərən Ruhulla Axundov Yeni Əlifba Komitəsinin
orqanı olan "Yeni yol" qəzetinin səhifələrində
bu mövzuda bir sıra məqalələrlə çıxış edib.
Xalq maarifi
sahəsində məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinə
özək kimi dəyər verən Ruhulla Axundov tədris
plan və proqramlarının keyfiyyətini
yaxşılaşdırmağı vacib sayırdı.
O, Azərbaycan
K(b)P-nin VIII qurultayında xalq maarifi
haqqında məruzə edib, bu sahədəki
nailiyyətlərdən danışıb, məcburi pulsuz təhsili
həyata keçirməyin, məktəbəqədər tərbiyə
müəssisələrinin, kənd yerlərində yeddiillik
məktəblərin sayının artırılması zəruriliyini
göstərib. Ruhulla Axundov həmin qurultayda
stabil tədris proqramları, ideyaca daha sağlam
dərsliklər yaratmaq, texniki təhsilə diqqəti
artırmaq, müəllimlərin maddi vəziyyətini
yaxşılaşdırmaq və s. mühüm məsələlərdən də bəhs
edib.
Ruhulla
Axundov Azərbaycan xalq maarifi komissarı
olarkən SSRİ XKS və ÜİK(b)P MK-nın qərarı ilə
əlaqədar kənd məktəblərində kənd təsərrüfatı
təmayülü üzrə geniş tədbirlər həyata keçirilir,
şagirdlərə aqronomluq və zootexnik ixtisasları
üzrə minimum biliklər verilən məktəblər üçün
torpaq sahələri ayrılır, şagirdlərin
ictimai-faydalı əməyinə xüsusi diqqət yetirilir.
1929-cu ildə
savadsızlıqla mübarizə daha da güclənir,
Azərbaycan XMK bu məqsədlə bir sıra tədbirlər
həyata keçirir: kurslar təşkil edir, kitabların
qiymətini ucuzlaşdırır. 1929-1930-cu illərdə
Azərbaycanda ümumtəhsil məktəblərinin sayı
təxminən 2000-ə çatdırılır. Bütün bu tədbirlərdə
xalq maarifi komissarı, ictimai xadim,
vətənpərvər alim kimi Ruhulla Axundov fəal
iştirak edib.
Azərbaycanda
yeni əlifbanın tətbiqini böyük nailiyyətlərdən
sayan Ruhulla Axundov Azərbaycan ədəbi dilinin
inkişafına böyük qayğı göstərib. 1928-ci ilin
yanvarında maarif komissarının təşəbbüsü ilə I
Ümumazərbaycan imla konfransı keçirilib, imlanın
təkmilləşdirilməsi, vahid imla prinsiplərinin
tətbiqi kimi məsələlər geniş müzakirə edilib.
Gəncləri
sevən, onlara qayğı ilə yanaşan görkəmli maarif
xadimi və istedadlı alim Ruhulla Axundov bədii
ədəbiyyat sahəsinə gələn gənclərin
yaradıcılığına istiqamət verib, onları hər cür
qərəzkar hücumlardan qoruyub.
O, həyatının
son illərində Partiya Tarixi İnstitutunda, SSRİ
Elmlər Akademiyasının Azərbaycan filialında
rəhbər vəzifələrdə çalışıb.
Ruhulla
Axundov repressiyaya məruz qalıb, 1938-ci ildə
vəfat edib. |
