AZERBAYCAN MUELLIMI

Tədqiqat və innovasiyalar nüfuz göstəricisi kimi

Böyük Britaniyanın təhsil xidmətləri sahəsində ixtisaslaşmış “Times Higher Education” (THE) nəşri ilk dəfə olaraq Avrasiya regionu ölkələrinin ən yaxşı ali məktəblərinin reytinqini (Times Higher Education Eurasia Rankings 2018) tərtib edib. Reytinqin nəticələri avqustun 31-də Kazanda keçirilən Dünya təhsil sammitində açıqlanıb. Reytinqin təqdimat mərasimində THE-nin aparıcı mütəxəssisi Berbel Ekelmann qeyd edib ki, yeni sıralamanın tərtib olunması gedişində regionun 16 ölkəsindən (Azərbaycan, Əfqanıstan, Belarus, Gürcüstan, İran, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Monqolustan, Moldova, Rusiya, Tacikistan, Ukrayna, Özbəkistan, Ermənistan) 74 ali məktəbin fəaliyyəti təhlil olunub. Nəticədə reytinqə 6 ölkədən - Rusiya, Türkiyə, İran, Ukrayna, Belarus və Gürcüstandan qlobal reytinqlərdə iştirak edən 74 universitet daxil olub. B. Ekelmann həmçinin ildən -ilə ali məktəblərin vəziyyətini müqayisə etməyə imkan verən THE metodologiyasının sabitliyini qeyd edib. Və bildirib ki, son zamanlar Avrasiya innovasiyalar və tədqiqatlar üçün şəbəkə kimi açılır. Reytinqin hazırlanmasına ehtiyac bununla əsaslandırılır ki, bu gün Avrasiya məkanının ali məktəbləri fəal inkişaf edir və dünyanın ən nüfuzlu universitetləri ilə rəqabət aparmağa başlayıb. Bundan başqa, regionun hüdudları daxilində demək olar ki, ali təhsil alan yarım milyard insan yaşayır.

Reytinqə daha çox Rusiyadan (27), Türkiyədən (22), İrandan (18) ali məktəblər daxil olub. Onu da bildirək ki, reytinqdə təmsil olunan Rusiya ali məktəblərindən 17-si “5-100” layihəsində iştirak edir. Sıralamaya Rusiyanın nüfuzlu ali məktəblərindən olan M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti başçılıq edir. Avrasiyanın ən yaxşı ali məktəblərinin ilk 10-luğunda Türkiyənin Koç, Sabançı, Bilkənt kimi universitetləri də yer alıb. Sıralamada 10-cu yerdə qərarlaşmış Kazan Federal Universiteti (KFU) son illərdə elmi məhsuldarlıq sahəsində ciddi inkişafa nail olub. Ali məktəbin rektoru İlşat Qafurovun sözlərinə görə, KFU son 5 il ərzində Scopus və Web of Science kimi beynəlxalq elmi bazalarında indeksləşən jurnallarda nəşrlərinin sayını 8 dəfə artırıb. Yüksəkreytinqli jurnallarda cari ilin birinci və ikinci rüblərində çap olunma səviyyəsi 60, prioritet istiqamətlər üzrə isə 70 faiz artım əldə olunub. Bundan başqa, Scopus və Web of Science məlumat bazasına bu dövrdə KFU-nun 6 jurnalı daxil olub.

THE-nin “Avrasiya” reytinqinin tərtib edilmə metodikası “THE World University Rankings” in ötənilki dünyanın ən yaxşı ali məktəblərinin ümumdünya reytinqinin metodikasına əsaslanmışdır. Reytinq indikatorları kimi tədris (təlim mühiti), tədqiqatlar (həcmi, gəlirlər və reputasiya), sitat gətirilmə (tədqiqatların təsiri), beynəlxalq qarşılıqlı əlaqə (əməkdaşlar, tələbələr və tədqiqatlar), istehsal fəaliyyətindən gəlirlər (innovasiyalar) çıxış edir. Reytinqin nəticələri THE-nin son ümumi reytinqinin nəticələrinə əsaslandırılmışdır. Reytinqin tərtib edilməsi üçün məlumatlar üç mənbədən yığılır: statistik məlumatlar universitetlərdən, Scopus bibliometrik basasından və akademik ekspertlərin sorğusundan. Sorğu üçün respondentlər Scopus-da öz profilinə malik olan tədqiqatçıların arasından təsadüfi qaydada seçilir.

“Avrasiya regionu ölkələrinin aparıcı universitetlərinin yeni reytinqində biz beynəlxalq cəmiyyət tərəfindən tanınan effektivlik göstəricilərindən - THE-nin (Times Higher Education World University Rankings) dünya universitetlərinin ümumi reytinqinin qızıl standartlarından, həmçinin bizim son dünya reytinqimizdə istifadə etdiyimiz kriteriyalardan istifadə etmişik” - deyə nəşrin direktoru Filipp Beyt qeyd edib. “Biz universitetlərə imkanları və təhdidləri görməkdə kömək etmək istəyirdik. Bütövlükdə bütün Avrasiya landşaftı daha əhəmiyyətli rol oynamağa başlayır. Bizə bu böyük ərazinin ürəyinə baxmaq əhəmiyyətli idi. Bu reytinqlə biz həmçinin regionun beynəlxalq və tədqiqat fəaliyyətində nə qədər əhəmiyyət daşıdığını göstərmək istəyirdik”, - deyə o vurğulayıb. F.Beytin sözlərinə görə, THE reytinqlərinin obyektiv və şəffaf olması üçün məlumatlar müxtəlif mənbələrdən toplanır. Xüsusi halda THE-nin qlobal reytinqi üçün bütün dünyadan olan universitetlərin (1600 ali məktəb) verdikləri informasiya, reputasiya (bunun üçün 10 mindən çox alimin rəyi soruşulur) və bibliometrik məlumatlar çox əhəmiyyətlidir. Daha ətraflı www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/best-universities-eurasia səhifəsindən tanış olmaq olar.

Tutdu-ğu yer	Dünya reytinqi	Ali məktəbin adı	Ölkə	Müəl-lim heyəti	Tədqi-qatlar əmsalı	Sitat gətiril-mə əmsalı	Sənaye əmsalı	Beynəlmiləl-ləşmə əmsalı
1.	194	Lomonosov Moscow State University	Rusiya	74.2	61.6	15.8	89.0	61.1
2.	251–300	Moscow Institute of Physics and Technology	Rusiya	47.7	41.4	50.0	99.9	51.7
3.	301–350	Tomsk Polytechnic University	Rusiya	29.0	17.7	81.5	69.7	50.9
4.	301–350	Babol Noshirvani University of Technology	İran	24.8	12.2	99.1	56.1	15.5
5.	301–350	Koç University	Türkiyə	25.7	32.1	65.2	84.3	53.8
6.	351–400	Sabancı University	Türkiyə	23.2	35.2	62.1	87.8	46.6
7.	351–400	Higher School of Economics	Rusiya	32.8	28.7	61.6	39.4	40.5
8.	401–500	National Research Nuclear University	Rusiya	32.6	25.5	53.1	99.7	49.5
9.	401–500	Bilkent University	Türkiyə	23.3	20.3	67.1	42.8	55.6
10.	401–500	Kazan Federal University	Rusiya	25.5	16.5	70.9	38.8	30.1
=11.	401–500	Novosibirsk State University	Rusiya	42.9	29.5	34.7	37.9	41.3
=11.	401–500	Saint Petersburg State University	Rusiya	47.3	29.8	31.5	33.1	37.4
13.	401–500	Boğaziçi University	Türkiyə	21.5	21.4	57.3	55.1	47.7
14.	501–600	Tomsk State	Rusiya	36.7	26.5	32.8	63.6	57.1
15.	501–600	ITMO University	Rusiya	26.5	17.8	44.3	67.7	50.3
16.	601–800	Sharif University of Technology	İran	25.5	26.5	36.7	96.4	19.6
17.	601–800	Amirkabir University of Technology	İran	27.4	27.2	35.3	74.4	16.8
18.	601–800	Isfahan University of Technology	İran	21.4	20.5	41.8	84.1	20.1
=19.	601–800	Atılım University	Türkiyə	16.1	7.5	60.0	33.3	34.6
=19.	601–800	Istanbul Technical University	Türkiyə	22.5	24.2	33.5	100.0	25.6
21.	601–800	Iran University of Science and Technology	İran	25.5	24.7	36.3	51.2	15.1
22.	601–800	Middle East Technical University	Türkiyə	28.6	20.6	31.9	61.2	29.4
23.	601–800	Hacettepe University	Türkiyə	28.2	10.7	42.9	33.8	23.6
24.	601–800	University of Tehran	İran	31.1	21.7	28.2	31.7	21.4
25.	601–800	Samara State Aerospace University	Rusiya	33.6	10.4	34.9	51.3	19.4
=26.	601–800	Petersburg Polytechnic University	Rusiya	28.5	14.8	27.3	53.0	48.8
=26.	601–800	Tehran University of Medical Sciences	İran	44.2	14.0	21.4	35.6	17.7
28.	601–800	National University of Science and Technology	Rusiya	22.0	20.1	24.2	60.1	56.3
29.	601–800	University of Tabriz	İran	25.0	14.6	35.2	41.2	16.0
30.	601–800	Gebze Technical University	Türkiyə	19.8	10.4	34.7	33.4	26.6
31.	601–800	K.N.Toosi University of Technology	İran	19.4	18.5	27.0	47.4	16.7
32.	801–1000	İzmir Institute of Technology	Türkiyə	18.8	9.2	32.3	42.4	29.8
=33.	801–1000	Bauman Moscow State Technical University	Rusiya	39.8	16.3	4.6	52.5	20.0
=33.	801–1000	Istanbul University	Türkiyə	26.4	18.1	14.9	52.6	24.4
35.	801–1000	Shiraz University	İran	22.9	20.5	18.4	45.3	16.6
36.	801–1000	Shahid Beheshti University	İran	21.8	19.8	19.1	46.7	16.4
=37.	801–1000	Marmara University	Türkiyə	19.4	22.7	16.5	31.7	20.5
=37.	801–1000	University of Economics and Technology	Türkiyə	15.6	10.2	31.1	32.4	26.9
39.	801–1000	Ferdowsi University of Mashhad	İran	22.9	14.7	20.1	35.8	20.2
40.	801–1000	Novosibirsk State Technical University	Rusiya	22.5	10.6	20.6	35.8	30.4
=41.	801–1000	University of Isfahan	İran	24.8	20.2	9.1	41.4	16.1
=41.	801–1000	Yıldız Technical University	Türkiyə	18.7	7.7	26.6	42.6	20.5
43.	801–1000	Erciyes University	Türkiyə	17.0	11.0	21.8	71.2	20.8
44.	801–1000	Belarusian State University	Belarus	21.0	9.9	11.9	43.1	54.8
45.	801–1000	University of Guilan	İran	18.0	10.9	24.4	32.0	14.0
46.	801–1000	National Research Saratov State University	Rusiya	20.6	13.2	13.3	36.3	29.8
47.	801–1000	Akdeniz University	Türkiyə	16.2	15.6	12.3	99.7	18.4
48.	801–1000	Lobachevsky State University of Nizhni Novgorod	Rusiya	24.4	11.0	10.7	41.9	27.3
49.	801–1000	T.Shevchenko National University of Kyiv	Ukrayna	27.3	10.1	7.6	32.5	33.5
50.	801–1000	Southern Federal University	Rusiya	22.4	8.2	14.8	39.2	23.4
51–60.	1001+	Alzahra University	İran	18.0	9.2	14.3	33.3	13.8
51–60.	1001+	Anadolu University	Türkiyə	13.8	9.7	15.5	32.3	15.9
51–60.	1001+	Ankara University	Türkiyə	18.9	8.9	11.4	32.4	20.8
51–60.	1001+	Far Eastern Federal University	Rusiya	21.2	9.6	7.9	36.2	33.8
51–60.	1001+	Gazi University	Türkiyə	18.8	9.1	11.2	36.2	15.7
51–60.	1001+	National Research University of Electronic Technology	Rusiya	18.5	14.9	4.1	33.8	23.3
51–60.	1001+	RUDN University	Rusiya	21.2	9.5	5.6	35.3	45.1
51–60.	1001+	Ural Federal University	Rusiya	22.3	11.9	5.8	38.4	27.8
51–60.	1001+	Kharkiv National University	Ukrayna	21.3	7.9	3.1	32.0	51.4
51–60.	1001+	University of Zanjan	İran	16.2	9.4	15.7	38.3	17.3
61–70.	1001+	Dokuz Eylül University	Türkiyə	16.1	7.6	14.5	32.8	16.9
61–70.	1001+	Tbilisi State University	Gürcüstan	16.2	8.7	2.7	32.2	40.9
61–70.	1001+	Lviv Polytechnic National University	Ukrayna	18.2	7.6	3.7	31.8	25.0
61–70.	1001+	Kyiv Polytechnic Institute	Ukrayna	22.0	8.2	1.9	32.6	18.2
61–70.	1001+	Perm State University	Rusiya	18.0	9.5	3.9	36.7	17.9
61–70.	1001+	Sechenov University	Rusiya	23.4	8.4	0.8	33.8	23.9
61–70.	1001+	Siberian Federal University	Rusiya	19.6	9.0	6.2	35.8	16.0
61–70	1001+	Voronezh State University	Rusiya	20.8	7.1	1.9	33.2	24.4
61–70.	1001+	Yazd University	İran	14.6	9.9	14.8	0.4	15.5
61–70.	1001+	Yeditepe University	Türkiyə	15.4	8.0	9.7	0.2	23.4
71+	1001+	University of Birjand	İran	15.5	7.6	8.7	32.0	14.6
71+	1001+	Ivan Franko National University of Lviv	Ukrayna	20.2	3.1	3.7	1.4	36.4
71+	1001+	Ondokuz Mayis University	Türkiyə	16.7	7.3	4.3	33.2	16.8
71+	1001+	Volgograd State Technical University	Rusiya	17.7	6.9	2.0	41.5	17.7

Oruc MUSTAFAYEV

07.09.2018 | 12:29