|
Elm və texnikanın inkişaf etdiyi informasiya
əsrində ictimai, iqtisadi və sosial həyatımızda
hər gün baş verən dəyişikliklər təhsil sistemi
qarşısında yeni vəzifələr qoyur. Cəmiyyətdə
gedən köklü dəyişikliklərlə ayaqlaşmaq üçün
təhsilin də əsaslı şəkildə dəyişdirilməsi,
islah edilməsi zərurəti yaranır. Bu proses
cəmiyyətdə davam etdikcə təhsildə də heç vaxt
bitməyən prosesə çevrilir, onun daim
yeniləşməsini və inkişaf etməsini tələb edir.
Bu səbəbdən "Təhsil sahəsində islahat
Proqramı"nda təhsilin strukturu, məzmunu,
maddi-texniki bazası, idarəetməsi və
iqtisadiyyatında islahatların aparılması
zərurəti vurğulandı və dövlətin təhsil
sahəsində yürütdüyü siyasət müəyyənləşdi.
Bu gün respublikanın təhsil sahəsində
müxtəlif istiqamətlərdə islahatlar həyata
keçirilir. Təhsil sisteminin maddi-texniki
bazası günbəgün inkişaf etdirilir. Minlərlə
məktəb binasının tikintisi və müasir
avadanlıqlarla təchiz edilməsi göz önündədir.
Təhsilin məzmununda dəqiq, real və işlək planlar
üzrə addım-addım məqsədyönlü islahatlar həyata
keçirilir. İbtidai təhsil pilləsində artıq
təsdiq edilmiş şagirdyönümlü, nəticəyönümlü,
tələbyönümlü təhsil proqramları (kurikulumlar)
tətbiq edilir, ümumi və tam orta səviyyələr üzrə
həmin proqramların (kurikulumların) layihələri
hazırlanır, mətbuat vasitəsi ilə ictimaiyyətin
müzakirəsinə verilir. Müasir kurikulumların
tətbiqi ilkin müəllim hazırlığı və əlavə təhsil
kimi mühüm kadr hazırlığı məsələlərini də
aktuallaşdırır ki, bu istiqamətdə də ciddi işlər
aparılır, hazırda kurikulum kurslarında təlimçi
olaraq fəaliyyət göstərmək üçün paytaxtda və
bölgələrdə 580 mütəxəssis "öyrədəni öyrədən"
kurslarından keçirilmiş, (bu iş hələ də davam
etdirilir) 30 minə qədər müəllim kurikulum
kursları alaraq yeni sənədlərin tətbiqi ilə
məşğul olurlar. Məzmun islahatlarının uğurla
həyata keçməsi üçün məlumat mənbələri
(dərsliklər, kitabxanalar, təhsil məqsədi
daşıyan İnternet səhifələri) mahiyyət etibarilə
məzmunauyğunluq gözlənilməklə zənginləşdirilir,
keyfiyyət baxımından da sifarişçilərin
(şagirdin, müəllimin, valideynin) tələblərinə
cavab verməsi təmin edilir. Təhsil sisteminin
idarəedilməsi və təhsilin iqtisadiyyatı
sahəsində də ciddi işlər aparılmışdır. Ali
təhsil pilləsində kredit sistemi tətbiq edilir,
adambaşına maliyyələşmə həyata keçirilməyə
başlanmışdır. Təhsil sistemi öz istiqamətini
dəqiq müəyyənləşdirib: biz hansı işləri
görməliyik, bu işləri necə görməliyik və
nailiyyətlərimizi necə qiymətləndirməliyik.
Diqqəti "nəzərdə tutulmuş işləri necə
görməliyik" sualına cəlb etmək istərdim. İslahat
həyata keçirilərkən uğurlu nəticələr əldə
etməyin təcrübədə özünü doğrultmuş yolları
vardır. Bununla bağlı dünya təcrübəsi
araşdırılır, təhsil sahəsində yeni siyasətin
planlaşdırılması və tətbiqi ilə bağlı elmi
ədəbiyyatlar öyrənilir, ilkin mülahizələr
beynəlxalq və milli məsləhətçilərlə müzakirə
edilir, nəticədə son qərarlar qəbul edilir.
Təhsil vətəndaşların özləri və onların
övladlarının taleyi ilə birbaşa bağlı
olduğundan islahat aparan zaman görülmüş işlər
barədə cəmiyyət vaxtaşırı
məlumatlandırılmalıdır. Bu, islahatın həyata
keçirilməsi zamanı əhəmiyyət verilməli mühüm
məsələlərdən biridir. Bu baxımdan planlaşmaya
əsasən nəzərdə tutulmuş işlər həyata
keçirildikcə ictimaiyyət məlumatlandırılır,
müxtəlif məsələlər cəmiyyətin müzakirəsinə
verilir, fərqli üsullarla maarifləndirmə işləri
aparılır. İslahat çərçivəsində görülən işlərin
məqsəd və əhəmiyyəti barədə cəmiyyətin hər bir
üzvünün: hər valideynin, hər müəllimin, hər
şagirdin, təhsillə əlaqəsi olan hər bir insanın
məlumatlı olması demokratik cəmiyyətin
prinsiplərinə uyğun olaraq onların hüququdur, bu
da islahatı həyata keçirən qurumlar tərəfindən
təmin edilir. Bu istiqamətdə ardıcıl olaraq
işlər aparılır. Həmin tədbirlər haqqında qısa
məlumat vermək istərdik:
1. "Azərbaycan müəllimi" qəzetində və eləcə də
www.edu.gov.az portalında görülmüş işlər barədə
ictimaiyyət mütəmadi şəkildə məlumatlandırılır.
2. "Kurikulum" elmi-metodik jurnalı vasitəsi
ilə pedaqoji ictimaiyyətin maarifləndirilməsi
və dəstəklənməsi istiqamətində kifayət qədər
əhəmiyyətli işlər aparılır.
3. www.kurikulum.az portalı təhsillə hər hansı
əlaqəsi olan vətəndaşların məlumatlandırılması
üçün daim yeniləşdirilir, inkişaf etdirilir.
4. Təhsil standartlarının mahiyyətini
açıqlayan kurikulum təqvimləri ilə şagird,
valideyn, müəllimlərin və ümumiyyətlə bütün
cəmiyyətin maarifləndirilməsi həyata
keçirilir.
5. İbtidai təhsil pilləsində bütün fənlər üzrə
proqramların (kurikulumlar) layihə variantı
təsdiq edilməzdən əvvəl "Azərbaycan müəllimi"
qəzetində dərc edilir, geniş ictimaiyyətin
müzakirəsinə verilir, rəy və təkliflər toplanır,
sənədlərin təsdiqə hazırlanması zamanı həmin
təkliflər nəzərə alınır.
6. V-XI siniflər üzrə fənn kurikulumlarının da
layihə variantları bu günlərdə vaxtaşırı
"Azərbaycan müəllimi" qəzetində ictimaiyyətin
müzakirəsinə verilir. Bu məsələlərlə bağlı rəy
və təkliflər toplanır. (Yeri gəlmişkən, yeni
proqramlarla (kurikulumlarla) bağlı rəy və
təkliflər verməyinizi xahiş edirik).
7. Region, rayon, məktəb səviyyəsində geniş
ictimaiyyətin də cəlb edildiyi seminarlar və
konfranslar keçirilir (Şuşa Malıbəyli məktəbi,
18 N-li, 5 N-li, 23 N-li, 9 N-li və s.).
8. Birinci siniflərdə kurikulumları tətbiq
edəcək müəllimlər müvafiq kurslardan keçirilir
(30 minədək ibtidai sinif müəllimi belə
kurslardan keçirilmişdir).
9. Bakıda və rayonlarda maarifləndirmə
işlərinin daha da genişləndirilməsi məqsədi ilə
580-dən yuxarı mütəxəssis hazırlanmışdır ki,
bunlar rayon təhsil şöbələri nəzdində ictimai
əsaslarla fəaliyyət göstərən "Maarifləndirmə
Mərkəzləri"ndə rayon ictimaiyyətinin
maarifləndirilməsi ilə məşğul olacaqlar. Onların
fəaliyyət dairəsinə valideynlərlə görüş, geniş
ictimaiyyətin cəlb edildiyi konfranslar,
seminarlar, yerli televiziyalarda bu mövzuda
müzakirələrin təşkili, müəllimlərin
peşəkarlığının artırılması məqsədi ilə
məşğələlərin keçirilməsi, uşaq təşkilatları və
digər ictimai təşkilatlarla iş və s. daxildir.
10. İctimai televiziya ilə əməkdaşlıq şəraitində
hər həftənin çərşənbə günü yayımlanan "Açıq
dərs" verilişi də təhsil sahəsində görülən
işlər, meydana çıxan problemlər və onların həlli
yollarının axtarışına ictimaiyyətin cəlb
edilməsinə xidmət edir və bu ümumi işə böyük
töhfə verir.
11. Geniş ictimaiyyəti (öyrənən, valideyn,
müəllim və təhsillə hər hansı əlaqəsi olan bütün
digər vətəndaşlar) ən çox maraqlandıran,
düşündürən və ya narahat edən məsələlərlə
bağlı maarifləndirmə imkanı verən
videoçarxlar təhsil sistemindəki ən aktual
məsələlərə həsr edilir. İllərlə müxtəlif digər
üsullarla aparılan maarifləndirmə işlərinin
genişləndirilməsində növbəti addım kimi
dəyərləndirilir.
Beləliklə, həyata keçirilmiş tədbirlərdən də
göründüyü kimi, maarifləndirmə işi iki
istiqamətdə həyata keçirilmişdir:
·
Pedaqoji kadrların peşəkarlığının
yüksəldilməsinə istiqamətlənmiş tədbirlər
("Azərbaycan müəllimi" qəzeti,
www.edu.gov.az,
www.kurikulum.az, "Kurikulum" elmi-metodik
jurnalı, ixtisasartırma kursları, konfranslar
və seminarlar)
·
Geniş ictimaiyyətin qəbul edəcəyi üslubda
məlumatlandırılmasına istiqamətləndirilmiş
maarifləndirmə tədbirləri ("Azərbaycan müəllimi"
qəzeti, www.edu.gov.az, www.kurikulum.az,
kurikulum təqvimi, "Açıq dərs" tok-şousu,
islahatın müxtəlif istiqamətlərinə dair
çarxlar).
Bu sadalananlar təhsil sahəsində həyata
keçirilən islahatlarla bağlı cəmiyyətin
maarifləndirilməsi istiqamətində görülmüş
işlərin hamısı deyil. Görülən işlər barədə
cəmiyyətin maarifləndirilməsi, lazım gəldikdə
isə yeni məsələlərlə bağlı maarifləndirliməsi
islahatın həyata keçirilməsi zamanı mühüm
vəzifələrdəndir. Bu istiqamətdə ilk gündən
məqsədyönlü və mütəşəkkil şəkildə işlər aparılıb
və aparılacaq. Vətəndaş öz övladının məktəbdə
nə öyrəndiyini, bunun onun gələcəyi üçün nə
qədər faydalı olduğunu bilməli və bundan əmin
olmalıdır. Nəzəriyyə də, təcrübə də bunu
təsdiq edir.
Müdriklərin sözün dəyəri və kəraməti ilə bağlı
çox kəlamları var. Bunlardan ikisi bizim
mövzumuzla çox bağlıdır: "Hər kəs öz dilinin
altında yatır (Həzrəti Əli)", "Danış, səni
görüm" (Sokrat)". Təəssüflə demək lazımdır ki,
bəzən mətbuatda islahatın gedişi ilə bağlı
elmi əsası olmayan yazılarla qarşılaşmaq olur.
Belə yazılardan jurnalistlərin
maarifləndirilməsinə ciddi ehtiyac yarandığı
aşkar olur. Hesab edirik ki, jurnalistlərimizin
həyata keçirilən təhsil islahatları, dövlətin
yürütdüyü təhsil siyasəti, islahatın
elmi-nəzəri əsasları və digər mühüm məsələlərlə
bağlı maarifləndirilməsi aktuallaşıb və
onların müvafiq kurs və seminarlara cəlb
edilməsi günün tələbinə çevrilib. Bu səbəbdən
biz jurnalistləri neçə illərdir ki, ölkədə
həyata keçirilən kurs və seminarlarda iştirak
etməyə dəvət edirik. Kurikulumun mahiyyəti,
təhsil siyasəti, kurikulum islahatının həyata
keçirilməsi yolları haqqında ilkin bacarıqlar
formalaşdıran kurslarda onlar bir çox
suallarına cavab tapa bilərlər. Yalnız bu
zaman mətbuatda kurikulum islahatları mövzusunda
gedən yazıların elmi, hüquqi və siyasi baxımdan
əsaslı olması təmin edilə bilər.
Afət SÜLEYMANOVA,
Təhsil Nazirliyinin aparıcı məsləhətçisi,
Kurikulum islahatının davam etdirilməsi və
kurikulumun tətbiqinə dəstək alt-komponent
koordinatorunun köməkçisi |
