|
 Son
zamanlar nanotexnologiyalar elmin çox aktual
sahəsinə çevrilib. Bu texnologiyalar maddəyə
müxtəlif təsir metodları, yanaşmaları, atom və
molekullar ilə əlaqəli olan bütün texniki
prosesləri özündə cəmləşdirir.
Nanotexnologiyanın tətbiq sahələri (ekologiya,
tibb, kosmos, kibernetika, sənaye - xüsusilə
neft sənayesi) həddən artıq çoxdur. Neft
sahəsində nanotexnologiyanın tətbiqi ölkəmiz
üçün çox əhəmiyyətlidir. Çünki Azərbaycan dünya
bazarına xam neft ixrac edən iri
təchizatçılardan biridir və neft sənayesi ölkə
iqtisadiyyatının yüksəlişində başlıca yer tutur.
Sevindirici
haldır ki, müəllifləri Azərbaycanın görkəmli
alim və mütəxəssisləri Azad Mirzəcanzadə, Abel
Məhərrəmov, Rövnəq Abdullayev, Xoşbəxt
Yusifzadə, Eldar Şahbazov, Rəhman Qurbanov,
Səbuhi Əhmədov, Məhəmmədəli Ramazanov, Şəbiyar
Şəfiyev və Elçin Kazımov olduğu "Neft
sənayesində nanotexnologiya (fundamental elmi
araşdırma, ixtira və tətbiq)" adlı elmi iş
YUNESKO (BMT-nin təhsil, elm və mədəniyyət
məsələləri üzrə təşkilatı) tərəfindən yüksək
qiymətləndirilib. Elmi işə qurumun bu günlərdə
işıq üzü görmüş "Nanoelm və nanotexnologiyalar
ensiklopediyası" kitabında 17 səhifəlik yer
ayrılmışdır. 1000 səhifə həcmində hazırlanmış
ensiklopediyanın baş redaktorları dünya şöhrətli
alimlər - Sergey Kapitsa (Rusiya), Osama
Avadelkərim (ABŞ) və Çunli Baydır (Çin). Kitabın
mündəricatı elmi əsaslar, nanotexnologiyalar,
cihazlar və sistemlər, siyasət bölmələrindən
ibarətdir. Azərbaycan alimlərinin elmi işi
ensiklopediyanın "Nanotexnologiyalar" bölməsində
yerləşdirilib.
Bakı Dövlət
Universitetinin və Azərbaycan Respublikası
Dövlət Neft Şirkətinin əməkdaşları tərəfindən
birgə aparılmış araşdırmalar nəticəsində neft
sənayesinin texnoloji proseslərində nanotəsir və
nanomühitin tədqiqi əsasında texniki-texnoloji
və iqtisadi göstəricilər ciddi surətdə
yaxşılaşdırılmışdır. Metal nanohissəciklərin
əsasında yaradılmış yeni sistemin tətbiqi
nəticəsində kiçik hasilatlı və yüksək dərəcədə
sulaşmış quyularda neft hasilatının 2,0-2,5 dəfə
artmasına nail olunmuşdur. Alim və
mütəxəssislərimiz tərəfindən müəyyən edilmişdir
ki, nanotexnologiyanın tətbiqi nəticəsində səthi
gərilmə 70%-ə qədər, duz çökməsi 60%-ə qədər
azalmış, asfalt-qətran-parafin çöküntülərinə
qarşı mübarizədə effekt artmış, nəticədə
sinergetik effekt hesabına məhsuldar laylarda
neftin hərəkət etməsində sürət 50%-ə qədər
yüksəlmişdir. Qazma texnologiyasında isə "gil
qabığı-qazma aləti" kontaktında sürtünmə əmsalı
kəskin azalmış, hidrofob səthinin islanması
25%-dən çox artmışdır.
Pərvanə İBRAHİMOVA |
|
