|
 Nurməhəmməd
bəy Ədilxan oğlu Şahsuvarov 1883-cü ildə
Zəngəzur qəzasının (indiki Laçın rayonunun)
Minkənd kəndində anadan olub. İbtidai təhsilini
kənd məktəbində başa vurmuş Nurməhəmməd bəy
Şahsuvarov 1899-1903-cü illərdə Qori Müəllimlər
Seminariyasında oxuyub. Bir müddət Gəncədə rus
dili müəllimi işlədikdən sonra 1912-ci ildə
Tiflis Aleksandr Müəllimlər İnstitutunu bitirib.
Həmin il Kiyev Universitetinin hüquq fakültəsinə
daxil olub və ali məktəbi eksternat yolu ilə
1915-ci ildə bitirib. Dağıstan Vilayəti Xalq
Maarifi İdarəsi üzrə Teymurxanşura (indiki
Buynaksk) şəhərinə inspektor təyin edilib.
1917-ci ildə Rusiyada fevral burjua inqilabı
zamanı bitərəf Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov siyasi
hadisələrdə yaxından iştirak edib. 1918-ci ilin
yayında Şimali Qafqazda yaşayan xalqların milli
azadlıq hərəkatı nəticəsində yaradılan Dağlı
Respublikasının xalq maarifi naziri təyin
olunub.
1919-cu il iyunun əvvəlində Bakıya gələn
Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov Azərbaycan Demokratik
Respublikası Nazirlər Şurasının sədri, 4-cü
Hökumət Kabinetində xalq maarifi və dini etiqad
nazirinin müavini vəzifəsini icra etməyə
başlayıb. O, Azərbaycanın şəhər və kəndlərində
ana dilində məktəb və seminariyaların açılması
və digər mütərəqqi tədbirlərin həyata
keçirilməsində böyük əmək sərf edib.
Azərbaycanın ilk ali məktəbi olan Bakı Dövlət
Universitetinin təşkilində Nurməhəmməd bəy
Şahsuvarov xüsusi xidmət göstərib.
 "İttihad"
partiyasının üzvü Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov
Nazirlər Şurasının sədri Nəsib bəy Yusifbəylinin
2-ci Hökumət Kabinetində xalq maarifi və dini
etiqad naziri təyin olunub, 25 gün sonra -
martın 30-da bütün kabinet ilə birlikdə istefa
verib.
1920-ci il aprelin 27-də baş verən hadisələrdən
sonra Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov Azərbaycan SSR
xalq maarifi komissarının müavini təyin olunub.
O, həmin dövrlərdə Bakıda pedaqoji və Səmədağa
Ağamalıoğlu adına torpaq və geodeziya
texnikumlarında rus dilindən dərs deyib.
Sonralar Bakı Dövlət Universitetində rus dili
kafedrasının müdiri, Azərbaycan Neft və Kimya
İnstitutunda isə rus dili müəllimi işləyib.
Keçmiş Sovetlər Birliyində 1930-cu illərdə
tüğyan edən repressiya dalğası ondan da yan
keçməyib. 1940-cı ildə qondarma ittihamlarla
həbs olunan və Krasnodar diyarına sürgünə
göndərilən Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov orada da
öz ixtisası üzrə dərs deyib. Üç il sonra -
1943-cü ildə sürgündən Bakıya qayıdıb,
Azərbaycan Tibb İnstitutunda rus dili
kafedrasının müdiri və müəllimi işləyib.
Azərbaycanda rus dili sahəsində bir mütəxəssis
kimi məşhur olub.
Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov Feona Kuzmişina adlı
xanımla ailə həyatı qurub, bu izdivacdan
Cahangir adlı oğlu dünyaya gəlib. Cahangir bəy
Şahsuvarov Moskvada yaşayıb, ali təhsil alıb,
Moskva Yerin Fizikası İnstitutunda çalışıb,
fizika-riyaziyyat elmləri doktoru olub. Onu da
xatırladaq ki, Nurməhəmməd bəyin təmsil olunduğu
Şahsuvarlılar nəslindən çoxsaylı alimlər çıxıb.
Onun qardaşı Mürsəl bəy Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin xaricə təhsil almağa göndərdiyi
100 azərbaycanlı tələbədən biri olub.
Öz dövrünün tanınmış şəxsiyyətlərindən biri olan
Nurməhəmməd bəy Şahsuvarov 1958-ci il avqustun
11-də Bakıda vəfat edib. |
