|
Təhsil sistemi
Şərqi Asiyada, Sakit okeanın qərb hissəsində
yerləşən, dörd böyük (Honsü, Küsü, Hokkaydo,
Sikoku) və çoxlu sayda kiçik adalardan ibarət
olan Yaponiya 47 prefekturaya (bölgəyə) bölünüb.
Yaponiyada təhsil dövlət, ailə və ümumilikdə
cəmiyyət tərəfindən himayə olunur.
 Yaponlar
kiçik yaşlarından ciddi və davamlı şəkildə
müvafiq biliklərə yiyələnməyə başlayırlar.
Uşaqlar bunu, yüksək səviyyəli məktəbə daxil
olmaq, gənclər nüfuzlu universitetdə oxumaq,
müvafiq seçimlərdə müsabiqələrdən keçə bilmək,
daha sonra isə qabaqcıl şirkətlərdə çalışmaq
üçün edirlər. Yaponiyada yüksək səviyyəli təhsil
hər bir şəxsin gələcək uğurlarına zəmanət hesab
olunur.
Təhsil sistemində aparılan mütərəqqi islahatlar
II Dünya müharibəsindən sonrakı onilliklərdə
ölkənin tərəqqisi və iqtisadi inkişafında mühüm
rol oynayıb. 1947-ci ildə Fundamental Təhsil və
Məktəb Təhsili qanunları qəbul olunub. Məktəb
Təhsili Qanunu bu gün də mövcud olan təhsil
sistemini müəyyən edir:
*
Məktəbəqədər təhsil - 6 yaşa qədər uşaqları
əhatə edir.
Ümumi orta təhsil:
*
İbtidai təhsil - 6 il;
*
Aşağı orta məktəb - 3 il;
*
Yuxarı orta məktəb - 3 il.
Ali təhsil:
*
Bakalavriat - 4 il;
*
Magistratura - 2 il;
*
Doktorantura - 2 il.
Yaponiyada ibtidai və orta təhsilin aşağı
pilləsində-I-IX siniflərdə təhsil icbaridir. 11
aylıq tədris ili apreldə başlayır və martda başa
çatır. Dərslər məktəbdən asılı olaraq, həftədə 5
və ya 6 gün keçilir. Tədris ili üç semestrdən
ibarətdir. Semestrlər arasında yaz, yay və qış
tətili verilir. Məktəblərdə vahid məktəbli
forması sistemi tətbiq olunur. İbtidai məktəb
şagirdlərinin məktəbli forması orta məktəb
şagirdlərinin geyimindən fərqlənir.
Ölkədə bütün dərsliklər pulsuzdur. Məktəblərdə
alternativ dərsliklərdən istifadəyə də icazə
verilir. Eyni zamanda, fənn müəllimləri də
yardımçı dərslik, dərs vəsaiti hazırlaya
bilərlər. Ancaq təhsili idarəetmə orqanları
tərəfindən təsdiq edildikdən sonra onların
istifadəsinə icazə verilir.
Yaponiyada müəllim hazırlığına və işə qəbul
məsələsinə çox ciddi yanaşılır. Müəllimlər
tələbləri kifayət qədər ciddi və sərt olan
imtahan verdikdən sonra işə qəbul edilir.
Müəllimlərin böyük əksəriyyəti könüllü şəkildə
axşam saat 9-a qədər şagirdlərlə fərdi məşğul
olmaqla məktəbdə işlərini davam etdirirlər.
Yaponiyanın orta məktəblərində bir müəllim eyni
bir məktəbdə 6 ildən çox çalışa bilməz. Bu
müddət bitdikdən sonra prefekturadakı digər
məktəbdə və ya digər prefekturadakı tədris
ocaqlarında işlə təmin edilir. İş yerini dəyişən
müəllimin evlə təmin edilməsi təhsili idarəetmə
orqanları tərəfindən həyata keçirilir.
2009-cu ilin
statistik məlumatlarına görə, Yaponiyada 13536
uşaq bağçası, 22258 ibtidai məktəb, 10864 aşağı
orta məktəb, 5183 yuxarı orta məktəb, 1026
xüsusi qayğıya ehtiyacı olanlar üçün məktəb, 64
texniki kollec, 406 yeniyetmələr üçün kollec,
773 ali məktəb, 3348 peşə ixtisas kolleci
fəaliyyət göstərir.
Yaponiyada bir çox əcnəbi dillərin, xüsusilə
ingilis dilinin tədrisinin təkmilləşdirilməsi
prioritet kimi qəbul edilib. İngilis dilinin
tədrisi səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün hökumət
Yaponiya Mübadilə və Tədris Proqramı
çərçivəsində ingilisdilli ölkələrdən müəllimlər
dəvət edir.
 Məktəbəqədər
təhsil
Yaponiyada uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb
olunması könüllülük prinsipinə əsaslanır.
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində uşaqların
təlim-tərbiyəsi üçün nəzərdə tutulmuş müvafiq
proqramlar vasitəsilə tədris aparılır.
Məktəbəqədər təhsil həyat boyu təlimin
formalaşmasında əsas rol oynadığı üçün bu təhsil
pilləsi ən mühüm mərhələ hesab olunur. Bu
baxımdan ölkədə hər bir uşağın keyfiyyətli
məktəbəqədər təhsillə təmin olunması xüsusi
əhəmiyyət kəsb edir.
Ölkədə həm dövlət, həm də özəl uşaq bağçaları
mövcuddur. Məktəblər məktəbəqədər müəssisələrlə
yaxından əməkdaşlıq edir. Onu da qeyd edək ki,
məktəbəqədər təhsil müəssisələrində 6 yaşa qədər
1636336 uşağın təlim-tərbiyəsi ilə 110692
müəllim məşğul olur.
İbtidai
təhsil
 Yaponiyada
ibtidai və orta təhsilin aşağı pilləsində təhsil
icbaridir. Uşaqlar 6 yaşdan 12 yaşa qədər - I-VI
siniflərdə bu təhsil pilləsində oxuyurlar.
İbtidai təhsil pilləsində şagirdlərlə əsasən,
iki müəllim məşğul olur. Dərslərdə daha çox
tətbiqi bacarıqlara, müzakirələrə və oyunlara
üstünlük verilir. İbtidai təhsil müəssisələrində
7063606 şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 419518
müəllim məşğul olur.
2011-ci ildən etibarən ingilis dili ibtidai
məktəb kurikulumunun icbari hissəsini təşkil
edir. Əksər şagirdlər ibtidai, orta təhsilin
aşağı pilləsində dövlət müəssisələrində oxusalar
da, orta təhsilin yuxarı və ali təhsil
pillələrində özəl təhsil müəssisələrinə üstünlük
verirlər.
Orta təhsil
Qeyd etdiyimiz kimi, Yaponiyada orta təhsil
aşağı və yuxarı pillələrə bölünür və ümumilikdə
6 il davam edir. Ölkənin bütün orta təhsil
müəssisələrində 6947634 şagirdin təlim-tərbiyəsi
ilə 490113 müəllim məşğul olur.
Orta təhsilin aşağı pilləsinə VII, VIII və IX
siniflər daxildir. Uşaqlar 12 yaşdan 15 yaşa
qədər bu təhsil pilləsində oxuyurlar. Bu dövrdə
məktəblərdə əsas diqqət akademik fənlərə
yönəldilir. Orta təhsilin aşağı pilləsini
bitirən şagirdlərin 96 faizi öz təhsillərini
orta təhsilin yuxarı pilləsində davam
etdirirlər.
 İbtidai
məktəblər kimi, orta məktəblərin də böyük
əksəriyyəti dövlətə məxsus olsa da, onların 5
faizi özəldir. Özəl orta məktəblərdə birillik
təhsil haqqı orta hesabla 4000 ABŞ dollarına
(558592 yen) yaxındır. Bu məbləğ, hökumətin
dövlət orta məktəblərində oxuyan bir şagird üçün
müəyyən etdiyi 934 ABŞ dolları (130828 yen) ilə
müqayisədə, təxminən 4 dəfə çoxdur.
Aşağı orta məktəblərdə müəllimlər yalnız
ixtisaslarına uyğun fənləri tədris edirlər.
Müəllimlərin 80 faizi 4 illik kollec
məzunlarından ibarətdir. Siniflərdə şagird
sıxlığı çox yüksəkdir və orta hesabla bir
sinifdə 35-dən artıq şagird olur. Dərs keçmək
üçün şagirdlər deyil, əsasən, müəllimlər
sinifdən-sinfə dəyişirlər.
Orta təhsilin aşağı pilləsində tədris mühazirə
üsuluna əsaslansa da, müəllimlər digər texniki
vasitələrdən də istifadə edirlər. Eləcə də dərs
zamanı şagirdlər üçün laboratoriya işləri
müəyyən olunur.
Məktəblərdə kompüterləşməyə hələ ötən əsrin
80-ci illərinin sonlarından başlanılıb.
Məlumatlara görə, 1989-cu ilə qədər dövlət
əsaslı orta məktəblərin 45 faizi kompüterlərlə
təmin olunub.
Tədrisin bütün məzmunu orta təhsilin aşağı
pilləsi üçün nəzərdə tutulan tədris kursunda
müəyyən olunur. Orta təhsilin aşağı pilləsinin
kurikulumuna yapon dili, ictimai elmlər,
riyaziyyat, təbiət elmləri, musiqi, incəsənət,
tibbi və fiziki təhsil daxildir. Bundan əlavə,
bütün şagirdlərə maşın və mexanizmlər haqqında
müvafiq məlumatlar verilir, əmək təlimi tədris
edilir. Şagirdlərin əksəriyyəti dərsdən sonra
bir sıra məktəb dərnəklərində fəal iştirak edir,
axşamlar və ya həftə sonlarında isə özəl
sinifdənxaric kurslara gedirlər.
Yaponiyada 3 il davam edən orta təhsilin yuxarı
pilləsi məcburi olmasa da, orta təhsilin aşağı
pilləsini bitirənlərin 96 faizi təhsillərini bu
pillədə davam etdirirlər. Orta təhsilin yuxarı
pilləsində özəl məktəblərə tələbat daha çoxdur.
Odur ki, təhsilin bu mərhələsində özəl tədris
ocaqları bütün orta məktəblərin 95 faizini
təşkil edir. Onu da qeyd edək ki, orta təhsilin
yuxarı pilləsində təhsil həm dövlət, həm də özəl
məktəblərdə pulludur. Özəl məktəblərdə bir
şagird üçün nəzərdə tutulan təhsil haqqı dövlət
məktəblərindəki xərclərdən iki dəfə çoxdur.
Orta təhsilin yuxarı pilləsində tədris əsasən
əyanidir və şagirdləri ali və peşə ixtisas
təhsilinə hazırlayan akademik kurslar təklif
edən ümumi proqram əsasında aparılır.
Şagirdlərin 70 faizdən çoxu ümumi akademik
proqramlar üzrə təhsil alır. Məktəblərin kiçik
bir hissəsində isə qiyabi, axşam kursları təşkil
olunur.
Proqramın birinci illərində şagirdlərə yapon
dili, ingilis dili, riyaziyyat və təbiət elmləri
tədris olunur və şagirdlərin qabiliyyət fərqləri
üzə çıxarılır. İkinci ildə isə tədris kursunun
məzmunu və məktəblinin seçimi fərdiləşdirilir.
Bunlarla yanaşı, ümumi proqramın tədrisi zamanı
əsas akademik materialın mənimsənilməsinə xüsusi
diqqət yetirilir.
Orta təhsilin yuxarı pilləsində çalışan
müəllimlərin çoxu universitet məzunlarıdır.
Məktəblər bölmələrə ayrılır və müəllimlər öz
ixtisas sahələrinə uyğun bölmələrdə çalışırlar.
Bununla belə, müəllimlər öz ixtisasları
çərçivəsində müxtəlif kurslarda da işləmək
imkanına malikdirlər. Tədris prosesində əsasən
mühazirə üsuluna üstünlük verilir.
Orta təhsilin yuxarı pilləsində fiziki cəhətdən
qüsurlu şagirdlərin təlimi əsasən
peşəyönümlüdür. Bu, onların cəmiyyətdə mümkün
qədər müstəqil olmasını təmin etmək məqsədi
daşıyır. Şagirdlərin fiziki qüsurundan asılı
olaraq peşəyönümlü təhsil fərqlənir. Onu da qeyd
etmək lazımdır ki, ümumiyyətlə, ölkədə peşə
ixtisas təhsili orta təhsilin ən vacib hissəsinə
çevrilib.
Peşə ixtisas təhsili
 Gənc
nəslin karyera qazanmaq imkanlarının
genişləndirilməsini, əhalinin məşğulluq
səviyyəsinin artırılmasını nəzərə alaraq, peşə
ixtisas təhsilinin ümumi inkişafı Yaponiyada hər
zaman diqqət mərkəzində saxlanılır, uşaqların
gənclik illərindən müəyyən peşələrə
yiyələnməsinə olduqca ciddi yanaşılır. Bu
baxımdan, peşə ixtisas təhsilinin perspektiv
inkişafını nəzərdə tutan strategiyanın
hazırlanması xüsusilə qeyd olunmalıdır.
Yaponiyada peşə təhsili proqramlarına yüzlərlə
ixtisaslaşmış kurslar daxildir. Həmin kurslarda
informasiyanın emalı, gəmiçilik, balıqçılıq,
sənətkarlıq və digər çoxsaylı ixtisaslar üzrə
kadrlar hazırlanır. Peşə ixtisas təhsili alanlar
biznes və sənaye sahələri ilə bağlı ixtisaslara
daha çox üstünlük verirlər.
Peşə ixtisas kolleclərinin məzunları yalnız
müvafiq qaydalar çərçivəsində qəbul imtahanı
verdikdən sonra ali məktəbdə, texniki və ya
yeniyetmələr üçün xüsusi hazırlıq kolleclərində
təhsillərini davam etdirə bilərlər.
Ali təhsil
 Yaponiyada
595-i özəl olan 773 ali məktəbdə 3 milyona yaxın
tələbənin təlim-tərbiyəsi ilə 172 mindən artıq
müəllim məşğul olur. Ən nüfuzlu
və qocaman dövlət ali məktəbləri arasında əsası
1877-ci ildə qoyulmuş Tokio, 1897-ci ildən
fəaliyyət göstərən Kioto və 1931-ci ildə
yaradılmış Osaka universitetlərinin adını çəkə
bilərik. Onlardan başqa, xüsusi reytinqi ilə
fərqlənən Hokkaydo və Toxoku universitetləri də
tələbələrin ən çox maraq göstərdiyi ixtisaslar
üzrə yüksək səviyyəli mütəxəssislər
yetişdirirlər. Özəl universitetlər arasında isə
Tyuo, Nixon, Vaseda, Tokay və Kansay
universitetləri daha məşhurdurlar.
Dövlət universitetlərinə daxil olmaq üçün mütləq
tam orta məktəbi bitirmək lazımdır. Ali
məktəblərə qəbul 2 mərhələdə həyata keçirilir.
Birinci mərhələdə, abituriyentlər
universitetlərə qəbulu həyata keçirən milli
mərkəzin apardığı sınaqlarda iştirak edirlər.
Sınaqdan müvəffəqiyyətlə keçənlər bilavasitə
universitetlərdə təşkil edilən qəbul
imtahanlarına buraxılırlar.
Qeyd etmək lazımdır ki, özəl universitetlər
qəbul imtahanlarını müstəqil olaraq həyata
keçirirlər. Nüfuzlu və tam formalaşmış özəl
universitetlərin nəzdində uşaq bağçaları,
ibtidai, aşağı və yuxarı orta məktəblər
fəaliyyət göstərir. Belə kompleks tədris
ocaqlarında uşaq bağçasından yuxarı məktəbə
qədər müvəffəqiyyətli nəticələr göstərmiş
abituriyentlər universitetə imtahansız qəbul
olunurlar.
Tədris prosesində ümumi elmi və xüsusi fənlərə
bölünmə Yaponiya ali təhsilinin səciyyəvi
xüsusiyyətidir. Tələbələr ilk 2 il ərzində ümumi
fənləri - tarix, fəlsəfə, ədəbiyyat, ictimaiyyat
və xarici dilləri öyrənməklə, həmçinin gələcək
ixtisasları ilə bağlı xüsusi kursları dinləməklə
ümumi hazırlıq keçirlər. Bu dövrdə tələbələr
seçdikləri peşənin mahiyyətini daha dərindən
dərk edir, müəllimlər isə tələbə seçiminin
ixtisas baxımından düzgün aparıldığına bir daha
əmin olmaq, onun elmi potensialını dəqiq
müəyyənləşdirmək imkanı qazanırlar. Bu mərhələni
başa vurduqdan sonra tələbə öz ixtisasını, hətta
fakültəsini də dəyişə bilər. Sonrakı 2 ili isə
tələbələr seçdikləri peşəni dərindən öyrənməyə
həsr edirlər.
Universitetlərin hamısında təhsil müddəti
bakalavriat pilləsində 4 ildir. Ali
tibb məktəblərinin tələbələri, stomatoloq və
baytar ixtisaslarına yiyələnmək istəyənlər əlavə
olaraq daha iki il təhsil alırlar.
Bəzi istisna hallardan başqa, tələbələrin bir
universitetdən digərinə köçürülməsinə icazə
verilmir. Lakin ayrı-ayrı universitetlər əcnəbi
tələbələrin II və ya III kursa qəbulunu həyata
keçirirlər. Bunun üçün əcnəbi tələbələrdən
xüsusi imtahanlar götürülür.
Universitetlər tədris prosesini əsasən
semestrlər üzrə təşkil edirlər. Tələbələrin
qiymətləndirilməsində vahid bal sistemi qəbul
olunub. Bakalavr pilləsini uğurla başa vurmaq
üçün 124-150 arasında bal toplamaq tələb edilir.
Elmi-tədqiqat işlərində öz bacarıqlarını göstərə
bilən ali məktəb məzunları 2 illik magistr
(suşi) pilləsində təhsillərini davam etdirmək
imkanı qazanırlar.
Magistr pilləsi üçün olan proqram ciddi surətdə
elmi və peşəkar ixtisaslaşma nəzərdə tutur. 30
ballıq vahidlə qiymətləndirilən proqram üzrə
ikiillik təhsildən sonra buraxılış imtahanı
verilir.
Fəlsəfə elmləri doktoru elmi dərəcəsi (nakuşi)
almaq üçün magistrlər 3 il, bakalavrlar isə 5
ildən az olmayaraq əlavə təhsil almalıdırlar.
Doktorluq dərəcəsi proqramını mənimsəmiş
doktorantlar 50 bal toplamalı, buraxılış
imtahanı verməli, müvafiq tədris kursları və
xüsusi tədqiqatlar əsasında dissertasiya işini
müdafiə etməlidirlər.
Onu da qeyd edək ki, fiziki cəhətdən qüsurlu
gənclərin ali təhsil almasını təmin etmək
imkanlarının genişləndirilməsi Yaponiya
hökumətinin qarşısında duran əsas məqsədlərdən
biridir. Hökumət fiziki cəhətdən qüsurlu
tələbələrin ali təhsil müəssisələrinə daxil
olması üçün daha əlverişli qaydaların tətbiqinə
davamlı səylər göstərir.
Universitetlər və kolleclər
 Yaponiyada
bakalavr dərəcəsi verən 4 illik kolleclər və ali
peşə dərəcəsi verən 6 illik təhsil müəssisələri
fəaliyyət göstərir. 4 illik kolleclər dövlət
əsaslı milli universitetlər, prefekturaların,
bələdiyyələrin təsis etdiyi yerli universitetlər
və özəl təhsil müəssisələrindən ibarətdir.
Kollec tələbələrinin böyük əksəriyyəti əyani
proqramlar üzrə təhsil alırlar. Kolleclərdə ən
prioritet ixtisaslar sırasına ictimai elmlər,
biznes, hüquq, mühasibatlıq, mühəndislik,
humanitar elmlər və pedaqoji ixtisaslar
daxildir.
Ali təhsil müəssisələrində illik orta təhsil
haqqı 1,4 milyon yen (10000 ABŞ dolları) təşkil
edir. Bu xərclərin ödənilməsini təmin etmək üçün
tələbələr günün müəyyən bir hissəsini işləyir və
ya hökumətin dəstək verdiyi Yaponiya Təqaüd
Assosiasiyasından borc götürürlər. Yerli hökumət
qurumları, humanitar təşkilatlar və digər
qurumlar da ali təhsil xərclərinin ödənilməsi
üçün tələbələrə yardım paketləri təklif edirlər.
Yaponiyada elmin, təhsilin inkişafına göstərilən
qayğı, insanların bu baxımdan nümayiş etdirdiyi
yüksək əzmkarlıq ölkə həyatının bütün
sahələrində özünü büruzə verir. Təsadüfi deyil
ki, dünya universitetlərinin reytinq cədvəlinə
görə Yaponiyanın Tokio, Kyoto, Keio, Uaseda
universitetləri yüksək yerlər tutur.
Özəl təhsil müəssisələrinə qəbul ali məktəblərə
ümumi qəbul olanların 80 faizini təşkil edir.
Bununla belə, dövlət əsaslı milli
universitetlərə qəbul olunmaq da yüksək
qiymətləndirilir.
Yaponiyada kolleclər statusuna görə bizim orta
ixtisas məktəbləri ilə eyni səviyyədədir. Bu
təhsil müəssisələri texniki və yeniyetmələr üçün
xüsusi hazırlıq kolleclərinə bölünürlər.
Kolleclərdə humanitar, tibb və texniki elmlər
üzrə 2 illik hazırlıq proqramları təklif olunur.
Əksəriyyəti özəl olan bu təhsil müəssisələrinə
daxil olmaq istəyənlərin sayı olduqca çoxdur.
Kolleci bitirənlər universitetlərin II və ya III
kursundan başlayaraq ali təhsil almaq hüququna
malikdirlər.
Texniki kolleclərdə natamam orta təhsili olanlar
5 il, tam orta məktəbi bitirənlər isə 2 il
oxuyurlar. Bu təhsil ocaqlarında elektronika,
inşaat, maşınqayırma və digər fənlər tədris
olunur.
Yaponiyada yeniyetmələr üçün kolleclərdə
mühasib, dizayner, maşinist, proqramçı,
avtomexanik, dərzi, aşpaz və digər ixtisaslar
üzrə 1 illik peşəkar kurslar təklif edilir.
Bir çox kolleclər yalnız qadınlar üçün nəzərdə
tutulub. Qadınlara əsasən ev maliyyəsi,
ədəbiyyat, xarici dillər, pedaqoji, gigiyena
kimi fənlər tədris olunur.
Təhsilin idarə olunması
 Yaponiya
təhsili federal hökumət və regional strukturlar
- prefektura və bələdiyyələr tərəfindən idarə
olunur.
Federal hökumətin fəaliyyətinə təhsil sisteminin
idarə edilməsi, milli kurikulum standartlarının
yaradılması, müəllimlərə lisenziyaların
verilməsi, təhsilin maliyyələşdirilməsi,
dərsliklərin paylanması aiddir.
Prefekturalardakı təhsili idarəetmə orqanları
müəllimlərin məktəblərə təyinatını, yuxarı orta
məktəblərin yaradılması və idarə olunmasını,
məktəblərin tədris şəraitinin
yaxşılaşdırılmasını, xüsusi məktəblərin açılması
üçün icazənin verilməsini həyata keçirirlər.
Dövlət məktəblərinin yaradılması və idarə
olunması məsələləri isə birbaşa bələdiyyələrin
üzərinə düşür.
Təhsilə ayrılan xərclər də bu üç orqan - federal
hökumət, prefektura və bələdiyyələr arasında
bölüşdürülür.
Yaponiyanın Təhsil, Mədəniyyət, İdman, Elm,
Texnologiya Nazirliyi tərəfindən təhsil
sistemini kollegial qaydada idarə etmək üçün
Təhsil Şurası yaradılıb. Bu qurum ölkənin təhsil
siyasətini müəyyənləşdirir, yerli təhsil
orqanlarının nümayəndələrinin fəaliyyətini
istiqamətləndirir və müvafiq təlimatlar verir.
Hər prefekturadan 1 nəfər Təhsil Şurasının
üzvlüyinə təyin olunur. Təhsil Şurasının rəhbəri
isə üzvlər arasından seçilir.
Yerli təhsili idarəetmə orqanları Təhsil
Komitəsi adlanır. Bu qurumun fəaliyyətində
idarəetmə və koordinasiya, ümumtəhsil, fasiləsiz
təhsil, mədəniyyət, idman sahəsi əsas yer
tutur.
Əcnəbi tələbələr
 Cəmiyyətin
qapalılığı və dilin qəlizliyi səbəbindən
Yaponiya əcnəbi tələbələri özünə cəlb edən dünya
öncülləri sırasına daxil olmayıb. Bu baxımdan,
həyata keçirilən ali təhsilin
beynəlmiləlləşdirilməsi siyasəti müsbət nəticə
əldə olunmasına təkan verir.
Ölkənin ali məktəbləri əsasən qonşu Asiya
xalqlarından olan gəncləri özünə cəlb edir.
Əcnəbi tələbələr arasında Çin, Tayvan və
Koreyanın vətəndaşları daha çoxdur. Avropa və
Amerika ölkələrindən də az sayda tələbələr
Yaponiya universitetlərini seçirlər.
Yaponiyada təhsil almaq istəyən əcnəbi
tələbələrin qəbulu yerli abituriyentlərlə eyni
şərtlər daxilində aparılır. Beynəlxalq Bakalavr
və Abitur proqramları üzrə imtahan verənlər də
Yaponiya universitetlərində oxumaq hüququ
qazanırlar. İddialı şəxslər 12 illik tam orta
təhsil alması haqda sənəd təqdim edərək
imtahanlara qatıla bilərlər. Əcnəbi tələbələr
dünya tarixi, ingilis dili, riyaziyyat, fizika,
kimya, biologiya və ingilis dili fənlərindən
ümumi imtahan verməlidirlər. Ən əsası isə yapon
dilində olan test yoxlamasından keçməkdir. Yapon
dili üzrə test Beynəlxalq Təhsil Assosiasiyası
tərəfindən dünyanın 31 ölkəsində təşkil edilir.
Məlum olduğu kimi, yapon dili dünyada ən çətin
dillərdən biridir. Bu dili öyrənmədən
Yaponiyanın mədəniyyətini, idarəetmə üsulunu
dərindən anlamaq, ali məktəblərdə təhsil almaq
mümkün deyil.
Əcnəbi tələbələr üçün Yaponiya ali məktəblərində
təhsil haqqı dövlət və özəl universitetlərdə
kəskin fərqlənir. Əcnəbilər üçün ən bahalı
təhsil iqtisadiyyat, tibb, filologiya və
pedaqogika ixtisasları hesab olunur.
Yaponiyada əcnəbi tələbələrin 80 faizi öz
vəsaitləri hesabına təhsil alır. Təqaüd
proqramları çərçivəsində oxuyan tələbələr əsasən
Yaponiya hökuməti, Yaponiya Assosiasiyası,
Beynəlxalq Həmrəylik, Təhsil, Mədəniyyət, İdman,
Elm, Texnologiya Nazirliyi proqramları
tərəfindən maliyyələşdirilir. Həmçinin bir sıra
özəl fondlardan da təhsil təqaüdü almaq
mümkündür.
Bəşarət MƏMMƏDOV,
Ramil HÜSEYNOV
Yazının hazırlanmasında Yaponiyanın Təhsil,
Mədəniyyət, İdman, Elm, Texnologiya Nazirliyinin
rəsmi materiallarından istifadə olunub. |
