|
Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsilin Milli
Kurikulumu çərçivə sənədində ümumtəhsil
məktəblərində riyaziyyat fənninin əhəmiyyəti,
məqsəd və vəzifələri aşağıdakı kimi
müəyyənləşdirilmişdir:
Riyaziyyat ümumtəhsil məktəblərində tədris
olunan ən mühüm və vacib fənlərdən biridir. Bu,
şəxsiyyətin formalaşmasında müstəsna rola
malikdir.
Riyaziyyat zehni inkişafın əvəzedilməz bir
vasitəsidir. Riyaziyyat məntiqi təfəkkürün
formalaşmasında, mühakimə və dərketmə
qabiliyyətlərinin yüksəlməsində müstəsna rol
oynayır. Riyazi məşğələlər şagirdlərin məntiqi
mühakimə yürüdə bilmək bacarıqlarını,
intuisiyasını, fəza təsəvvürlərini inkişaf
etdirir. Riyazi fəaliyyət zamanı induksiya və
deduksiya, ümumiləşdirmə və konkretləşdirmə,
analiz və sintez, təsnifetmə və sistemləşdirmə,
mücərrədləşdirmə və analogiya kimi əqli mühakimə
üsullarından istifadə olunur ki, bu da
şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişafını
sürətləndirməklə yanaşı, diqqətin, hafizənin və
nitqin inkişafına kömək edir. Riyaziyyatda
istifadə olunan riyazi dil şagirdlərdə dəqiqlik,
nitqdə daha münasib olan vasitələr seçməklə
fikri daha dolğun ifadə etmək bacarıqlarını
inkişaf etdirir. Situasiyaların düzgün təhlil
olunması, məntiqi təhlilin qurulması, mühakimə
aparılması yolu ilə məlum olan faktlardan
nəticənin çıxarılması, məlum olandan məlum
olmayanı, təhlil, təsnifat apara bilmək, hipotez
irəli sürmək yolu ilə onu isbat və ya inkar
etmək və s. bu kimi keyfiyyətlər riyaziyyatın
öyrənilməsi prosesində mənimsənilir.
Riyaziyyat şəxsi keyfiyyətlərin
formalaşdırılmasında mühüm vasitədir. Riyaziyyat
şəxsiyyətin ümumi inkişafına müsbət təsir
göstərməklə yanaşı, onun xarakterinin
formalaşmasına, mənəvi keyfiyyətlərinin
inkişafına təsir göstərir.
Riyaziyyat müasir ixtisas sahələrinin çoxu ilə
birbaşa bağlıdır. Baza riyazi hazırlığı olmadan
müasir insanın təhsilini daha yüksək pillədə
inkişaf etdirib onu fizik, kimyaçı, mühəndis,
psixoloq, iqtisadçı, biznesmen və s. ixtisas
sahibi kimi formalaşdırmaq mümkün deyil. Ali
məktəblərdə tədris olunan riyaziyyat kursları
orta məktəb riyaziyyat kursunun üzərində
qurulur. Buna görə də müvafiq ixtisaslara
yiyələnmək arzusunda olan şagirdlər gələcək
peşələrində riyaziyyatın rolunu başa düşür, ona
daha çox diqqət yetirirlər.
Hər bir insan gündəlik həyatda, əməli
fəaliyyətdə riyaziyyatla qarşılaşır. Riyazi
bilik və bacarıqların olmasından faydalanır.
Riyazi biliklərə malik olmaq müasir texniki
vasitələrlə davranmağı, müxtəlif sosial-iqtisadi
və siyasi informasiyaların əldə edilməsini və
qavranılmasını asanlaşdırır. Rasional ədədlər
üzərində əməlləri, tənasübü, sadə tənliklərin
həllini, sadə həndəsi fiqurlar haqqında
anlayışları, bucaqların və sahələrin
ölçülməsini, cədvəl, diaqram və qrafik şəklində
verilmiş məlumatları oxumağı, təsadüfi
hadisələrin ümumi qanunauyğunluqlarını və s.
bilmədən müasir cəmiyyətdə normal yaşamaq
mümkün deyil.
Riyaziyyat dünya mədəniyyətinin tərkib
hissəsidir. Riyaziyyat bir elm olmaqla
insanların əməli fəaliyyətindən doğan tələbat
kimi yaranaraq öz daxili qanunauyğunluqları ilə
inkişaf edir. Gündəlik həyatda, dəqiq və
humanitar elm sahələrinin inkişafında, texnika
və texnologiyaların təkmilləşdirilməsi
prosesində ortaya çıxan problemlərin həllində
insanların yaxın köməkçisinə çevrilir,
şagirdlərin elmi, tarixi biliklərinin
genişlənməsinə, riyaziyyatın ümumbəşər
mədəniyyətinin bir hissəsi kimi qavranılmasına
imkan yaradır.
Bunlar ümumtəhsil məktəblərində tədris olunan
fənlər arasında riyaziyyatın yerini müəyyən
etməklə yanaşı, onun tədrisi qarşısında qoyulan
əsas məqsədləri ümumi şəkildə müəyyənləşdirməyə
imkan verir.
Əsas məqsədlər:
·
riyaziyyatın gerçəkliyi təsviretmə və dərketmə
metodu olması barədə təfəkkür tərzi
formalaşdırmaq;
·
riyaziyyatın ümumbəşəri mədəniyyətin tərkib
hissəsi və cəmiyyətin inkişafının hərəkətverici
qüvvəsi olması barədə təsəvvürlər yaratmaq;
·
təhsili davam etdirmək, digər fənləri öyrənmək,
praktik fəaliyyətdə tətbiq məqsədilə zəruri
bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnmək üçün
real zəmin yaratmaq.
Bütün bu məqsəd və ondan doğan vəzifələr Təhsil
Nazirliyi tərəfindən mərkəzləşdirilmiş qaydada
keçirilmiş buraxılış imtahanları üçün
qiymətləndirmə vasitələri hazırlanarkən rəhbər
tutulub. 2009-2010-cu tədris ilinin riyaziyyat
fənnindən məzunlara təklif olunmuş test
tapşırıqlarının təhlilinə nəzər salaq. Qeyd
etmək lazımdır ki, tərtib olunmuş test
tapşırıqları Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq
olunmuş dərsliklər və tədris proqramları
əsasında hazırlanmışdır.
1.
ifadəsinin qiymətini tapın.
Bu VII sinif həcmində olan "Kəsrlərin ixtisarı
və müxtəsər vurma düsturları" fəslinə aid
səviyyəcə orta sayıla bilən test tapşırığıdır.
Tapşırıq məzunların hesablama qabiliyyətini və
müxtəsər vurma düsturlarını tətbiqetmə
bacarıqlarını yoxlamaq məqsədi daşıyır. 52%
şagird bu suala müsbət cavab vermişdir.
Düzgün cavab: C
2. 40 ədədi 160-ın neçə faizidir?
A)55% B)15% C)30% D)40% E)25%
VI sinif həcmində olan "Faiz" fəslinə aid
səviyyəcə sadə sayıla bilən test tapşırığıdır.
İki ədədin faiz nisbətinin
tapılması qaydasına görə
 olar.
Məqsəd şagirdlərin "faiz" fəslini necə
mənimsədiklərini yoxlamaqdır. 80% şagird bu
suala düzgün cavab vermişdir.
Düzgün cavab: E
Buraxılış və sınaq imtahanları üçün test
tapşırıqlarının hazırlanması sahəsində daim
yeni-yeni işlər görülür, qiymətləndirmə
vasitələri yeniləşir və təkmilləşir.
2010-2011-ci dərs ilində XI siniflərdə
mərkəzləşdirilmiş qaydada keçiriləcək buraxılış
və sınaq imtahanlarında riyaziyyat fənnindən
sualların sayı 21 (15+6) olacaqdır.
Təhsil Nazirliyi Monitorinq və
qiymətləndirmə şöbəsi |
