Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya etdiyimiz  XXI əsrdə şagirdlərin maraq dairəsi, eləcə də öyrənmək istədikləri sahələr günbəgün artır və inkişaf edir. Şagirdlərin oyrənmək  istədikləri sahələr artdıqca öyrənmə və öyrətmə yolları, metodları da dəyişir.  “Zəmanənin uşaqlarıdır” dediyimiz  şagirdlər onları öyrədənlərin-müəllimlərin  də öz üslublarında dəyişikliklər etmələrini  tələb edir. Bu sürətlə dəyişən zamanda haqlı bir sual meydana çıxır: müəllim necə olmalıdır, dünənin, hətta bu günün yox, sabahın müəllimi necə olmalıdır? Orta əsrlər dövrünün ən böyük təbiblərindən biri və maarifçisi İbn Sina müəllimdə aşağıdakı keyfiyyətlərin  olmasını  zəruri hesab edirdi:

1.Dərs dediyi fənni mükəmməl bilməlidir;

2. Hərəkətləri  biliyinə uyğun olmalıdır;

3. Təhsil üçün nəmərdən imtina etməlidir;

4. Şagirdlərlə öz övladı kimi rəftar etməlidir;

5. Biliyinə və ona uyğun olaraq hərəkətlərinə dərin inamı olmalı, eyni zamanda bu inamı şagirdlərinə aşılamalı və bununla da onlara xoşbəxtliyin yolunu göstərməlidir;

6. Şagirdlərinə qarşı xeyirxah və səbrli olmalıdır;

7. Tədris planını şagirdlərin əqli qabiliyyətinə uyğun olaraq ardıcıllıqla tətbiq etməlidir.

Əlbəttə,  İbn Sinanın çox yığcam bir şəkildə sadaladığı bu keyfiyyətlərə  bugünkü zaman kəsiyindən yanaşdıqda  çox  keyfiyyətlər əlavə etmək, detallara varmaq  olar.  Əsas məsələ bu keyfiyyətlərə malik olan və yaxud da sovet dövründən miras qalmış “bilik xəzinəsi” olan müəllimin  zamanın tələbindən irəli gələrək öz üslubunda hansı dəyişiklikləri etməsidir, hansı yolu seçməsidir.  Çünki  təlim-tərbiyə prosesində onun seçəcəyi  üslub nəticəsində “zəmanənin uşaqları”nda  tənqidi təfəkkür, tədqiqat aparmaq, nəticə çıxarmaq, mühakimə yürütmək qabiliyyətləri inkişaf edəcək, cəmiyyətə fayda verəcək bir vətəndaş kimi yetişəcəkdir. Bu yazımızda  təcrübə və apardığımız müşahidələr nəticəsində qruplaşdırdığımız, müəllimi başarıya  və yaxud da əksinə aparan  üslubları  təqdim edirik.

45 dəqiqə ərzində müəllim sinifdə həm öyrədəndir, həm də  sinfi idarəedəndir. Vaxtdan səmərəli istifadə etmək, şagirdlərdə  motivasiya yaratmaq, bir sözlə, məqsədə nail olmaq  müəllimin ən başlıca vəzifəsidirsə, üslubu, formanı seçmək isə onun hüququdur. 

Məlahət  MÜRŞÜDLÜ,

pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru